Κατάλογος Ἐπισκόπων καὶ Μητροπολιτῶν Ναυπάκτου

Ἀρχιμανδρίτου π. Ειρηναίου Κουτσογιάννη

Στό προηγούμενο Τεῦχος τῆς “Παρέμβασης” δημοσιεύσαμε κατάλογο τῶν γνωστῶν Ἐπισκόπων της Ἐπισκοπῆς Ναυπάκτου (343-900) καί κατάλογο τῶν γνωστῶν Μητροπολιτῶν τῆς Μητροπόλεως Ναυπάκτου (900-1367). Στό τεῦχος αὐτό δημοσιεύουμε κατάλογο Μητροπολιτῶν τῆς Μητροπόλεως Ναυπάκτου καί Ἄρτης ἀπό τῆς ἱδρύσεώς της μέχρι τά τέλη τοῦ 16ου αἰῶνος (1367-1600). Κύριες πηγές γιά τήν σύνταξη τοῦ καταλόγου αὐτοῦ, ὑπῆρξαν οἱ ἑξῆς μελέτες: Σεραφείμ Ξενοπούλου τοῦ Βυζαντίου, Δοκίμιον Ἱστορικόν περί Ἄρτης καί Πρεβέζης, ἐν Ἀθήναις 1884 (Ἄρτα 1986), Βασιλείου Ἀτέση, Ἐπισκοπικοί Κατάλογοι τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀπ’ ἀρχῆς μέχρι σήμερον, ἐν Ἀθήναις 1975, Σωφρονίου Παπακυριακού, Κατάλογος Μητροπολιτῶν Ναυπάκτου καί Ἄρτης (1204-1828), πέρ. Ἐκκλησία, 26 (1950), σέλ. 152-3, 226-7, 241-2, καί Μητροπολίτου Σάρδεων Γερμανοῦ, Ἐπισκοπικοί Κατάλογοι τῶν ἐν Ἠπείρω καί Ἀλβανία Ἐπαρχιῶν τοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, Ἠπειρωτικά Χρονικά (ΗΧ), ἔτος 12ον (1937), ἐν Ἰωαννίνοις, σέλ. 11-70.

Γ’ Μητρόπολη Ναυπάκτου & Ἄρτης

• Ματθαῖος Ἅ’ ὁ ἀπό Λευκάδος, 1367. Ἐγκαταστάθηκε προσωρινά στήν Ἄρτα, ἀφοῦ ἡ Ναύπακτος τελοῦσε ὑπό Ἰταλική κατοχή.
  
• Νικήτας Β’, 1377. Σέ ἀθηναϊκό κώδικα τοῦ 1377 ἀναφέρεται τό ὄνομα τοῦ “Νικήτα τοῦ ἱερωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου”.
  
• Ματθαῖος Β’, 1382-1386. Ἐπίσκοπος Κερνίτσης διωρίσθηκε Μητροπολίτης Ἰωαννίνων “ἐπέχων καί τόν Ναυπάκτου θρόνον”.
  
• Γαβριήλ Β’, 1386. Μητροπολίτης Ἰωαννίνων ὁ ὁποῖος “ἐπεῖχε” τήν θέση τοῦ Ναυπάκτου, ὅπως ὁ προκάτοχός του.
  
• Μαρτύριος, 1437. Ἀναφέρεται ἡ κοίμησίς του τό ἔτος αὐτό σε σημείωμα χειρογράφου Εὐαγγελίου τῆς διαλυμένης σήμερα Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίας Παρασκευῆς Μυρταρίου Βόνιτσας.
  
• Θεοδόσιος, 1451. Ἀναφέρεται ἡ εἰς Ἐπίσκοπον χειροτονία του σέ ἄλλο σημείωμα τοῦ ἰδίου χειρογράφου Εὐαγγελίου.
  
• Ματθαῖος, Γ’ 1467. Ἀναφέρεται “κατά Ἰανουάριον 1467”.
  
• Νεόφυτος, Ἅ’ 1476. Ὑπογράφει ὡς “Ναυπάκτου” σέ ἔγγραφό του ἔτους αὐτοῦ.
  
• Δωρόθεος, 1477. Ἀναφέρεται “κατά Ἰούνιον 1477”.
  
• Γεράσιμος, ὁ Χοϊδᾶς 1480. Ἀναφέρεται ὡς “Ναυπάκτου καί Νικοπόλεως”.
  
• Εὐθύμιος, 1507. Εἶναι ὁ πρῶτος Ἐπίσκοπος πού χρησιμοποίησε τόν τίτλο “Ναυπάκτου καί Ἄρτης”. Ἀναφέρεται στό κτιτορικό του Μοναστηριοῦ τοῦ Τιμίου Προδρόμου Δερβεκίστης.
  
• Ἰάκωβος, Ἅ’ 1510. Ἀπαντᾶται “ἐν ἔτει 1510, ὡς εἰκάζεται ἐκ τινός ἐπιγραφής”.
  
• Ἀκάκιος, Ἅ’ 1516, 1520. Χειροτόνησε Ἱερέα τόν ὑποτακτικό του, Ὅσιο Δαβίδ τόν Γέροντα (τόν ἐν Εὐβοία).
  
• Ἀθανάσιος, 1535. “Τω 1536 ὁ Παχώμιος Ρουσάνος καταγγέλει Ἰωαννίκιον τινά πρός τόν Ναυπάκτου - Ἄρτης Ἀθανάσιον, ὅτι μηχανορραφῶν ἐζήτει νά διορισθῆ Μητρπολίτης Ναυπάκτου”.
  
• Κύριλλος Ἅ’, 1541.
  
• Γρηγόριος Ἅ’ ὁ Ξηροποταμηνός, 1544. Διετέλεσε Πατριαρχικός Πρωτοσύγκελλος καί ἀναφέρεται ὡς “εὐλαβής, μουσικός κάι ἐνάρετος”.
  
• Παρθένιος Ἅ’, 1546. Κατήγετο ἀπό τά Ἰωάννινα καί διετέλεσε Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἄρτης ἐπί Σουλτάνου Σουλεϊμᾶν τοῦ Μεγαλοπρεποῦς καί ἐπί Πατριάρχου Διονυσίου τοῦ Β’.
  
• Κύριλλος Β’, 1550.
  
• Γαβριήλ Γ’, 1561.
  
• Ἰωακείμ, 1564, 1565, 1570. Ὑπέγραψε τό 1564 “κατά Κρούσιον ἐν Τουρκογραικία ἐδαφ. 174”, τό 1565 ὑπόμνημα Μητροφάνους ἀπό Καισαρείας καί τό 1570 Συνοδική ἀπόφαση γιά τόν Μητροπολίτη Μονεμβασίας Μακάριο.
  
• Δαμασκηνός ὁ Στουδίτης, 1574(;)-1577. Λόγιος, ἐνάρετος καί πολυγραφώτατος Μητροπολίτης, συγγραφεύς τοῦ γνωστοῦ βιβλίου “Θησαυρός Δαμασκηνοῦ ὑποδιακόνου τοῦ Στουδίτου”.
  
• Μητροφάνης, 1577-1580. Ὑπέγραφε τό ἔτος 1580 τίς ἐπιστολές τῆς Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως πρός τόν Τσάρο τῆς Μοσχοβίας.
  
• Παρθένιος Β’, 1580-1581. Ὑπέγραψε τό 1580 Πατριαρχικό Σιγίλλιο “περί τῆς ἐν Μετεώροις Μονῆς τοῦ Σωτῆρος Χριστού”.
  
• Γαβριήλ Δ’ ὁ Γκόρας, 1581-1589. Ἀναφέρεται τό 1581 ἡ ἐκλογή του καί τό 1589 (24 Ἰουνίου) ὁ θάνατός του.
  
• Μακάριος Ἅ’, 1590.