Ἐγκόλπιον Ἡμερολόγιον Ἱερᾶς Μητροπόλεως 2021

Κυκλοφόρησε τό ἐγκόλπιο Ἡμερολόγιο 2021 τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας, τό ὁποῖο εἶναι ἀφιερωμένο «Στούς Νεομάρτυρες καί τόν Ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό ».

Πρόλογος Ἡμερολογίου

Τό ἐφετινό Ἡμερολόγιο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας ἀφιερώνεται στούς Νεομάρτυρες, πού ἐμαρτύρησαν κατά τήν διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας, γιά νά μήν ἀλλάξουν τήν πίστη τους καί νά μείνουν πιστοί στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Στήν ἀρχή δημοσιεύεται μιά ὁμιλία τήν ὁποία ἔκανε ὁ ἅγιος Καλλίνικος Ἐδέσσης γιά τόν ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό καί στό μηνολόγιο δημοσιεύονται 12 ἀποσπάσματα ἀπό τό βιβλίο τοῦ ἁγίου Νικοδήμου «Νέον Μαρτυρολόγιον» γιά τούς Νεομάρτυρες.

Ἡ περίοδος τῆς Τουρκοκρατίας ἦταν μιά σκληρή καί δύσκολη περίοδος, γιατί οἱ Ρωμηοί δέν στερήθηκαν μόνον τήν ἀτομική καί ἐθνική τους ἐλευθερία, ἀλλά ἀντιμετώπισαν τόν μεγάλο πειρασμό τοῦ ἐξισλαμισμοῦ, δηλαδή τήν προδοσία τῆς πίστης. Χιλιάδες Ραγιάδες γίνονταν Μουσουλμάνοι γιά διαφόρους λόγους καί αὐτό ἀπετέλεσε τόν μεγαλύτερο κίνδυνο γιά τήν Ἐκκλησία καί τό Ἔθνος, γιατί ὅταν ἔχαναν τήν ὀρθόδοξη πίστη, ἔχαναν καί τήν ἐθνική συνείδησή τους.

Στόν μεγάλο αὐτόν κίνδυνο ἀντέδρασαν οἱ Νεομάρτυρες,οἱ ὁποῖοι παρέμειναν πιστοί στήν Ὀρθόδοξη, ἀρνήθηκαν νά ὑποκύψουν στόν πειρασμό τοῦ ἐξισλαμισμοῦ καί ὑπῆρξαν φάροι φωτεινοί πίστεως, ἐλπίδος καί ἀγάπης.

Μεταξύ τῶν Νεομαρτύρων σημαίνουσα καί ἐξαιρετική θέση κατέχει ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, πού γεννήθηκε στό Μέγα Δένδρο Θέρμου Αἰτωλοακαρνανίας περί τό ἔτος 1714• ἔμαθε τά πρῶτα γράμματα ἀπό τόν Ἱεροδιάκονο Ἀνανία• δίδαξε ὡς «ὑποδιδάσκαλος» στήν Ἄνω Χώρα Ναυπακτίας, τήν Μεγάλη Λομποτινά• συνέχισε τίς σπουδές του στήν Ἀθωνιάδα Σχολή τοῦ Ἁγίου Ὄρους• ἔγινε μοναχός στήν Ἱερά Μονή Ὁσίου Φιλοθέου τοῦ Ἁγίου Ὄρους• μέ τήν ἄδεια τῆς Ἱερᾶς Μονῆς του καί τήν εὐλογία τῶν κατά καιρούς Οἰκουμενικῶν Πατριαρχῶν (Σεραφείμ Β΄ καί Σωφρονίου Β΄) περιόδευσε σχεδόν ὅλο τόν Ἑλληνικό χῶρο, κυρίως στήν Ἤπειρο, διδάσκοντας τούς Ρωμηούς νά μείνουν πιστοί στόν Χριστό, τήν Ἐκκλησία καί τό Ἔθνος μας• καί τελικά μαρτύρησε τήν 24η Αὐγούστου τοῦ ἔτους 1779 σέ ἡλικία 65 ἐτῶν στό Κολικόντασι τῆς Ἠπείρου (Βορείου).

Ἄς μοῦ ἐπιτραπῆ νά πῶ ὅτι μεγάλωσα ἀπό τήν μικρή μου ἡλικία μέ τόν βίο καί τήν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ.

Κατ’ ἀρχάς, γεννήθηκα στά Ἰωάννινα καί στήν ὁδό τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, ἐκεῖ ὅπου ἔμενε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὅταν πήγαινε στά Ἰωάννινα. Συμμετεῖχα στίς ἱερές ἀκολουθίες στήν μνήμη του τήν 24η Αὐγούστου, πρίν ἀκόμη γίνη ἡ ἐπίσημη ἁγιοκατάταξή του. Θυμᾶμαι τά δυναμικά κηρύγματα πού ἔκανε τήν παραμονή τῆς ἑορτῆς ὁ πρῶτος πνευματικός μου πατέρας, ὁ Ἱεροκήρυξ Ἰωαννίνων Ἀρχιμ. Σεβαστιανός Οἰκονομίδης στήν πλατεία τῶν Ἰωαννίνων, κατά τήν διάρκεια τῆς ἀρτοκλασίας. Ἀργότερα ὁ ἴδιος, ὡς Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανῆς καί Κονίτσης ἀνήγειρε περικαλλῆ Ἱερό Ναό πρός τιμήν τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ στήν Κόνιτσα, ὅπου συμμετεῖχα πολλές φορές σέ ἑορταστικές ἐκδηλώσεις.

Κυρίως, ὅμως, ἀγάπησα τόν ἅγιο Κοσμᾶ ἀπό ὅσα ἄκουγα ἀπό τόν Γέροντά μου ἅγιο Καλλίνικο, Μητροπολίτη Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας.

Ὁ ἅγιος Καλλίνικος γεννήθηκε καί μεγάλωσε στά Σιταράλωνα τῆς περιοχῆς τοῦ Θέρμου Τριχωνίδος, κοντά στήν γενέτειρα τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ, καί μεγάλωσε μέ τίς μνῆμες τῶν ἀνθρώπων τῆς περιοχῆς του. Ἔπειτα, ὡς Γραμματεύς καί Πρωτοσύγκελλος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας συνδέθηκε μέ τόν Ἱεροκήρυκα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἀρχιμ. Σωφρόνιο Παπακυριακοῦ, ὁ ὁποῖος ἔκανε ἔρευνες γύρω ἀπό τόν βίο τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ καί τήν διδασκαλία του καί τίς κατέγραψε στά βιβλία του μέ τίτλο «Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ Διδαχαί, ἐπιστολαί καί μαρτύριον» (1953), καί «Συμβολή εἰς τόν βίον Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ (1956).

Τό ἔτος 1959, ὁ Ἀρχιμ. Καλλίνικος ὡς Πρωτοσύγκελλος ἑτοίμασε τόν φάκελο γιά τήν ἐπίσημη ἁγιοκατάταξη τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ, ἀλλά ἔγραψε καί τό σχετικό ἔγγραφο τό ὁποῖο ὑπέγραψε ὁ τότε γέρων καί ἀσθενής Μητροπολίτης Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας κυρός Ἱερόθεος καί τό ἔστειλε στήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, καί ἡ τελευταία τό ἀπέστειλε στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο. Ἔτσι ἐξεδόθη ἡ ὑπ’ ἀριθμ. Πρωτ. 260/1961 Ἀθηναγόρου, γιά τήν ἁγιοκατάταξη τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ. Μέ αὐτά φαίνεται ἡ στενή σχέση τοῦ ἁγίου Καλλινίκου μέ τόν ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό.

Ὁ ἅγιος Καλλίνικος εἶχε ἐντρυφήσει στήν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, τόν εἶχε ἀγαπήσει πολύ, ἦταν ὁ πιό ἀγαπητός του ἅγιος, του, στά Σχολεῖα, στίς συγκεντρώσεις, ἄγνωστο γιά τούς πολλούς ὑλικό, καί τό ἔκανε μέ θαυμαστή ζωντάνια. Τόν πρῶτο μοναχό πού ἔκειρε ὡς Μητροπολίτης τόν ὀνόμασε Κοσμᾶ.

Ἄκουγα πολλές φορές ἀπό τό στόμα του τήν ὑπέροχη ἀνάλυση διαφόρων χωρίων τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ. Μάλιστα, μπορῶ νά πῶ ὅτι τοῦ ὁμοίαζε σέ πολλά, ὡς συντοπίτης του, ὡς ἔχοντας τόν ἴδιο ζῆλο, καί θά ἔλεγα καί τήν ἴδια ἁπλότητα καί τό ὕφος τοῦ λόγου του, ἀλλά καί τοῦ ὁμοίαζε καί σωματικά. Ὅταν τόν ἔβλεπα νά λειτουργῆ καί νά ὁμιλῆ ἔλεγα μέσα μου ὅτι κάπως ἔτσι θά ἦταν ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός.

Οἱ ὁμιλίες του ἦταν πάμπολλες. Στίς ἑπόμενες σελίδες τοῦ ἡμερολογίου Δημοσιεύεται μιά ὁμιλία πού ἔκανε ὁ ἅγιος Καλλίνικος γιά τόν ἅγιο Κοσμᾶ στήν Ἀθήνα μέ πρόσκληση τῆς «Νέας Φιλικῆς Ἑταιρείας» καί τήν ἐπανέλαβε καί ἀλλοῦ, ὅπως στήν Θεσσαλονίκη, τήν Ἔδεσσα, τό Θέρμο. Στήν ὁμιλία αὐτή φαίνεται καθαρά τό πόσο γνώριζε τόν βίο καί τήν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ, ἀλλά καί τό πῶς ὁ ἴδιος τοῦ ὁμοίαζε σέ πολλά. Ἡ ὁμιλία αὐτή εἶναι μιά ἀφομοιωμένη περίληψη τοῦ βίου, τῆς πολιτείας καί τῆς διδασκαλίας τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ.

Χαίρομαι πού δημοσιεύεται στό ἐφετινό Ἡμερολόγιο ἡ ὁμιλία αὐτή, μέ ἀφορμή τήν ἁγιοκατάταξη γιά ἕναν ἄλλον ἅγιο. Χαίρομαι, ἐπίσης, πού ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὑπῆρξε «ὑποδιδάσκαλος» στήν Ἄνω Χώρα (Λομποτινά) Ναυπακτίας καί ἄρχισε τίς περιοδεῖες του ἀπό τήν Ναυπακτία, ὅπου ἄφησε ἰσχυρή μνήμη στόν λαό.

Δοξάζω τόν Θεό πού μεγάλωσα ἀπό τά μικρά μου χρόνια ἕως τώρα μέ δύο ἁγίους πού ἔχουν τά ἴδια χαρακτηριστικά γνωρίσματα, τόν ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό καί τόν ἅγιο Καλλίνικο, Μητροπολίτη Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας. Νά ἔχουμε τίς πρεσβεῖες τους.

† Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγιου Βλασίου
ΙΕΡΟΘΕΟΣ

Τό ἡμερολόγιον περιέχει καί προσευχητάριο, ἔχει 88 φύλλα καί τιμᾶται 2,5 εὐρώ. Τά ἔσοδα ἀπό τήν πώλησή του ἐνισχύουν τό ποιμαντικό ἔργο τῆς Μητροπόλεώς μας.