Β. Μελικίδου: Ἡ φορητότητα

Τά τείχη τῆς πανδημίας τά δύο τελευταῖα χρόνια ὅρισαν γιά τόν καθένα μας ἕνα κελί. Ἡ πίεση τοῦ ἐγκλεισμοῦ, ὁ κόσμος πού στένευε καθημερινά ὥστε νά χωρέσει σέ ἕνα σπίτι, ὁ ἀποκλεισμός ἀπό τόν ναό καί ἡ στέρηση τῆς λατρείας, δημιούργησαν συνθῆκες ἔκθλιψης• ὅπως ἀκριβῶς ἐκθλίβεται ὁ καρπός πού ὑποβάλλεται σέ ἰσχυρή πίεση γιά νά ἀποβάλει τόν χυμό του. Οἱ ἐπιλογές ἦταν εἴτε ἡ ἀπόδραση – στήν πράξη ἐπισυνάφθηκε κατά κανόνα μέ θεωρίες συνωμοσίας, ἐπιδερμική καί φανατισμένη δῆθεν ἀντίσταση πού συνοδευόταν ἀπό μιά ψυχολογία θυματοποίησης – εἴτε ἡ παραμονή στό κελί, πού ὅμως προϋπέθετε μιά ἰσχυρή καί δυναμική ἀνανοηματοδότηση.

Οἱ διεργασίες πού ἐπικράτησαν μέσα στό κελί, τό ἔκαναν νά μοιάζει πολύ μέ ἐργαστήρι. Παραμένοντας ἐκεῖ καί προσλαμβάνοντας θεολογικό λόγο, ἡ ἄυλη ψηφιακή κοινότητα τῶν ἀκινητοποιημένων ἐκκλησιαζόμενων ἀκροατῶν, καθημερινές καί γιορτές, ἐπιχειρεῖ νά ἐπεξεργαστεῖ τά πρωτοφανῆ δεδομένα.

Οἱ διεργασίες ὁδήγησαν σταδιακά στόν πυρήνα, ὁ λόγος πού προσλαμβάναμε ὑπαγόρευε ἀποταγή. Διαδοχικές ἀφαιρέσεις καί πυκνώσεις μέχρι τό τελικό ἀπόσταγμα. Τί εἶναι αὐτό πού ἀπομένει ὅταν, σέ καταστάσεις κρίσιμες, ὅλα τά αὐτονόητα καί τά ἐξωτερικά ὑποχωροῦν; Τί εἶναι τελικά αὐτό πού μπορεῖ νά φέρεται καί νά μεταφέρεται παντοῦ; Ποιά εἶναι ἡ μοναδική ἀποσκευή πού παίρνει ὁ πρόσφυγας, ὅταν ἐγκαταλείπει τόν τόπο του ἤ τό μοναδικό πράγμα πού κρίνει ὅτι εἶναι γι΄αὐτόν ἀναγκαῖο γιά τή συνέχειά του;

Ἡ μεταστροφή ἀπό τό ἐξωτερικό καί τό ἐθιμοτυπικό στό ἐσωτερικό, ἡ λειτουργία στό «καρδιακό ἐκκλησάκι», ἡ μυστική ζωή, αὐτό αἰσθανθήκαμε ὅτι εἶναι τό ἀπόσταγμα, ὁ πυρήνας πού ἀποκαλύφθηκε στήν ἄυλη κοινότητα. Δηλαδή, μέ ἄλλα λόγια, τό «φορητό», ἕνας ἱερός Συνέκδημος, εὐσύνοπτος καί περιεκτικός, πού μπορεῖ νά ἐκδημεῖ μαζί μας. Τό οὐσιῶδες εἶναι τό ἐσωτερικό καί αὐτό εἶναι φορητό, εἶναι ἀνεπηρέαστο καί ἀπρόσβλητο. Αὐτό, τό ἀνθεκτικό παντός καιροῦ καί τόπου• ὁ τρόπος πού ἐγκαθίσταται ὅπου γῆς, σέ καταστάσεις ἔκτακτες καί ἐμπερίστατες, λειτουργεῖ καί λειτουργεῖται. «Οὐχί ὁ τόπος, ἀλλ’ ὁ τρόπος». Ἡ ἐκκίνησή του ἀπό τό κελί καί ἡ κατάληξή του, ἡ μετατροπή ὅλου τοῦ κόσμου σέ κελί, ὡς πράξη ἀπόλυτης ἐλευθερίας. Τό κελί-ἐργαστήρι ἡσυχασμοῦ καθιστᾶ φορητό τό βίωμα σέ κάθε συνθήκη. Ὅσο κάποιος προσεύχεται περπατώντας, ταξιδεύοντας, δουλεύοντας, πολεμώντας, ἡ ἐσωτερική ζωή φέρεται καί μεταφέρεται, ὅλος ὁ κόσμος γίνεται κελί. Σέ χῶρο καί σέ χρόνο, σέ ἀσθένειες, κρίσεις, πολέμους, στή φυλακή, στήν ἀπόλυτη μοναξιά, στό γῆρας καί μέχρι τόν θάνατο.

Πολύ μακριά, στήν ἄλλη ὄχθη, ἡ θεοποίηση τῶν τελετουργικῶν καί ἡ εἰδωλοποίηση τοῦ ἐξωτερικοῦ περιβλήματος πού εἶναι ἀποκομμένη ἀπό τόν ἐσωτερικό πυρήνα, μέ ἄλλα λόγια τό φολκλόρ. Καί ἡ πεισματική ἀγκίστρωση στό περίβλημα πού δικαιολογεῖ τή μεγάλη καί ἄγονη, ἀκόμη καί ἐπικίνδυνη ἀντίδραση, ὅταν αὐτό ἀπειλήθηκε.

Εὐφροσύνως ἐπανακάμψαντες στούς λειτουργοῦντες ναούς, ὅλοι ἐμεῖς – ἡ ἄυλη κοινότητα τῶν τήλε ἀκολουθιῶν, ὁμιλιῶν καί μαθημάτων – ὀφείλουμε στόν πνευματικό πατέρα τῆς Ναυπάκτου, πού μᾶς υἱοθέτησε, ἔμφροντις καί ἀκάματος, νά τοῦ ἀνταποδώσουμε χάριτες, γιατί μᾶς ὁδήγησε στήν ἐπίγνωση ὅτι τό ἐκκλησιαστικό βίωμα εἶναι ἐσωτερικά καί καρδιακά φορητό καί δέν εἶναι ὄψιμη ἀνακάλυψη ἡ βίωση καί ἡ ἐπιβίωσή του καί ἐκτός τῶν τειχῶν, τῶν κλειστῶν ναῶν ἐν καιρῷ πανδημίας, ἐν προκειμένῳ. Ἡ ὁσία Μαρία ἡ Αἰγυπτία, λειτουργημένη ἀλειτούργητη, σαράντα ἑπτά χρόνια στήν ἔρημό της. Καί οἱ μακράν ἀπό αὐτήν ἀπέχοντες μποροῦμε τουλάχιστον νά προσβλέπουμε στήν παράδοσή της καί νά τείνουμε στό ἀγγελικό ὅριό της.

Β. Μελικίδου