Γεγονότα καὶ Σχὀλια: «Τυραννίς» πηγή «μισαλληλίας» - Ἀσυγκίνητος ἀπέναντι στήν εὐσπλαγχνία τοῦ Θεοῦ

«Τυραννίς» πηγή «μισαλληλίας»

Ἡ ἱστορία εἶναι πλούσια σέ θετικά, ἀλλά καί ἀρνητικά παραδείγματα. Λόγῳ τῶν δύσκολων ἡμερῶν πού διερχόμαστε, θά ἐπικεντρωθοῦμε σέ ἕνα ἀρνητικό παράδειγμα, πού δέν εἶναι ἄγνωστο ὡς τύπος ἐξουσίας καί στίς μέρες μας. Ἀναφερόμαστε στόν αὐτοκράτορα τῆς Κωνσταντινούπολης «τύραννο» Φωκᾶ, τοῦ ὁποίου ἡ «τυραννίς» διήρκησε ἀπό τό 602 ὥς τό 610μ.Χ., ὅταν τήν κατέλυσε μέ ἐπανάστασή του ὁ μετέπειτα αὐτοκράτορας Ἡράκλειος.

Στήν «Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους» διαβάζουμε: «Ἡ “τυραννίς τοῦ Φωκᾶ περιγράφεται ὁμόφωνα ἀπό ὅλες τίς πηγές, σύγχρονες καί μεταγενέστερες, ὡς μιά ἀπό τίς ἀμαυρότερες σελίδες τῆς βυζαντινῆς ἱστορίας. Χαρακτηριστικά τονίζεται ὅτι ἀπό τήν ἡμέρα τῆς στέψεώς του “κρατεῖ τῆς εὐδαιμονίας ἡ συμφορά, καί λαμβάνει τήν ἔναρξιν τά μεγάλα τῶν Ρωμαίων ἀτυχήματα”». (τόμος Ζ΄,σ.222). Σέ ἄλλο σημεῖο γράφεται: «Χαρακτηριστικό τῆς καταστάσεως πού ἐπικρατοῦσε εἶναι ἕνα ἀπόσπασμα ἀπό τά “Θαύματα τοῦ Ἁγίου Δημητρίου”: κατηγορεῖ τόν Φωκᾶ, τόν ὁποῖο ἀποκαλεῖ “διάβολον”, ὅτι ἔσπειρε τήν “μισαλληλίαν” σέ ὅλη τήν Ἀνατολή, ὥς καί σ’ αὐτή τήν Κωνσταντινούπολη, μέ ἀποτέλεσμα οἱ ἐμφύλιες συγκρούσεις νά μήν περιορίζονται πιά στήν ἀγορά, ἀλλά νά ἀλληλοσφάζονται συγγενεῖς καί πρώην φίλοι μέσα στά ἴδια τους τά σπίτια» (ὅ.π.σ.224).

Ἡ λιτή, χωρίς περιττούς σχολιασμούς, περιγραφή τῆς βασιλείας τοῦ τυράννου Φωκᾶ ἀπό τόν ὅσιο Θεοφάνη στήν Χρονογραφία του, δημιουργεῖ φρίκη. Εἶναι περιγραφή μιᾶς κόλασης, μιᾶς ἐξουσίας πού ἐξαθλίωσε τό Κράτος, ταλαιπώρησε ἀφάνταστα τόν λαό, ὁδήγησε πολλούς σέ βασανιστικούς θανάτους, ὥστε νά μείνη τό ὄνομά του στήν λαϊκή παράδοση τῆς Ἀνατολῆς ὡς χαρακτηριστικό κάθε «δύσκολου ἀνθρώπου» —τύραννος Φωκᾶς.

Ὅμως, παρά τήν τυραννική, ἐγκληματική ἐξουσία του παρουσιαζόταν ὡς ἀκραιφνής ὀρθόδοξος χριστιανός, σέ ἀντίθεση μέ τόν διαλλακτικό σέ θεολογικά θέματα προκάτοχό του Μαυρίκιο, τόν ὁποῖο φόνευσε γιά νά τοῦ ἁρπάξη τήν ἐξουσία. Διαβάζουμε: «ὁ Φωκᾶς ἐγκατέλειψε τή διαλλακτική θρησκευτική πολιτική τοῦ Μαυρικίου καί ἐμφανίσθηκε ὡς ὑποστηρικτής τῆς ἀπόλυτης ὀρθοδοξίας» (ὅ.π.).

Ὁ τύραννος Φωκᾶς ἄφησε ὡς ἱστορική μνήμη ἕνα μεῖγμα ἐγκληματικῆς ἐξουσίας καί ἰδιόρρυθμης, μέ ἐπίφαση φανατικά ὀρθόδοξης, θρησκευτικότητας. Ἕνα μεῖγμα πού κυκλοφορεῖ ὥς καί στίς μέρες μας στήν παγκόσμια πολιτική ἀγορά, δημιουργώντας αἱματηρές πολεμικές ἐκρήξεις.

Ἀσυγκίνητος ἀπέναντι στήν εὐσπλαγχνία τοῦ Θεοῦ

Στήν Δωδεκάβιβλο τοῦ Δοσιθέου (κεφ. Ε΄) διαβάζουμε: «πρό δέ τοῦ γενέσθαι ταῦτα», δηλαδή πρίν καταλάβει τήν Κωνσταντινούπολη ὁ Ἡράκλειος καί ἐκδιώξει ἀπό τόν θρόνο του τόν τύραννο Φωκᾶ, ὁδηγώντας τον στόν θάνατο, «εἶπεν ὁ Πατριάρχης Θωμᾶς Θεοδώρῳ τῷ Συκεώτῃ παραινέσαι τόν Φωκᾶν παύσασθαι ἀπό τῶν φόνων, ὁ δέ τύραννος ᾒτησε ῥυσθῆναι τῆς ποδάγρας καί παύσασθαι, οὗ γεγονότος, ὁ Φωκᾶς πάλιν Φωκᾶς ἦν, ὅθεν εἶπεν αὐτῷ ὁ Θεόδωρος τήν καταστροφήν αὐτοῦ».

Ὁ Πατριάρχης Θωμᾶς καταφεύγει στήν μαρτυρημένη ἁγιότητα τοῦ ὁσίου Θεοδώρου τοῦ Συκεώτη (ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στίς 22 Ἀπριλίου) καί τοῦ ζητᾶ αὐτός νά συμβουλεύση τόν τυραννικό αὐτοκράτορα. Ὁ Φωκᾶς γιά νά δεχθῆ τήν συμβουλή ἀπαίτησε τήν θαυματουργική θεραπεία τῆς ποδάγρας πού τόν ταλαιπωροῦσε.

Τό θαῦμα τοῦ δόθηκε, ἀλλά «ὁ Φωκᾶς πάλιν Φωκᾶς ἦν». Ὁ Θεός διά τοῦ ἁγίου Θεοδώρου ἱκανοποίησε τήν ἀπαίτησή του. Ὅμως αὐτός ἔμεινε ἀσυγκίνητος ἀπέναντι στήν εὐσπλαγχνία καί τήν ταπείνωση τοῦ Θεοῦ, ὁπότε ἀκολούθησε ἡ αὐτοκαταστροφή του.

Εἴθε νά μή ζηλώσουν τήν «δόξα» του σύγχρονοι ἡγέτες καί ἐμεῖς νά μή μένουμε ἰδιοτελεῖς καί ἀσυγκίνητοι ἀπέναντι στίς πολλαπλές φανερώσεις τῆς εὐσπλαγχνίας καί τῆς ταπείνωσης τοῦ Θεοῦ.

π.Θ.Α.Β.