Γεγονότα καὶ Σχόλια: Πάθη τῆς μεσαίας τάξης - Γίναμε σοφότεροι;  

Πάθη τῆς μεσαίας τάξης

Διαβάζοντας τήν παρουσίαση ἑνός βιβλίου κοινωνιολογίας (τοῦ Π. Παναγιωτόπουλου, ἀν. καθηγητῆ κοινωνιολογίας, Περιπέτειες τῆς μεσαίας τάξης), ἁλιεύσαμε κάποιες περιγραφές τῆς σύγχρονης ἑλληνικῆς κοινωνίας πού χρειάζονται ἐπισήμανση. Τήν παρουσίαση τοῦ βιβλίου κάνει ὁ κ. Ἀντ. Γ. Καραμπατσός, καθηγητής Νομικῆς τοῦ ΕΚΠΑ (Τό Βῆμα, 23.5.2021).

Διαβάζουμε: «Κύτταρο τῆς μεσαίας τάξης θεωρεῖται [ἀπό τόν συγγραφέα], καί μᾶλλον δικαίως, ἡ ἑλληνική οἰκογένεια». Ἑστιάζει «εἰδικότερα στήν οἰκογένεια “ὡς θεσμό πού ὑλοποιεῖ τό κοινωνικό συμβόλαιο τῆς Μεταπολίτευσης καί διαμεσολαβεῖ τή σχέση τοῦ ἀτόμου μέ τό κράτος”».

Ὅμως, ποιά τάξη τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας χαρακτηρίζεται μεσαία; Ψάξαμε νά βροῦμε ὁρισμό, ἀλλά δέν βρήκαμε, διότι κοινά ἀποδεκτός ὁρισμός δέν ὑπάρχει. Ἡ πλέον εὔκολη περιγραφή αὐτῆς τῆς τάξης εἶναι ὅτι σ’ αὐτήν ἀνήκουν ὅσοι ἔχουν «μεσαία εἰσοδήματα». Αὐτό ὅμως δέν θεωρεῖται ἀπόλυτο, «ἀφοῦ δέν μποροῦμε νά ὁρίσουμε τή μεσαία τάξη ἀποκλειστικά καί μόνο ἀπό τό εἰσοδηματικό ἐπίπεδο. Τό βασικό χαρακτηριστικό τῆς μεσαίας τάξης εἶναι ἡ δυναμική πρός τά πάνω, ἡ κοινωνική κινητικότητα καί μιά ἰσχυρή ποιοτική αἰσιοδοξία πού συνδέεται μέ μορφωτικές φιλοδοξίες» (Β. Κορκίδης).

Τί σημαίνει ὅμως «ἰσχυρή ποιοτική αἰσιοδοξία»;

Ὁ Π. Παναγιωτόπουλος περιγράφοντας, στό βιβλίο του, τήν μεσαία τάξη τῆς «ὕστερης μεταπολίτευσης» δίνει τήν ἀκόλουθη εἰκόνα: «Ἡ ἑλληνική μεσαία τάξη τῆς πρώτης δεκαετίας τοῦ 21ου αἰῶνα ἦταν ἐκείνη τῆς πόπ [δημοφιλοῦς] χλιδῆς, τῆς καταναλωτικῆς φιληδονίας καί ἐντέλει ἑνός ἀτομικιστικοῦ ριζοσπαστισμοῦ».

Εἶναι διατυπώσεις ἐπιστημονικοῦ συγγράμματος, ἐμεῖς ὅμως τίς διαβάζουμε σάν ἕνα αὐστηρό κοινωνικό κήρυγμα. Μέ τέτοια «πάθη» ἡ μεσαία τάξη ἐξέθετε τόν ἑαυτό της «σέ κινδύνους θανάσιμους γιά τήν ὑπόστασή της –τούς ὁποίους ἐντέλει δέν ἀπέφυγε». Ἡ χρεοκοπία τοῦ 2010 ἰσοπέδωσε ὅλες τίς διαφοροποιήσεις πού ἀναπτύχθηκαν ἐντός της «ἐπί τῇ βάσει τόσο κοινωνικῶν ἕξεων ὅσο καί ἀτομικῶν ἐπιλογῶν».

Δέν ἐπιλέχθηκε ἡ ἐγκράτεια καί ἡ ἑκούσια ἐξυγιαντική νηστεία, ὁπότε ἡ ἐπιβλαβής πλησμονή ἔφερε σέ πολλούς τήν ἀκούσια πτωχεία.

Ἐπισημαίνεται ἀπό τόν παρουσιαστή τοῦ βιβλίου, ὅτι ὁ Παναγιώτης Κονδύλης ἀπό τό 1992 προέβλεπε μέ ἀκρίβεια τίς συνέπειες πού θά εἶχε γιά τή χώρα ὁ ὑπέρογκος κρατικός δανεισμός σέ συνδυασμό μέ τόν ἀπερίσκεπτο «παρασιτικό» καταναλωτισμό μας: μιλοῦσε, συγκεκριμένα, γιά «αὐστηρή δίαιτα ἐξυγίανσης», «ἐπαναφορά τοῦ βιοτικοῦ ἐπιπέδου στό ὕψος τῶν πραγματικῶν δυνατοτήτων τῆς οἰκονομίας».

Ὅμως, συνήθως οἱ φωνές τῶν συνετῶν (κοσμικῶν ἤ ἐκκλησιαστικῶν) δέν βρίσκουν πολλά εὐήκοα ὦτα.

Γίναμε σοφότεροι;

Ἐδῶ καί πάνω ἀπό ἕνα χρόνο ὁ κορονοϊός μᾶς ἀνάγκασε νά σκεφθοῦμε τήν ἀτομική καί κοινωνική μας εὐθύνη. Ὅλη ἡ κοινωνία μοιάζαμε νά εἴμαστε κάτω ἀπό ἕναν κανόνα πού μᾶς ἔβαλε ὁ Θεός.

Μᾶς δόθηκε ἡ δυνατότητα νά ἀξιολογήσουμε πολλές ἀπό τίς δραστηριότητές μας. Νά ἐντοπίσουμε τά ἀνούσια καί περιττά, πού εἶναι ταυτόχρονα ἐπιβλαβῆ γιά τό σῶμα καί τήν ψυχή μας.

Μᾶλλον ὅμως δέν φαίνεται νά γίναμε σοφότεροι καί πιό ἐνάρετοι. Πολλοί λένε ὅτι ἀπό ἐδῶ καί πέρα δέν θά εἶναι ἴδια ἡ κοινωνική μας ζωή, θά ἀλλάξη ἡ καθημερινότητά μας.

Μακάρι, αὐτή ἡ ἀλλαγή νά ὑπάρξη καί νά εἶναι πρός τό καλύτερο. Νά δῆ ὁ καθένας τήν ζωή του ἀπαλλαγμένος ἀπό τήν μέθη τῆς «πόπ χλιδῆς», τῆς «καταναλωτικῆς φιληδονίας», τοῦ «ἀτομικιστικοῦ ριζοσπαστισμοῦ». Ὥστε νά ἀγαπήση ἀληθινά τήν ζωή καί τούς ἀνθρώπους μέ θέρμη καί φῶς ἀπό τόν Θεό.

π.Θ.Α.Β.