Γεγονότα καὶ Σχόλια: Γιορτάζουμε λάθη ἤ κατορθώματα; - Ἡ συγκίνηση δέν καταπίνεται  

Γιορτάζουμε λάθη ἤ κατορθώματα;

Εἶναι δυνατόν νά γιορτάσουμε λάθη καί ἐγκλήματα μέ τόν ἐνθουσιασμό πού ἀπαιτεῖ μιά ἐθνική ἐπέτειος; Κάθε γιορτή χρειάζεται ἐλεύθερη ψυχή, στολισμό ἐξωτερικό καί ἐσωτερικό καί ὑψηλά φωτεινά νοήματα, πού ἑνώνουν τήν κοινότητα, τοπική ἤ ἐθνική, σέ στόχους πού ἐνεργοποιοῦν ὅλες τίς δημιουργικές δυνάμεις τοῦ λαοῦ.

Στίς ἐπίσημες ἡμέρες φορᾶμε τά καλά μας. Ἔτσι καί στίς ἐθνικές γιορτές, «φορᾶμε τά καλά μας». Δηλαδή, βλέπουμε τά θετικά στοιχεῖα τοῦ γεγονότος. Θυμόμαστε τούς ἥρωες, χωρίς τά ψεγάδια τους, τούς θυμόμαστε στίς καλύτερες στιγμές τους, στήν ὑπέρβαση τοῦ ἐγώ, στόν κοινό ἀγώνα, στίς ἐκρήξεις τῆς ἀνδρείας καί τῆς ἀνιδιοτέλειάς τους.

Διαβάσαμε πρόσφατα διάφορους προβληματισμούς: «Ἀλήθεια, τί θά γιορτάσουμε μέ τόση ἐπισημότητα, ἀφοῦ ἀκόμα καί τά νομίσματα τοῦ Ἀγώνα ἔγιναν συλλεκτική ἐπένδυση;». Στήν συνέχεια ἀναφέρονται ἀρνητικά γεγονότα, πού συνοδεύουν γνωστά ἡρωϊκά κατορθώματα. Ἡ γιορτή γίνεται ἀντιληπτή σάν ἕνα ἐπιστημονικό συνέδριο πού διερευνᾶ μέ τήν καχυποψία τοῦ σχολαστικοῦ ἐρευνητῆ ὅλες τίς πτυχές τοῦ ἑορταζομένου γεγονότος. «Ἄν θέλουμε πράγματι νά τιμήσουμε τήν Ἐπανάσταση τοῦ 1821, χωρίς παρωπίδες καί ὀπαδικές ζητωκραυγές, πρέπει νά μιλήσουμε κυρίως γιά τά λάθη, συχνά τά ἐγκλήματα. Ἄν ἔχει νόημα ἕνας ἑορτασμός, εἶναι γιά νά διδαχθοῦμε ἀπό τά ἐπιτεύγματα, ἀλλά κυρίως νά ἀποφύγουμε τά ἐγκληματικά λάθη»(Κ. Γεωργουσόπουλος, Νέα, 20-21.3.2021).

Ἄν ὅμως κάποια ἀπό τά θεωρούμενα λάθη δέν ἦταν λάθη; Γιά παράδειγμα, διερωτᾶται ὁ ἀρθρογράφος: «Θά θυμηθοῦμε, τάχα, ὅτι τό Πατριαρχεῖο ἀναθεμάτισε τόν Ἀδαμάντιο Κοραή;». Ὅμως, τό Πατριαρχεῖο δέν ἀναθεμάτισε τόν Ἀδαμάντιο Κοραή. Κατεδίκασε ἕνα βιβλίο του, τό «Συνέκδημον Ἱερατικόν», στό ὁποῖο, μέ ἰσχυρό ἐπηρεσμό ἀπό τόν Προτεσταντισμό, μιλοῦσε γιά τή δεισιδαιμονία, τήν τιτλομανία καί τήν ἠθική κατάπτωση μέρους τοῦ κλήρου. Ἄλλο ἀναθεματισμός ἀνθρώπου καί ἄλλο καταδίκη βιβλίου.

Ὁ Κοραής στά θεολογικά του ἐνδιαφέροντα δέν ἦταν ἀλάθητος. Παρά ταῦτα, τό βιβλίο «Ὀρθόδοξος διδασκαλία» τοῦ Μητροπολίτου Μόσχας Πλάτωνα, τό ὁποῖο μετέφρασε ὁ Κοραής ἀπό τή γερμανική ἔκδοση στά ἑλληνικά καί τό ἐμπλούτισε μέ ἁγιογραφικές παραπομπές καί ἄλλες πρόσθετες σημειώσεις, διαδόθηκε εὐρύτατα μεταξύ τῶν Ἑλλήνων Ὀρθοδόξων καί ἀγρότερα τό ἑλληνικό κράτος τό τύπωσε ἐπανειλημμένα «μέ ἔγκρισιν τῆς Ἱερᾶς Συνόδου καί τοῦ ἐπί τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί τῆς Δημοσίας Ἐκπαιδεύσεως Ὑπουργείου [...] πρός χρῆσιν τῶν ἁπανταχοῦ Γυμνασίων καί Σχολείων». Αὐτό δέν γίνεται σέ ἔργο «ἀναθεματισμένου».

Ἡ συγκίνηση δέν καταπίνεται

Ὁ Τ. Θεοδωρόπουλος πρόσφατα σχολίασε: «Ὅταν ἡ ἐγνωσμένου κύρους διανοουμένη κ. Ζ. ἀδυνατεῖ νά 'βρει περιεχόμενο στούς ἑορτασμούς, ὁ πτωχός τῶ πνεύματι ὀφείλει νά καταπιεῖ τή συγκίνηση του».

Πῶς ὅμως νά τήν καταπιῆ; Ἡ συγκίνηση ἐν προκειμένῳ εἶναι ἑορταστική διέγερση τῆς ἱστορικῆς μνήμης καί τῆς ἐθνικῆς συνείδησης. Δέν ἀρκεῖ, βέβαια, γιά νά προκόψη ἕνας λαός, ἀλλά καί χωρίς αὐτήν ἀφ’ ἑνός μέν δέν ὀμορφαίνει ἡ καθημερινότητα, ἀφ’ ἑτέρου δέ καθηλωνόμαστε στήν μετριότητα.

Δέν πρέπει νά μπερδεύουμε τήν γιορτή μέ τήν ἐξαντλητική ἔρευνα τῆς ἱστορίας. Ἡ γιορτή εἶναι ἕνα ξέσπασμα. Μιά διδασκαλία μέσα ἀπό τόν ἐνθουσιασμό γιά τήν ἀρετή τῶν προγόνων. Αὐτή ἡ διδασκαλία εἶναι πολύ δραστική γιά ὅλες τίς ἡλικίες, ἰδιαίτερα ὅμως γιά τά παιδιά, πού εἶναι τό μέλλον κάθε κοινωνίας.

«Ἡ διδασκαλία ἀπό τά λάθη» δέν περιμένει ἐπετείους. Πρέπει νά εἶναι ἡ καθημερινή χρήση τῆς πείρας τοῦ παρελθόντος —ἡ διαρκής ἐγρήγορση, πού οἰκοδομεῖ τό μέλλον μας.

π.Θ.Α.Β.