Γεγονότα καὶ Σχόλια: Ἐπανάσταση λόγω ἀφθονίας - Πολιτιστική ὕφεση

Ἐπανάσταση λόγω ἀφθονίας

Στίς ἀρχές τοῦ φετινοῦ Μάη ἔγιναν ἐκτεταμένες ἀναφορές ἀπό τόν τύπο ἀλλά καί τήν τηλεόραση στόν Μάη τοῦ ’68, στήν “ἐξέγερση τῆς ἐλευθερίας”, στό “μεγάλο ξεφάντωμα”, ὅπως κάποιοι τόν χαρακτήρισαν, στήν ἔκφραση τῆς “παρακμῆς τῆς σύγχρονης δυτικῆς κουλτούρας”, ὅπως ἄλλοι τόν ἑρμήνευσαν.

Μέσα στήν κοινωνία τῆς ἄνεσης, τῆς οἰκονομικῆς ἀνάκαμψης, τῆς ἀπουσίας προβλημάτων ἐμφανίσθηκε ἡ πλήξη, ἀναδύθηκε τό παράλογό της ὕπαρξης, πού δέν ἔχει προσανατολισμό πέρα ἀπό τό ἐδῶ καί τό τώρα. Ἡ ὑλική εὐημερία, χωρίς τήν εὐχαριστιακή ἀναφορά τῶν ἀγαθῶν στόν Θεό, ὁδήγησε στήν ἔκρηξη. Ἡ ἰδιοτέλεια, ὁ ἐγκλωβισμός στά ἀτομικά δικαιώματα ἔφερε τήν ρήξη μέ τήν κατεστημένη νοοτροπία, σέ μιά ἀναζήτηση τρόπων νά ἱκανοποιοῦνται στήν κοινωνία οἱ βαθύτερες ἀνθρώπινες ἀνάγκες τῆς ἐλευθερίας, τῆς ἰσότητας, τῆς ἐθελοντικῆς προσφορᾶς.

Στήν “Κυριακάτικη” τῆς 3ης Μαΐου 1998 διαβάσαμε: “Ὁ Μάης ἔδειξε, γιά πρώτη φορά στήν ἱστορία, ὅτι μιά ἀνατρεπτική κοινωνική ἔκρηξη μπορεῖ νά γεννηθεῖ ὄχι μόνον ἀπό τήν ἀθλιότητα ἀλλά καί ἀπό τήν ἀφθονία, ὅτι τό αἴτημα “ν’ ἀλλάξουμε ζωή” μπορεῖ νά γίνει πιό ἰσχυρό ἀπό τό στόχο “νά καταλάβουμε τήν ἐξουσία”.Τό κίνημα τοῦ ’68 ἔθεσε τό πιό ριζοσπαστικό ἴσως αἴτημα: τό αἴτημα (καί ἐρώτημα) τοῦ νοήματος. Ποιό νόημα δίνουμε στή ζωή μας; Γιατί ζοῦμε; Γιά ποιό σκοπό σπουδάζουμε ἤ ἐργαζόμαστε; Ποιό νόημα ἔχει ἡ πολιτική δράση; Γιατί ὑπάρχουν μέ αὐτή τή μορφή καί λειτουργοῦν μ’ αὐτόν τόν τρόπο οἱ θεσμοί; Πῶς νοηματοδοτοῦμε τήν καθημερινή μας ἐμπειρία, τίς διαπροσωπικές μας σχέσεις, τήν ἐρωτική καί οἰκογενειακή μας ζωή; Αὐτό τό πιεστικό ἐρώτημα τοῦ νοήματος τό ἄφηνε ἀναπάντητο ἡ κοινωνία τῆς ἀφθονίας καί τῆς κατανάλωσης”. Θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἦταν μιά ἔκρηξη πιεσμένης ἀνθρωπιᾶς καί πνευματικότητας, μιά ὀρθόδοξη ἀναζήτηση τῆς πνευματικῆς ἐλευθερίας, τῆς δικαιοσύνης καί τῆς ἀγάπης, ἐγκλωβισμένης ὅμως μέσα στή δυτική προβληματική καί νοοτροπία.

Κάποιοι ἀπό τούς Ἕλληνες ἐπαναστάτες τοῦ Γαλλικοῦ Μάη “βρήκαν” ἀργότερα τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία.

Πολιτιστική ὕφεση

Ὁ γνωστός μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης σέ ἄρθρο του στήν “Ἐλευθεροτυπία” τῆς 5ης Μαΐου 1998 μιλώντας γιά τά reality shows κρίνει τό πολιτιστικό ἐπίπεδό του σύγχρονου Ἕλληνα καί καταλήγει σέ ὁρισμένα πολύ ἀπαισιόδοξα συμπεράσματα. “Οι Ἕλληνες τῆς ἐποχῆς τῆς Τουρκοκρατίας, γράφει, εἶχαν δεκάδες φορές ὑψηλότερο ἐπίπεδο ἀπό ἄποψη ψυχικῆς καί πνευματικῆς ἔκφρασης ἀπ’ ὅ,τι ὁ σημερινός μέσος Ἕλληνας”. Ἀνάμεσα στίς ἄλλες ἐπισημάνσεις τοῦ σημαντική εἶναι ἡ ἀκόλουθη: “Ἀκόμη περισσότερο ἀνησυχητικό εἶναι γιά μένα τό γεγονός ὅτι παραδοσιακά χαρακτηριστικά του ἑλληνικοῦ ἤθους, ὅπως ἡ εὐγένεια, ἡ σεμνότητα, ὁ ἀλληλοσεβασμός, ἡ φιλοξενία, ἀκόμη καί ἡ ντροπή (ἡ δυσκολία νά ξεγυμνωνόμαστε πραγματικά καί ψυχικά μπροστά στούς ἄλλους), ὅλα αὐτά καί πιθανῶς καί ἄλλα βασικά γνωρίσματα τῆς φυλῆς μᾶς βρίσκονται σέ ὕφεση, μέ ἀποτέλεσμα νά μήν μποροῦμε νά ἀναγνωρίσουμε πιά τόν ἑαυτό μας”.

Ἴσως τό πιό καινούργιο σύμπτωμα τῆς πολιτιστικῆς ὕφεσης εἶναι τό ψυχικό “ξεγύμνωμα” ἁπλῶν ἀνθρώπων τοῦ λαοῦ, μέ οἰκογενειακά προβλήματα, μέ ψυχικά τραύματα, μπροστά στίς κάμερες τῆς τηλεοράσεως, μπροστά στό κοινό πού ἔχασε τήν γειτονιά, πού ἔχασε τήν κοινωνία καί ζητᾶ νά τίς ὑποκαταστήση μέ ἀνθρώπινες πραγματικές ἱστορίες τῆς μικρῆς ὀθόνης. Πραγματικά, ἀπό ὁρισμένους παραγωγούς τῆς τηλεόρασης δέν χάθηκε μονάχα τό αἴσθημα τῆς εὐθύνης γιά τήν πνευματική καλλιέργεια τοῦ λαοῦ, χάθηκε καί ὁ σεβασμός στά τραγικά πρόσωπα τῶν οἰκογενειακῶν καί προσωπικῶν δραμάτων.

π.Θ.Α.Β.