Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ μηνός: Ἅγιος μάρτυς Ἀσκλᾶς, 20 Μαΐου

Πρωτοπρεσβύτερου Π. Γεώργιου Παπαβαρνάβα

Ὁ ἅγιος Ἀσκλᾶς ἔζησε τόν 3ο αἰώνα μ.Χ., ἤτοι τήν περίοδο τῶν σκληρῶν διωγμῶν ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας. Καταγόταν ἀπό τήν Θηβαΐδα τῆς Αἰγύπτου καί ἦταν ἄνθρωπος μέ βαθειά πίστη καί πνευματική ἀνδρεία. Συνελήφθη ἀπό τόν εἰδωλολάτρη ἡγεμόνα Ἀρριανό ὁ ὁποῖος προσπάθησε, στήν ἀρχή μέ κολακεῖες καί στήν συνέχεια μέ ἀπειλές, νά τόν πείση νά ἀρνηθῆ τόν Χριστό καί νά θυσιάση στά εἴδωλα. Ἐπειδή, ὅμως, παρέμεινε σταθερός στήν πίστη του ὑπεβλήθη σέ σκληρά βασανιστήρια, τά ὁποῖα ἀντιμετώπισε μέ θαυμαστή καρτερία καί ὑπομονή. Τόν κρέμασαν, τοῦ ξέσχισαν τά πλευρά καί στήν συνέχεια, ὅπως ἦταν πληγωμένος, τόν ἔκλεισαν στήν φυλακή. Ἐκεῖ στήν φυλακή, ἐνῶ προσευχόταν, φωτίσθηκε ἀπό τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ καί κατάλαβε ὅτι ὁ ἡγεμόνας Ἀρριανός μέ τήν συνοδεία του ταξίδευε μέ καΐκι στόν Νεῖλο. Τότε σταύρωσε τό καΐκι καί ἐκεῖνο ἀκινητοποιήθηκε στόν ποταμό, σάν νά ἦταν δεμένο. Ἔστειλε δέ μήνυμα στόν ἡγεμόνα καί τόν καλοῦσε νά ὁμολογήση γραπτῶς ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ μόνος ἀληθινός Θεός, διαφορετικά τό καΐκι δέν πρόκειται νά πλεύση. Ὁ ἡγεμόνας ζήτησε χαρτί καί ἔγραψε ὅτι «ὁ Θεός τῶν Χριστιανῶν εἶναι μέγας καί ἐκτός ἀπό αὐτόν δέν ὑπάρχει ἄλλος». Τότε τό καΐκι ξεκίνησε καί ἔφθασε στόν προορισμό του.

Παρά ταῦτα, ὅμως, ὁ ἡγεμόνας παρέμεινε ἀμετανόητος. Ἡ καρδιά του ἀντί νά μαλακώση σκληρύνθηκε περισσότερο, ὅπως παλαιότερα τοῦ Φαραώ στήν Αἴγυπτο, καί διέταξε νά φέρουν μπροστά του τόν Ἅγιο. Ἡ πραότητα καί ἡ ἠρεμία τοῦ Ἁγίου τόν ἐξόργισε περισσότερο καί ἔδωσε ἐντολή νά τόν βασανίσουν ὅσο πιό σκληρά γίνεται. Τότε κατέκαψαν τά πλευρά του μέ ἀναμμένες λαμπάδες καί, ἐνῶ καιγόταν, τοῦ ἔδεσαν στόν λαιμό μεγάλη πέτρα καί τόν ἔριξαν στόν ποταμό Νεῖλο. Ἔτσι, ἐτελειώθη διά πνιγμοῦ, καί ἔλαβε τό ἀμάραντο στεφάνι τοῦ μαρτυρίου ἀπό τόν ἀγωνοθέτη Κύριο.

Ὁ βίος του καί ἡ πολιτεία του μᾶς δίνουν τήν ἀφορμή νά τονίσουμε τά ἀκόλουθα:

Στήν περίπτωση τοῦ εἰδωλολάτρη ἡγεμόνα ἐπαληθεύθηκε γιά ἄλλη μιά φορά ὁ λόγος τοῦ Πατριάρχη Ἀβραάμ, ὅτι «εἰ Μωϋσέως καί τῶν Προφητῶν οὐκ ἀκούουσιν, οὐδέ ἐάν τις ἐκ νεκρῶν ἀναστῇ πεισθήσονται». Ὁ λόγος αὐτός ἦταν ἀπάντηση στόν πλούσιο τῆς «παραβολῆς τοῦ πλουσίου καί τοῦ Λαζάρου», πού εἶπε ὁ Χριστός. Ὁ πλούσιος μετά τόν θάνατό του ἔβλεπε τόν φτωχό Λάζαρο νά παρηγορῆται καί νά εὐφραίνεται στόν «κόλπο τοῦ Ἀβραάμ», ἐνῶ ἐκεῖνος ὑπέφερε στόν «τόπον τῆς βασάνου». Καί ζήτησε ἀπό τὀν Ἀβραάμ νά στείλη τόν Λάζαρο στούς ἀδελφούς του, γιά νά τούς προτρέψη νά μετανοήσουν καί νά μή ἔλθουν καί αὐτοί σέ αὐτόν «τόν τόπον τῆς βασάνου». Τότε ὁ Ἀβραάμ τοῦ εἶπε τόν παραπάνω λόγο, δηλαδή, ἐάν δέν κάνουν ὑπακοή στόν Μωϋσῆ καί στούς Προφῆτες καί δέν ζοῦν, ὅπως θέλει ὁ Θεός, τότε καί νεκρός νά ἀναστηθῆ πάλι δέν θά πιστεύσουν.

Μέ ἄλλα λόγια, ἐάν δέν ἔχη κανείς τήν διάθεση νά γνωρίση τόν Θεό καί νά ζήση σύμφωνα μέ τό θέλημά Του, τότε ὅσα θαύματα καί ἄν δῆ, ἀκόμα καί νεκραναστάσεις, πάλι δέν θά πιστεύση. Ἐπειδή, ὅταν ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὑποδουλωμένος στά πάθη του καί πράττη ἐνσυνείδητα τήν ἁμαρτία, τότε ὁ νοῦς του, πού εἶναι τό ὄργανο ἐκεῖνο διά τοῦ ὁποίου βλέπει καί ἀκούει, ἀφοῦ «νοῦς ὁρᾶ καί νοῦς ἀκούει», σκοτίζεται καί δέν μπορεῖ οὔτε νά δῆ οὔτε νά ἀκούση. Δέν μπορεῖ νά δῆ τό «Φῶς τό ἀληθινόν», ἤτοι τόν Χριστόν ὁ Ὁποῖος «φωτίζει καί ἁγιάζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τόν κόσμον», ἤ μᾶλλον δέν μπορεῖ νά μεθέξη τοῦ Φωτός καί βιώνει τήν καυστική ἐνέργεια τοῦ Φωτός τοῦ Θεοῦ, πού αὐτό εἶναι στήν πραγματικότητα ἡ κόλαση. Καί τόν λόγο τοῦ Θεοῦ ὄχι μόνον δέν ἔχει τήν διάθεση νά τόν ἐφαρμόση, ἀλλά οὔτε κἄν νά τόν ἀκούση δέν θέλει, καί δέν ἀντέχει νά τόν ἀκούη, ἐπειδή ἐλέγχονται οἱ ἁμαρτωλές πράξεις του καί τά σκοτεινά ἔργα του. Αὐτό τό νόημα ἔχει καί ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ στούς ἀκροατές του: «Ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω», δηλαδή ὅποιος ἔχει αὐτιά πνευματικά ἄς ἀκούει, ἄς κατανοεῖ καί ἄς ἐφαρμόζει τόν λόγο μου.

Καί ἡ καρδιά τοῦ ἀνθρώπου ὅταν εἶναι γεμάτη ἀπό τίς ἀκαθαρσίες τῶν παθῶν καί τῆς ἁμαρτίας, τότε παχύνεται, σκληραίνεται καί δέν εἶναι σέ θέση νά δεχθῆ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ καί νά γνωρίση τόν Θεό. Καί ὅταν γίνεται λόγος γιά καρδιά στά Πατερικά κείμενα, δέν ἐννοεῖται τό σαρκικό ὄργανο, ἀλλά ἡ πνευματική καρδιά, ἡ ὁποία, ὅπως τονίζει ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος, εἶναι τό κέντρο τῶν πνευματικῶν λειτουργιῶν τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι ὁ χῶρος ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἀνακαλύπτεται μέ τήν Χάριτι ἄσκηση καί στόν ὁποῖο ἀποκαλύπτεται ὁ Θεός, ὅταν καθαρίζεται ἀπό τά πάθη, μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ καί τόν ἀγώνα τοῦ ἀνθρώπου.

Τήν ἀλήθεια αὐτήν διεκήρυξε καί ὁ Προφήτης Ἡσαΐας, ὀκτώ αἰῶνες π.Χ., ὁ ὁποῖος ὁμιλώντας ἐξ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ εἶπε: «Ἐπαχύνθη γάρ ἡ καρδία τοῦ λαοῦ τούτου, καί τοῖς ὠσίν αὐτῶν βαρέως ἤκουσαν καί τούς ὀφθαλμούς αὐτῶν ἐκάμμυσαν μήποτε ἴδωσι τοῖς ὀφθαλμοῖς καί τοῖς ὠσίν ἀκούσωσι καί τῇ καρδίᾳ συνῶσι, καί ἐπιστρέψωσι, καί ἰάσομαι αὐτούς» (Ἡσ. στ΄, 10). Στούς λόγους αὐτούς φαίνεται καθαρά ὅτι ὁ ἄνθρωπος γιά νά μετανοήση, νά θεραπευθῆ πνευματικά καί νά σωθῆ, πρέπει νά διαθέτη καθαρή καί «ἐκλεπτυσμένη» καρδιά, ὑγιῆ πνευματικά αὐτιά, καί ἀνοικτούς πνευματικούς ὀφθαλμούς. Ὅταν ἡ καρδιά παχύνεται καί σκληρύνεται ἀπό τήν ὑπερηφάνεια, ἀπό τήν ὁποία γεννῶνται οἱ μεγαλύτερες ἁμαρτίες καί τά πάθη, ὅταν ἔχη πιάσει «πουρί», ὅπως ἔλεγε ὁ ἅγιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης, τότε δέν διαθέτει πνευματική κεραία, ἤτοι δέν ἔχει τήν δυνατότητα νά λαμβάνη τά μηνύματα τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος ἐκπέμπει στήν συχνότητα τῆς ταπείνωσης καί τῆς ἀγάπης καί ἀποκαλύπτεται στίς καθαρές καρδιές. Καί ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου ὅταν δέν φωτίζεται ἀπό τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, τότε εἶναι σκοτισμένος καί δέν βλέπει, δέν κατανοεῖ, καί στήν κατάσταση αὐτήν ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀσύνετος, καί γι’ αὐτό ἀθεράπευτος. Ἀσύνετος εἶναι ἐκεῖνος πού δέν ἀνέχεται καμμιά συμβουλή γιά τήν διόρθωσή του. Ἀντίθετα, συνετός, κατά τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως τήν ἐκφράζει ὁ ὅσιος Θαλάσσιος, «εἶναι ὁ συμβουλῆς ἀνεχόμενος, καί μάλιστα πνευματικοῦ πατρός κατά Θεόν συμβουλεύοντος». Καί ὁ συνετός διορθώνεται-θεραπεύεται μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ καί τόν προσωπικό του ἀγώνα.

Ἡ δέηση πού ἀπευθύνει στόν Θεό ὁ ἱερός Ψαλμωδός, «συνέτισόν με καί μαθήσομαι τά ἐντολάς σου», εἶναι πάντοτε ἐπίκαιρη καί δημιουργεῖ ἔπνευση, φιλότιμο καί διάθεση γιά ἐντονότερο πνευματικό ἀγώνα.