Γραπτὸ Κήρυγμα: Ὁ Τριαδικός Θεός

ΚΥΡΙΑΚΗ Ε΄ ΤΗΣ ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΔΟΣ

Ὁ Τριαδικός Θεός

«Πνεῦμα ὁ Θεός καί τούς προσκυνοῦντας αὐτόν ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν»
(Ἰω. δ', 24)

Ἀγαπητοί ἀδελφοί,

Ὁ Θεός καί ὅλη ἡ ἀλήθεια περί Θεοῦ δέν εἶναι μιά ἀνακάλυψη τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά εἶναι ἀποκάλυψη τοῦ Ἴδιου τοῦ Θεοῦ σ᾿ ἐκείνους πού εἶναι ἄξιοι τῆς ἀποκαλύψεως. Αὐτό τό βλέπουμε καθαρά στήν Ἁγία Γραφή καί στούς βίους τῶν ἁγίων, οἱ ὁποῖοι (ἅγιοι) εἶναι «ἐπιστολή Χριστοῦ».

Ὁ Θεός ἀποκαλυπτόμενος στόν ἄνθρωπο, τοῦ χαρίζει τήν γνώση καί αὐτή ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ συνεπάγεται τήν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Χριστός εἶπε στούς Ἰουδαίους: «Ἐάν μή πιστεύσητε ὅτι ἐγώ εἰμί, ἀποθανεῖσθε ἐν ταῖς ἁμαρτίαις ὑμῶν» (Ἰω. η', 24). Δηλαδή, ἡ παρουσία τοῦ Χριστοῦ ὡς «ἐγώ εἰμί» εἶναι ἡ πραγματική ζωή γιά τόν ἄνθρωπο, ἐνῶ ἡ ἄγνοια τοῦ Θεοῦ συνιστᾶ τόν θάνατο τοῦ ἀνθρώπου. Στήν Σαμαρείτιδα ὁ Κύριος ἀποκάλυψε τόν Ἑαυτό Του καί αὐτό εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τήν σωτηρία της.

Στήν συζήτηση πού εἶχε ὁ Χριστός μέ τήν Σαμαρείτιδα γυναίκα στήν πηγή τοῦ Ἰακώβ ἀποκάλυψε τόν τρόπο τῆς ἀληθινῆς λατρείας τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός εἶναι πνεῦμα καί ἐκεῖνοι πού Τόν προσκυνοῦν πρέπει νά Τόν προσκυνοῦν «ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ» (Ἰω. δ', 23). Ὁ λόγος αὐτός ἔχει μεγάλο βάθος.

Κατά τήν πατερική ἑρμηνεία μέ αὐτόν τόν λόγο ἀποκαλύπτεται ὅτι ὁ Θεός εἶναι Τριαδικός. Γνωρίζουμε ὅτι ὁ Χριστιανικός Θεός δέν εἶναι μονάς ἤ δυάς, ἀλλά Τριάς, εἶναι Πατήρ, Υἱός καί Ἅγιον Πνεῦμα. Στήν θεία Λειτουργία ὁμολογοῦμε: «Πατέρα, Υἱόν καί Ἅγιον Πνεῦμα, Τριάδα ὁμοούσιον καί ἀχώριστον». Ὁ Θεός Πατήρ εἶναι «Πατήρ αὐτοαληθείας, δηλονότι τοῦ μονογενοῦς Υἱοῦ καί πνεῦμα ἀληθείας ἔχει τό Πνεῦμα τό ἅγιον», κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ. Ἑπομένως, ὁ Θεός γνωρίζεται και προσκυνεῖται ἐν τῷ Χριστῷ, πού εἶναι ἡ Ἀλήθεια καί ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, πού εἶναι τό Πνεῦμα τῆς Ἀληθείας, τό ὁποῖο ἐκπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα καί πέμπεται διά τοῦ Υἱοῦ.

Κατά τήν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, πού συνοψίζει τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας, ὁ Πατήρ εἶναι ὁ Λέγων, ὁ Υἱός εἶναι ὁ Λόγος καί τό Ἅγιον Πνεῦμα εἶναι τό Ἐμφύσημα τῆς δημιουργίας. Ὁ Λέγων φανερώνει τόν Λόγο, ὁ Λόγος φανερώνει τόν Λέγοντα, καί τό Ἅγιον Πνεῦμα «ἐκφανέν καί δοθέν» φανέρωσε τό καθ᾿ ὑπόσταση τριαδικό τοῦ Θεοῦ. Ἡ φανέρωση τῆς Ἁγίας Τριάδος, κατά τόν ἁγιορείτη ἅγιο, εἶναι μέν κοινή, συγχρόνως δέ σταδιακή, λόγῳ τῆς ἀνθρωπίνης ἀδυναμίας. Γι᾿ αὐτό ὁ Χριστός στό μέσον περίπου τῆς δράσεώς Του ἐκήρυξεν ὅτι εἶναι Υἱός τοῦ Θεοῦ καί πρός τό τέλος ἀποκάλυψε τό Ἅγιον Πνεῦμα καί τά περί τῆς ἀποστολῆς Του. Καί αὐτό ἔγινε, γιατί οἱ ἄνθρωποι ἦταν ἀδύναμοι νά ἀντιληφθοῦν τό τριαδικό τοῦ Θεοῦ.

Ἡ προσαγωγή μας στόν Πατέρα γίνεται διά τοῦ Υἱοῦ, ὅπως εἶπε ὁ Ἴδιος: «Οὐδείς ἔρχεται πρός τόν Πατέρα εἰ μή δι᾿ ἐμοῦ» (Ἰω. ιδ', 6). Καί ἡ κοινωνία μέ τόν Χριστό γίνεται διά τοῦ Παναγίου Πνεύματος, διότι κανείς δέν μπορεῖ νά δῆ τόν Χριστό ἄνευ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀφοῦ, κατά τόν λόγο τοῦ Ἀποστόλου Παύλου «οὐδείς δύναται εἰπεῖν Κύριον Ἰησοῦν εἰ μή ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ (Α' Κορ. ιβ', 3). Κατά τόν ἅγιο Συμεών τόν νέο Θεολόγο ὁ Πατήρ εἶναι ἡ οἰκία, ὅπως εἶπε ὁ Χριστός ὅτι «ἐν τῆ οἰκίᾳ τοῦ πατρός μου μοναί πολλαί εἰσίν» (Ἰω. ιδ', 2). Ὁ Υἱός εἶναι ἡ θύρα διά τῆς ὁποίας εἰσερχόμεθα στήν οἰκία: «Ἐγώ εἰμί ἡ θύρα· δι᾿ ἐμοῦ ἐάν τις εἰσέλθῃ, σωθήσεται, καί εἰσελεύσεται, καί ἐξελεύσεται καί νομήν εὑρήσει» (Ἰω. ι', 9). Καί τό Ἅγιον Πνεῦμα εἶναι τό κλειδί διά τοῦ ὁποίου ἀνοίγουμε τήν θύρα.

Πρέπει νά σημειωθῆ καί νά ὑπογραμμισθῆ ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ πραγματικός τόπος τῆς Θεοφανείας. Καί ὅταν ζοῦμε ἀληθινά μέσα στήν Ἐκκλησία, πού εἶναι τό Σῶμα τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ («ἐν ἀληθείᾳ») καί ὅταν δεχόμαστε τίς ἐνέργειες τοῦ Ἁγίου Πνεύματος («ἐν Πνεύματι»), τότε εἴμαστε ἀληθινοί προσκυνητές τοῦ Θεοῦ, ἀποκτοῦμε τήν Θεογνωσία καί γευόμαστε τήν σωτηρία. Αὐτό φαίνεται καί ἀπό τό ὅτι ἡ Ἐκκλησία λέγεται Ὀρθόδοξη καί αὐτή ἄλλωστε εἶναι ἡ πραγματική Ἐκκλησία. Ὀρθοδοξία σημαίνει ὀρθή δόξα, δηλαδή ὀρθή διδασκαλία καί ὀρθή δοξολογία τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Ὅπου ὑπάρχει ἀνόθευτη πίστη, ἐκεῖ ὑπάρχει πραγματική λατρεία καί γιά νά εἶναι ἀληθινή ἡ λατρεία πρέπει νά συνδέεται μέ τήν ἀνόθευτη διδασκαλία.

Ὑπάρχουν πολλοί ἄνθρωποι σήμερα πού πιστεύουν σέ ἕναν «θεό» ἤ ἐπιδιώκουν μέ πάθος καί μεγάλη ἐπιθυμία τήν συνάντηση μέ τόν Θεό. Οἱ σύγχρονοι ἄνθρωποι κουρασμένοι ἀπό τίς ἄσκοπες ἀναζητήσεις καί τίς τρομακτικές διαψεύσεις, ζώντας μέσα στήν κόλαση τῆς ἀπελπισίας τους, ἀναζητοῦν κάτι τό αὐθεντικό. Ἀλλά στήν νέα αὐτή ἀναζήτηση μποροῦν νά διαπραχθοῦν καινούρια λάθη, δηλαδή νά παρουσιασθοῦν καινούριοι ψευδομεσίες πού θά ἐπιτείνουν τό χάσμα καί τήν ἀπογοήτευση τῶν ἀνθρώπων. Γι᾿ αὐτό πρέπει νά διακηρύσσεται σέ κάθε κατεύθυνση ἡ μεγάλη ἀλήθεια, ὅτι ἡ ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ ἔξω ἀπό τόν Χριστό, ἡ ἀναζήτηση τοῦ Χριστοῦ ἔξω ἀπό τήν Ἐκκλησία, ἡ ζωή στήν Ἐκκλησία χωρίς τίς ἐλλάμψεις τοῦ Παναγίου Πνεύματος καί ἡ Ἐκκλησία ἔξω ἀπό τήν Ὀρθοδοξία, ὁδηγοῦν στήν πλάνη καί ἀνοίγουν τόν δρόμο γιά καινούριες ὀδυνηρές περιπέτειες.

Στούς σύγχρονους αὐτούς ἀποκαλυπτικούς καιρούς ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι ἔχουμε αὐξημένες εὐθύνες. Αὐτό σημαίνει ὅτι ἔχουμε καθῆκον νά γευόμαστε τό «ὕδωρ τό ζῶν» πού ὑπάρχει στήν Ἐκκλησία, ὥστε καί τόν ἑαυτό μας νά εἰρηνεύουμε, ἀλλά καί νά βοηθήσουμε αὐτούς πού ἔχουν ἀνάγκη, ὅταν ὁ Θεός θελήση. Νά γίνουμε ἀληθινοί προσκυνητές, ὄντες κατοικητήρια τῆς Παναγίας Τριάδος, διότι «πνεῦμα ὁ Θεός καί τούς προσκυνοῦντας αὐτόν ἐν Πνεύματι (ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι) καί ἀληθείᾳ (ἐν Χριστῷ) δεῖ προσκυνεῖν» (Ἰω. δ', 24).

Ὁ Μητροπολίτης

+ Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεος