Skip to main content

«Ἐμπειρική Θεολογική Σχολή» (video)

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

(Κήρυγμα κατά τήν ἑορτή τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου 2019 στήν Πάτρα)

Δεῖτε τὸ video

Σεβασμιώτατε Μητροπολῖτα Πατρῶν καί ἀγαπητέ ἐν Χριστῷ ἀδελφέ, Χρυσόστομε, σεπτή τῶν Ἱεραρχῶν χορεία, τίμιον πρεσβυτέριον, Χριστοῦ διακονία, ἀγαπητοί ἄρχοντες τοῦ τόπου αὐτοῦ, εὐλογημένε λαέ τοῦ Κυρίου,

Ὁ ἅγιος Ἀνδρέας τοῦ ὁποίου τήν ἱερά μνήμη σήμερα ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ καί πανηγυρίζει καί ἡ Ἱερά Μητρόπολη Πατρῶν, ἀλλά καί ὁ περίλαμπρος αὐτός Ἱερός Ναός, τοῦ ὁποίου φέρει τό ὄνομα, ἦταν Πρωτόκλητος μαθητής τοῦ Χριστοῦ. Μαζί μέ τούς ἄλλους μαθητές τοῦ Χριστοῦ εἶδε τόν Ἀναστάντα Χριστό καί ἔγινε ἐμπειρικός θεολόγος, καί μέ τήν Πεντηκοστή πού ἔλαβε τό Ἅγιον Πνεῦμα ἔγινε μέλος τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, καί στήν συνέχεια ἔγινε μεγάλος Ἀπόστολος, ἀπεστάλη στόν κόσμο γιά νά κηρύξη τό Εὐαγγέλιο τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ.

Ἔτσι συνδέονται πάρα πολύ στενά ἡ μαθητεία ἐν Χριστῶ, ἡ ἐμπειρική θεολογία καί ἡ ἀποστολική του ἰδιότητα καί Χάρη.

1. Ἡ ἐμπειρική Θεολογική Σχολή

Ὁ ἅγιος Ἀνδρέας εἶναι Πρωτόκλητος μαθητής τοῦ Χριστοῦ καί συμπεριλήφθηκε στήν ὁμάδα τῶν μαθητῶν Του καί μαθήτευσε στά μυστήρια τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Θά ἔλεγα ὅτι εἰσήχθη σέ αὐτήν τήν ἐμπειρική Θεολογική Σχολή τήν ὁποία δημιούργησε ὁ Χριστός μέ τήν ἔλευσή Του στόν κόσμο. Γιατί, κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ «δι’ ἡμᾶς θεολόγος ἐγεγόνει». Ὁ ἴδιος ὁ Χριστός εἶπε χαρακτηριστικά: «Μή κληθῆτε καθηγηταί. εἷς γάρ ὑμῶν ἐστιν ὁ καθηγητής, ὁ Χριστός» (Ματθ. κγ΄, 11). Ἑπομένως, ὁ Χριστός θα μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι μέ τήν συγκρότηση τῆς ὁμάδος τῶν Δώδεκα Μαθητῶν Του, ἵδρυσε αὐτήν τήν ἐμπειρική Θεολογική Σχολή καί ἐκλήθη ὁ ἅγιος Ἀνδρέας νά εἶναι μαθητής αὐτῆς τῆς Σχολῆς καί ἔγινε στήν συνέχεια, ὅπως εἴπαμε καί πρίν, ἐμπειρικός θεολόγος καί Ἀπόστολος Ἰησοῦ Χριστοῦ. 

 

Κι ἄν ἔχουμε ὑπ' ὄψη μας τήν εἰκόνα μιᾶς Θεολογικῆς Σχολῆς στήν ὁποία διδάσκουν οἱ καθηγητές τήν θεολογία καί εἰσάγονται σέ αὐτήν οἱ φοιτητές γιά νά μαθητεύσουν στήν θεολογική ἐπιστήμη, θά μπορούσαμε, ἀναλογικά καί πολύ περισσότερο νά ποῦμε, ὅτι αὐτή ἡ ὁμάδα τῶν Μαθητῶν τήν ὁποία συγκρότησε ὁ Χριστός μέ τήν ἔλευσή Του στόν κόσμο, εἶναι μία ἐμπειρική Θεολογική Σχολή καί ὁ ἅγιος Ἀνδρέας, ὅπως καί ὅλοι οἱ Μαθητές τοῦ Χριστοῦ, ἦταν μαθητής τοῦ Χριστοῦ καί ἀποδείχθηκε ἐμπειρικός θεολόγος.

Καί αὐτό εἶναι πάρα πολύ σημαντικό νά τονίζεται, γιατί ἔτσι μποροῦμε νά δοῦμε τί σημαίνει ἀποστολική ζωή καί «ἀποστολικό ἀξίωμα», τί σημαίνει ἀποστολική ζωή καί ἀποστολική διαδοχή. Ἔτσι, ὁ ἅγιος Ἄνδρεας ἦταν μαθητής στήν ἐμπειρική αὐτή Θεολογική Σχολή τήν ὁποία ἵδρυσε ὁ Χριστός.
Τελικά τί εἶναι θεολογία μέσα στήν Ἐκκλησία; Ἡ θεολογία εἶναι «τό λέγειν περί τοῦ Θεοῦ», ἀλλά γιά νά μπορῆ κανείς νά μιλήση γιά τόν Θεό, πρέπει νά γνωρίση πρῶτα τόν Θεό ἐμπειρικά. Γι’ αὐτό καί ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος θά πῆ ὅτι θεολόγοι εἶναι «οἱ ἐξητασμένοι καί διαβεβηκότες ἐν θεωρίᾳ καί πρό τούτων καί τήν ψυχήν καί τό σῶμα κεκαθαρμένοι ἤ τό μετριώτατον οἱ καθαιρόμενοι». Αὐτοί εἶναι οἱ πραγματικοι θεολόγοι μέσα στήν Ἐκκλησία.

Ὅταν διαβάση κανείς τό περίφημο βιβλίο τοῦ ἁγίου Διονυσίου τοῦ Ἀρεοπαγίτου πού λέγεται «Μυστική θεολογία», θά μπορέση νά καταλάβη τί εἶναι ἡ θεολογία μέσα στήν Ἐκκλησία. Λέει ὁ ἅγιος Διονύσιος ὁ Ἀεροπαγίτης, στήν ἀρχή αὐτοῦ τοῦ περίφημου βιβλίου, ὅτι «τά μυστήρια τῆς θεολογίας» εἶναι «ἁπλά καί ἀπόλυτα καί ἄτρεπτα» καί κρύβονται μέσα στόν «ὑπέρφωτον γνόφον» τῆς «κρυφιομύστου σιγῆς». Εἶναι αὐτό πού ἔζησε ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ὅπως καί ὅλοι οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι, ἀλλά ἐκεῖνος τό λέει ἐκφραστικά, ὅτι ἀνῆλθε μέχρι τρίτου οὐρανοῦ καί ἀπό ἐκεῖ ἠρπάγη στόν Παράδεισο ὅπου «ἤκουσε ἄρρητα ρήματα ἅ οὐκ ἐξόν ἀνθρώποις λαλῆσαι» (Β΄ Κορ. ιβ΄, 4). 

 

Αὐτή εἶναι ἡ ἐμπειρική θεολογία∙ εἶναι ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ μέ τά ἄρρητα ρήματα, εἶναι ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ ὑπέρ λόγον καί ὑπέρ αἴσθησιν καί στήν συνέχεια αὐτά τά ἄρρητα ρήματα, αὐτή ἡ ἀποκαλυπτική ἐμπειρία, μεταφέρονται στούς ἀνθρώπους μέ κτιστά ρητά ρήματα, νοήματα καί εἰκονίσματα. Αὐτοί εἶναι οἱ θεολόγοι μέσα στήν Ἐκκλησία.  Ἔτσι ὁ ἅγιος Ἀνδρέας ἦταν μαθητής σέ αὐτήν τήν ἐμπειρική Θεολογική Σχολή.

2. Ἕνα ἀπό τά πρῶτα μάθημα σέ αὐτή τήν ἐμπειρική Θεολογική Σχολή

Ἐπειδή μιλᾶμε γιά μαθητεία σέ αὐτήν τήν Σχολή, πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία τελικά, θά πρέπει νά δοῦμε ἕνα ἀπό τά μαθήματα πού ὁ Χριστός παρέδωσε στούς Μαθητές Του καί στόν ἅγιο Ἀνδρέα. Γιατί ὅλη αὐτή ἡ ἐμπειρία τήν ὁποία εἶχαν οἱ Ἀπόστολοι κοντά στόν Χριστό τρία χρόνια, ἦταν ἀποκαλυπτική ἐμπειρία. Ἄς δοῦμε ἕνα ἀπό αὐτά τά μαθήματα. Ὁ Χριστός ἔκανε τό θαῦμα τοῦ πολλαπλασιασμοῦ τῶν πέντε ἄρτων, καί μέ πέντε ἄρτους καί δύο ἰχθύες χόρτασε πέντε χιλιάδες ἀνθρώπους, χωρίς νά ὑπολογίζωνται τά γυναικόπαιδα.

Σύμφωνα μέ τήν διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων αὐτό τό θαῦμα ἦταν προτύπωση τῆς θείας Εὐχαριστίας, γιατί ἐκεῖ γίνεται πολλαπλασιασμός. Εἶναι αὐτό πού λέμε στήν θεία Λειτουργία «μελίζεται καί διαμερίζεται ὁ ἀμνός τοῦ Θεοῦ ὁ μελιζόμενος καί μή διαιρούμενος». Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ εὐχαριστιακός ἄρτος, τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ «μερίζεται ἀμερίστως ἐν μεριστοῖς» καί «πολλαπλασιάζεται ἀπολλαπλασιάστως ἐν πολλοῖς». Αὐτό εἶναι τό μυστήριο τῆς θείας Λειτουργίας. Καί ἀφοῦ ὁ Χριστός ἔκανε αὐτό τό θαῦμα καί τούς ὑπέδειξε τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, στήν συνέχεια τούς εἶπε νά μποῦν στό πλοῖον καί νά πᾶνε ἀπέναντι καί ἐκεῖνος ἀνέβηκε ἐπάνω στό ὄρος «κατ’ ἰδίαν προσεύξασθαι». Καί προσευχόταν στό ὄρος τήν νύχτα.

Τό ἐρώτημα εἶναι: Εἶχε ἀνάγκη ὁ Χριστός νά προσευχηθῆ; Φυσικά, ὄχι, ἀφοῦ ποτέ δέν χωρίσθηκε ἀπό τόν Πατέρα, καί ἡ θεία καί ἡ ἀνθρώπινη φύση ἦταν ἑνωμένες στήν ὑπόσταση τοῦ Λόγου ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, ἀδιαιρέτως, ἀχωρίστως, σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τῆς Τετάρτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου καί δέν εἶχε τήν ἀνάγκη νά προσεύχεται. Ὅμως κατά τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο, τό ἔκανε αὐτό γιά νά δείξη στούς Μαθητές ὅτι πρέπει νά προσεύχονται κατ’ ἰδίαν καί μάλιστα τήν νύχτα στό ὄρος, δηλαδή «παιδεύων ἡμᾶς, ὅτι καλόν ἡ ἐρημία καί ἡ μόνωσις» καί ὅτι πρέπει νά ἐπικοινωνοῦμε μέ τόν Θεό καί αὐτό εἶναι χαρακτηριστικό γνώρισμα τῆς πνευματικῆς ζωῆς.

Στήν συνέχεια κατά τήν τετάρτη φυλακή τῆς νυκτός, πού ἦταν μεταξύ 3 καί 6 ἡ ὥρα τό πρωΐ, πρίν ἀκόμη ξημερώση, καί τό πλοῖον μέσα στό ὁποῖο ἦταν οἱ Μαθηταί καί ὁ ἅγιος Ἀνδρέας ἦταν «βασανιζόμενον ὑπό τῶν κυμάτων», ὁ Χριστός περπάτησε ἐπάνω στά κύματα γιά νά ἔρθη νά τούς συναντήση. Ἐκεῖνοι νόμισαν ὅτι εἶναι φάντασμα. Γιατί; Διότι ἔβλεπαν μία ὕπαρξη νά περπατᾶ ἐπάνω στά κύματα καί ἔβγαινε ἀπό αὐτήν ἕνα φῶς. Ἦταν σκοτάδι καί ἄν δέν ἔβγαινε ἀπό τήν ὕπαρξη αύτή κάποιο φῶς δέν θά μποροῦσαν νά καταλάβουν, ὅπως νόμιζαν στήν ἀρχή, ὅτι ἦταν φάντασμα. Ἔτσι, αὐτό πού εἶδαν οἱ μαθητές ἐκείνη τήν ὥρα ἦταν μία ἐμπειρία ἀποκαλυπτική, κατώτερη ἀπό τήν ἐμπειρία τῆς Μεταμορφώσεως πού εἶχαν στό ὄρος Θαβώρ.

Γιατί, ὅπως ὁ Χριστός ἐπάνω στό ὄρος Θαβώρ «μετεμορφώθη ἔμπροσθεν τῶν μαθητῶν» Του καί τό πρόσωπό του ἔλαμψε ὅπως ὁ ἥλιος, τά δέ ἱμάτιά Του ἔγιναν λευκά ὅπως τό φῶς, τέτοιες ἀποκαλυπτικές ἐμπειρίες, μέ διαφορετικές μορφές καί σέ μικρότερο βαθμό συναντᾶμε καί σέ ἄλλα σημεῖα μέσα στήν Καινή Διαθήκη. Ἕνα ἀπό αὐτά ἦταν καί αὐτό πού εἶδαν οἱ Μαθητές τόν Χριστό νά περπατᾶ ἐπάνω στά κύματα. Καί ὅταν στήν συνέχεια διεπίστωσαν ὅτι ὄντως Αὐτός εἶναι ὁ Χριστός καί ὄχι φάντασμα, καί εἰσῆλθε ὁ Χριστός μέσα στό πλοῖο πού «βασανιζόταν» ἀπό τά κύματα, τότε ἀμέσως σταμάτησε ὁ ἄνεμος.

Νά, λοιπόν, ἕνα ἀπό τά πολλά μαθήματα πού ἔδωσε ὁ Χριστός στούς Μαθητές Του. Αὐτό σημαίνει ὅτι συνδέεται πάρα πολύ στενά τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας μέ τήν προσευχή, καί μάλιστα τήν νυκτερινή προσευχή, καί τήν λεγομένη νοερά καρδιακή προσευχή, ἀλλά καί τό νά βλέπη κανείς τόν Χριστό νά περπατᾶ ἐπάνω στά κύματα, ὅταν ἔχει ποικίλους πειρασμούς στήν ζωή του. Ὅταν καποιος βασανίζεται ἀπό διάφορα προβλήματα στήν ζωή του, τότε ἐάν προηγεῖται τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας καί ἡ προσευχή, αἰσθάνεται παρόντα τόν Χριστό. Συνδέεται, λοιπόν, πολύ στενά ἡ θεία Εὐχαριστία μέ τήν προσευχή καί μέ τήν θέα τοῦ Θεοῦ, σέ ὅλη τήν κοινωνική μας ζωή.

3. Ἡ μυστική ζωή τῆς Ἐκκλησίας

Αὐτή ἡ ἐμπειρική Θεολογική Σχολή πού ἵδρυσε ὁ Χριστός εἶναι ἡ Ἐκκλησία μας, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ἡ ὁποία τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς ἔγινε Σῶμα Χριστοῦ καί ἐμεῖς εἴμαστε μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ καί ὁ Χριστός εἶναι ἡ κεφαλή τοῦ σώματός Του. Αὐτός εἶναι ἡ δική μας κεφαλή, καί ἐμεῖς εἴμαστε τά ἔνδοξα μέλη Του, ὅταν, κατά τόν ἅγιο Συμεών τόν Νέο Θεολόγο, εἴμαστε «βεβαπτισμένοι καί βεβαιόπιστοι», δηλαδή ἔχουμε δεχθῆ τό βάπτισμα καί ἔχουμε βεβαία πίστη καί ζωή. Ἡ Ἐκκλησία δέν εἶναι ἕνα ἐξωτερικό καθίδρυμα, δέν εἶναι αὐτό μόνον τό ὁποῖο φαίνεται καί βλέπουμε ἐξωτερικά, ἐνδεχομένως μέ τά λάθη τῶν ἀνθρώπων, τῶν Κληρικῶν, τῶν λαϊκῶν καί τῶν μοναχῶν. Ἡ Ἐκκλησία κυρίως εἶναι αὐτό τό ὁποῖο δέν φαίνεται μέ τά σωματικά μας μάτια.

Ἡ Ἐκκλησία ὁμοιάζει μέ τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου. Καί ὅπως στό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου βλέπουμε ἐξωτερικά τόν ἄνθρωπο, τήν μορφή του, ἀλλά μέσα στό σῶμα ὑπάρχουν ὄργανα τά ὁποῖα κινοῦνται καί δραστηριοποιοῦνται καί ἐμεῖς δέν τά βλέπουμε, δέν τά καταλαβαίνουμε, ἀλλά γίνεται ὅλη αὐτή ἡ ἐσωτερική ἐργασία, ἔτσι ἀκριβῶς συμβαίνει μέσα στήν Ἐκκλησία. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι καί αὐτό πού φαίνεται, ἀλλά εἶναι κυρίως αὐτό πού δέν φαίνεται σέ μᾶς. Οἱ ἅγιοι εἶναι οἱ μυστικοί πνευματικοί ἀδένες στό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Καί αὐτή ἡ Ἐκκλησία ἐδῶ πού εἴμαστε τώρα, ἐννοῶ τήν Ἱερά Μητρόπολη Πατρῶν, ἔχει καί εἶναι μία μυστική Θεολογική ἐμπειρική Σχολή, στήν ὁποία μαθαίνει κανείς τί εἶναι πίστη, τί εἶναι ζωή, τί εἶναι Χριστός, τί εἶναι Θεός, τί εἶναι αἰώνια ζωή, ποιό εἶναι τό νόημα τῆς ὑπάρξεώς μας.

Ἔτσι, καί ἡ Ἱερά Μητρόπολη Πατρῶν εἶναι μία πολύ καλά ὀργανωμένη Μητρόπολη, ὄχι ἐξωτερικά μόνο, ἀλλά καί ἐσωτερικά. Καί αὐτό ὀφείλεται, φυσικά, στόν μέγα καθηγητή πού εἶναι ὁ Χριστός, στόν ἅγιο Ἀνδρέα ἀλλά καί στούς διδασκάλους, ἀλλά καί στούς διαδόχους τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, καί στόν διάδοχο τοῦ ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, πού εἶναι ὁ νῦν Μητροπολίτης Πατρῶν Χρυσόστομος. Πρόκειται γιά ἕνα λαμπρό Ἱεράρχη τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ καί ἀγαπητό ἀδελφό, ὁ ὁποῖος διοικεῖ, καί ποιμαίνει, μᾶλλον, αὐτήν τήν Ἐκκλησία μέσα ἀπό αὐτήν τήν ἐμπειρική διάσταση, τήν ὁποία σᾶς εἶπα προηγουμένως, μέσα ἀπό αὐτό τό μάθημα πού ἔδειξε ὁ Χριστός στούς Ἀποστόλους Του καί στόν ἅγιο Ἀνδρέα, δηλαδή τήν σύνδεση μεταξύ τῆς θείας Εὐχαριστίας, τῆς προσευχῆς καί τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ στίς δοκιμασίες πού ἀντιμετωπίζει ὁ κάθε Χριστιανός.

Ὁπότε ἐκεῖνο τό ὁποῖο βγαίνει ἀπό τήν σημερινή ἑορτή τοῦ ἁγίου Ἀνδρέου εἶναι νά μάθουμε καί ἐμεῖς καί μάλιστα νά βροῦμε αὐτήν τήν ἐμπειρική μυστική Θεολογική Σχολή πού ὑπάρχει στήν Ἐκκλησία καί νά γίνουμε ταπεινοί μαθητές τοῦ Χριστοῦ, γιά νά καταλάβουμε τί εἶναι ὁ Χριστός. Ἔτσι θά βροῦμε νόημα στήν ζωή μας καί θά λύσουμε ὅλα τά ὑπαρξιακά καί θεολογικά μας προβλήματα καί θά ὑπερβοῦμε τόν θάνατο πού εἶναι ὁ μεγαλύτερος καί φοβερότερος ἐχθρός τοῦ ἀνθρώπου καί πρέπει νά γίνεται αὐτή ἡ ὑπέρβαση τῆς βιολογικῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου.  Ἄς εὐχηθοῦμε στόν ἅγιο Ἀνδρέα νά μᾶς διδάξη αὐτήν τήν μυστική Θεολογική Σχολή στό ἐσωτερικό τῆς Ἐκκλησίας καί νά γίνουμε μαθητές καί φοιτητές της, ὥστε νά δοῦμε τόν Ἀναστάντα Χριστό καί νά γίνουμε ἐμπειρικοί θεολόγοι.

  • Προβολές: 2127