Κύριο ἄρθρο: Ἕνα ἐπίκαιρο βιβλίο

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Ἐφέτος ἑορτάζουμε τήν ἐπέτειο τῶν διακοσίων χρόνων ἀπό τήν Ἐθνεγερσία τοῦ 1821, ἕνα μεγάλο γεγονός πού μᾶς ἔδωσε τήν ἐξωτερική ἐλευθερία, ἀλλά ἔκανε καί τήν μετάλλαξη τῆς παραδόσεώς μας.

Θά ἀκουσθοῦν πολλά κατά τήν διάρκεια τοῦ χρόνου, ἴσως τά περισσότερα θά παραμείνουν ἑστιασμένα στά ἱστορικά γεγονότα τῆς ἐνάρξεως τῆς Ἐπαναστάσεως, καί θά ἀγνοηθοῦν τά ὅσα προηγήθηκαν πολλούς αἰῶνες πρίν ἀπό αὐτήν, καί τά ὅσα ἀκολούθησαν καί ζοῦμε καθημερινά.

Στήν ἔναρξη τῆς φετινῆς χρονιᾶς δημοσιεύεται ἕνα βιβλίο μέ τίτλο «Πατερική καί Σχολαστική θεολογία καί τό περιβάλλον τους» καί ὑπότιτλο «μέ βάση τίς προφορικές παραδόσεις τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη». Τό βιβλίο αὐτό ἔχει γραφῆ τό 2013 καί ἡ ἔκδοσή του καθυστεροῦσε, γιατί ἔπρεπε νά δημοσιευθοῦν ἄλλα βιβλία καί τελικά ἐμφανίζεται ἐφέτος, πού εἶναι κατά κάποιον τρόπο ἐπίκαιρο λόγῳ τοῦ ἑορτασμοῦ τῆς Ἐθνεγερσίας τοῦ 1821.

Βέβαια, φαίνεται ἐκ πρώτης ὄψεως ὅτι τό περιεχόμενό του εἶναι θεολογικό, ἀλλά ὅμως εἶναι καί ἱστορικό καί σύγχρονο καί ἀνταποκρίνεται στό βαθύτερο νόημα τοῦ ἑορτασμοῦ αὐτοῦ. Αὐτό φαίνεται ἔντονα στά κεφάλαια πού ἀπαρτίζουν τό βιβλίο.

Στήν ἀρχή τό βιβλίο ἀναφέρεται στήν διδασκαλία τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη, ἑνός Ρωμηοῦ Καππαδόκη πού μεγάλωσε στό Μανχάταν τῆς Νέας Ὑόρκης, σέ οἰκογενειακό περιβάλλον μέ ἔντονη ἡσυχαστική παράδοση, ἀλλά συγχρόνως σπούδασε στά μεγαλύτερα Πανεπιστημιακά Κέντρα τῆς Ἀμερικῆς καί ἦλθε στήν Ἑλλάδα ἐξοπλισμένος πλήρως μέ τήν γνώση τῆς δυτικῆς θεολογίας, ἀλλά καί τήν γνώση καί ἐμπειρία τῆς Ρωμηοσύνης, καί δημιούργησε μιά ἰδιαίτερη αἴσθηση.

Στά ἑπόμενα κεφάλαια γίνεται ἀναφορά στήν Πατερική θεολογία, πού εἶναι συνέχεια τῆς Προφητικῆς καί Ἀποστολικῆς ἀποκαλυπτικῆς θεολογίας, καί στήν Σχολαστική θεολογία, πού ἀναπτύχθηκε ἀπό τούς Φράγκους θεολόγους, χρησιμοποιώντας τήν λατινική γλώσσα, καί ὑπάρχουν βασικές διαφορές μεταξύ τους.

Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ Πατερική θεολογία στηρίζεται στήν θεοπτία τῶν θεουμένων ἁγίων, ἐνῶ ἡ Σχολαστική θεολογία στηρίζεται στήν φιλοσοφική ἐνασχόληση περί τοῦ Θεοῦ. Οἱ προϋποθέσεις τῆς Πατερικῆς θεολογίας εἶναι ἡ κάθαρση, ὁ φωτισμός καί ἡ θέωση, ἐνῶ οἱ προϋποθέσεις τῆς Σχολαστικῆς θεολογίας εἶναι ἡ ἀναλογία ὄντος καί ἡ ἀναλογία πίστεως (analogia entis καί analogia fidei), δηλαδή οἱ φιλοσοφικές ἀναλογίες, οἱ ὁποῖες καταργοῦν τήν διαφορά μεταξύ ἀκτίστου καί κτιστοῦ, τόν ἡσυχασμό καί τήν ἐμπειρία τοῦ ἀκτίστου Φωτός.

Ἀκόμη, ἐπειδή ἡ θεολογία συνδέεται στενά μέ τήν ἱστορία, γι’ αὐτό ὅλη αὐτή ἡ ἀντιπαράθεση τῆς Σχολαστικῆς θεολογίας μέ τήν Πατερική θεολογία φάνηκε ἔντονα στό ἱστορικό σῶμα καί τῶν δύο παραδόσεων, πού χαρακτηρίζονται Φραγκοσύνη καί Ρωμηοσύνη, μέ ἔκδηλη φανέρωσή τους στήν Γαλλική καί Ἑλληνική Ἐπανάσταση.

Αὐτός εἶναι ὁ λόγος γιά τόν ὁποῖο θεωρῶ ὅτι, ἐνῶ τό βιβλίο αὐτό γράφηκε πρίν ὀκτώ (8) χρόνια, ἐν τούτοις εἶναι οἰκονομία τοῦ Θεοῦ πού δημοσιεύεται τό ἔτος 2021, πού ἑορτάζουμε τήν ἐπέτειο τῶν διακοσίων ἐτῶν ἀπό τήν Ἐπανάσταση τοῦ 1821. Διότι αὐτήν τήν περίοδο ἀπό τό 1821 ἕως τό 1922 πού ἔγινε ἡ Μικρασιατική καταστροφή, καί μέχρι σήμερα, γίνεται αὐτή ἡ διαπάλη μεταξύ τῆς Ρωμαίϊκης ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς καί τῆς Φραγκολατινικῆς δυτικῆς παράδοσης καί ἀντιστρόφως.

Ἄν σκεφθῆ κανείς ὅτι κατά τά ἔτη πού ἀκολούθησαν τήν Ἐθνεγερσία τοῦ 1821 πάλευαν μεταξύ τους οἱ ἐκφραστές τῶν Κομμάτων Ἀγγλικοῦ, Γαλλικοῦ καί Ρωσικοῦ, σέ βάρος τῆς Ὀρθόδοξης Ρωμηοσύνης, τότε ὁλοκληρώνει τήν ἄποψή του γιά τήν ὀντότητα τοῦ Ἐλεύθερου Ἑλληνικοῦ Κρατιδίου.

Μέ αὐτήν τήν προοπτική τό βιβλίο μέ τίτλο «Πατερική καί Σχολαστική θεολογία καί τό περιβάλλον τους» καί ὑπότιτλο «μέ βάση τίς προφορικές παραδόσεις τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη» εἶναι ἀρκετά ἐπίκαιρο καί δείχνει ποιά εἶναι ἡ ταυτότητά μας, ἡ αὐτοσυνειδησία μας καί πῶς βιώνεται ἡ πνευματική καί πολιτιστική ἀμνησία μας. Ἔτσι, μπορεῖ νά προκαλέση μιά ἐσωτερική ἀφύπνιση ἀπό τήν ρωμαλέα σκέψη τοῦ «Προφήτου τῆς Ρωμηοσύνης», ὅπως ἀποκλήθηκε ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης.