Δῶρο καί Ἀντίδωρο. Ἡ θεολογία τοῦ δώρου καί τό δῶρο τῆς θεολογίας

Νέο βιβλίο τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου

Πρόλογος

Ἕνα ἀπό τά πρῶτα μαθήματα πού ἀκούσαμε καί μάθαμε ἀπό τούς γονεῖς μας, τούς πνευματικούς μας πατέρες, τούς κατηχητές μας καί τούς δασκάλους μας εἶναι ὅτι ἡ ζωή μας εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ. Αὐτός δημιούργησε τόν κόσμο, Αὐτός δημιούργησε καί ἀναδημιούργησε τόν ἄνθρωπο, Αὐτός κατευθύνει τήν ζωή μας καί ὅ,τι ἔχουμε εἶναι δῶρο κατερχόμενο «ἄνωθεν ἐκ τοῦ Πατρός τῶν φώτων».

Ἡ θεολογία τοῦ δώρου εἶναι αὐτή πού ἐπιλύει ὅλα τά προβλήματα πού ἀντιμετωπίζουμε στήν ζωή μας. Ἐκλαμβάνουμε τά πάντα ὡς δῶρα τοῦ Θεοῦ, δῶρα τῆς μεγάλης Του ἀγάπης, καί ἔπειτα καταλαβαίνουμε ὅτι πρέπει καί ἐμεῖς νά προσφέρουμε τόν ἑαυτό μας ὡς ἀντίδωρο στόν Θεό καί τούς ἀδελφούς μας. Ὁ τίτλος τοῦ βιβλίου Δῶρο καί Ἀντίδωρο δείχνει αὐτή τήν ἀλήθεια.

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει: «Τί δὲ ἔχεις ὃ οὐκ ἔλαβες; εἰ δὲ καὶ ἔλαβες, τί καυχᾶσαι ὡς μὴ λαβών;» (Α΄ Κορ. δ΄, 7). Τά πάντα, ἤτοι: ἡ ζωή μας, τά χαρίσματα πού ἔχουμε, ἡ Βάπτισή μας καί ἡ μυστηριακή παρουσία μας στήν Ἐκκλησία, πού εἶναι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, οἱ ἅγιοι πού μᾶς περιβάλλουν, ἡ ἀποκάλυψη καί ἡ φανέρωσή τους, ἡ ἐλπίδα τῆς αἰωνίου ζωῆς, ἡ ὀρθόδοξη θεολογία πού διακρίνεται ἀπό κάθε ἄλλη χριστιανική καί θρησκευτική θεολογία, καί πολλά ἄλλα εἶναι εὐλογημένα δῶρα τοῦ Θεοῦ.

Τό βιβλίο αὐτό φανερώνει ἕνα μέρος ἀπό τά δῶρα πού μᾶς χάρισε ὁ Θεός μέσα στό ἄπειρο ἔλεός Του. Ἡ εὐσεβής μητέρα μου ἀκόμη καί πάνω στόν πόνο τῆς μακρόχρονης ἀσθένειάς της ἔλεγε: «Δέν εἶμαι ἄξια νά Τόν δοξάζω».

Αὐτό μπορῶ νά ἐπαναλάβω ὡς κληρονομιά πού παρέλαβα ἀπό τούς γονεῖς μου, τούς πνευματικούς μου πατέρες, κυρίως τόν ἅγιο Καλλίνικο Μητροπολίτη Ἐδέσσης, τούς δασκάλους μου, τούς συγχρόνους ἁγίους, τά πνευματικά μου παιδιά, γενικά ἀπό ὅλη τήν ζωή τῆς Ἐκκλησίας πού μοῦ ἀποκάλυψε ὁ Θεός.

Ἡ θεολογία τοῦ δώρου καί τό δῶρο τῆς θεολογίας εἶναι μιά αἰώνια ἔκφραση τῆς εὐγνωμοσύνης μου στόν Τριαδικό Θεό.

Ἔγραφα τήν 2α Φεβρουαρίου 2023,
ἑορτή τῆς Ὑπαπαντῆς
τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ,
στό Μητροπολιτικό Οἴκημα
τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ναυπάκτου
† Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεος

Περιεχόμενα

Πρόλογος

1. Ἡ θεολογία τοῦ δώρου

1. Ἡ ἔννοια τοῦ δώρου
2. Ἡ κτίση, ἡ ἐνανθρώπηση καί ἡ οἰκογένεια ὡς δῶρα τοῦ Θεοῦ
3. Τό δῶρο ὡς σταυρός καί ὁ σταυρός τοῦ δώρου

2. Ἡ θεολογική καταιγίδα στό βιβλίο τοῦ Ἰώβ

1. Εἰσαγωγικά
2. Τό περιεχόμενο τοῦ βιβλίου
3. Τά μηνύματα τοῦ βιβλίου
4. Οἱ τρεῖς τύποι θεολογίας
5. Μερικά σημεῖα ἀπό τό κείμενο τοῦ βιβλίου
6. Συμπεράσματα

3. Τό Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας στούς ἀποστολικούς χρόνους

1. Ὁ Μυστικός Δεῖπνος κατά τούς τρεῖς πρώτους Εὐαγγελιστές
2. Ἡ σύνδεση τῆς θείας Κοινωνίας μέ ὅλη τήν θεολογία τῆς Ἐκκλησίας, κατά τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Θεολόγο

α) Πλύση τῶν ποδῶν καί ὁ Μυστικός Δεῖπνος
β) Ἡ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ κατά τόν Μυστικό Δεῖπνο
γ) Ἡ ἀρχιερατική προσευχή τοῦ Χριστοῦ
δ) Σύνδεση μεταξύ Φωτός, κοινωνίας μεταξύ τῶν Χριστιανῶν καί θείας Κοινωνίας
ε) Ἡ ἐσχατολογική θεία Εὐχαριστία

3. Ἡ θεία Ευχαριστία στήν πρώτη ἐκκλησιαστική κοινότητα τῶν Ἱεροσολύμων, κατά τίς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων
4. Ἡ χαρισματική Ἐκκλησία τῆς Κορίνθου

α) Ἡ τέλεση τῆς θείας Εὐχαριστίας καί οἱ προϋποθέσεις συμμετοχῆς σέ αὐτήν
β) Ὁ καθορισμός τοῦ τυπικοῦ τῶν χαρισμάτων στήν θεία Εὐχαριστία

Ἐπίλογος

4. Ἡ χριστιανική ἄσκηση στήν καθημερινή ζωή

1. Οἱ Μακκαβαῖοι παῖδες
2. «Ὁμολογουμένως αὐτοκράτωρ ἐστί τῶν παθῶν ὁ εὐσεβής λογισμός»
3. Ἡ διαχείριση τῶν λογισμῶν κατά τόν π. Παΐσιο
4. Συζήτηση μετά τήν Ὁμιλία

α) Ἡ πνευματική ἐγρήγορση
β) Ἡ εὕρεση καταλλήλων πνευματικῶν πατέρων
γ) Ἡ νοερά προσευχή
δ) Ἡ διδασκαλία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου γιά τήν προσευχή καί τήν ἀντεστραμμένη πυραμίδα
ε) Ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης γιά τούς λογισμούς καί τήν νοερά προσευχή

5. «Καί ὁ ἅγιος ἁγιασθήτω ἔτι»

1. Ὁ ἅγιος
2. «Ἁγιασθήτω ἔτι»
3. Φανερώσεις τῆς ἁγιότητος
4. Σύγχρονοι ἅγιοι

6. Ἡ πνευματική ὑπέρβαση τῶν συγχρόνων προβλημάτων

1. Οἱ ὅροι ὑπέρβαση, ὑπερβατισμός και ὑπερβατολογική ἀρχή
2. Τρία ἐπίκαιρα ζητήματα πού ἐπηρεάζουν τόν ἐκκλησιαστικό χῶρο

α) Ὁ σχετικισμός
β) Τά πορίσματα τῆς σύγχρονης ἐπιστήμης
γ) Τά ἀνθρώπινα δικαιώματα

3. Ἡ χριστιανική ἀντιμετώπιση τῶν συγχρόνων προβλημάτων

α) Στήν φυλακή τῶν Φιλίππων
β) Μηνύματα ἀπό τήν πρός Φιλιππησίους Ἐπιστολή του

7. «Ἡ νοερά καί οὐρανοδρόμος ἄνοδος»

1. Μερικά εἰσαγωγικά
2. Οἱ βαθμίδες τῆς οὐρανοδρόμου ἀνόδου

α) Ἡ ἔναρξη τῆς ἀναβάσεως στό ὄρος Κυρίου
β) Τά διάφορα στάδια τῆς οὐρανοδρόμου ἀνόδου
γ) Τό τέλος τῆς οὐρανοδρόμου ἀνόδου

8. Ἡ μέθεξη τοῦ μυστηρίου τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ.. κατά τόν ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή

1. Ἡ διδασκαλία τοῦ ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ γιά τήν θεραπεία τοῦ ἀνθρώπου
2. Ὁ Σταυρός καί ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ στήν ζωή μας

α) Τό τελευταῖο Πάσχα τοῦ Χριστοῦ
β) Ἡ συμμαχία μεταξύ Πιλάτου, Ἡρώδου καί Ἰουδαίων
γ) Ἡ τρίγλωσση ἐπιγραφή τοῦ Σταυροῦ
δ) Σταύρωση, Ταφή, Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ
ε) Τό Δεσποτικόν μνημεῖον
στ) Πάσχα, ἡ διάβαση τοῦ Λόγου στόν νοῦ

Συμπέρασμα

9. Ἡ ποιμαντική διακονία κατά τόν ἅγιο Νεκτάριο, Ἐπίσκοπο Πενταπόλεως

1. Τά προσόντα τῶν Ποιμένων τῆς Ἐκκλησίας

α) «Θρησκευτικά προσόντα»
β) «Διανοητικά προσόντα, φυσικά καί ἐπίκτητα»
γ) «Σωματικά προσόντα»

2. Ἡ ποιμαντική διακονία τῶν μοναχῶν

10. Ὁ Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως Σεβαστιανός, ὅπως τόν γνώρισα

1. Ἱεροκήρυξ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἰωαννίνων
2. Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανῆς καί Κονίτσης
3. Ἡ ἀδελφική φιλία τῶν δύο Πνευματικῶν μου Πατέρων
4. Ὁ π. Σεβαστιανός ὡς Ὀρθόδοξος πατριώτης

11. Ὁ μακαριστός Μητροπολίτης Πέτρας Νεκτάριος

1. Ἡ αὐτοβιογραφία τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου
2. Ἡ ἀλληλογραφία μας κατά τόν καιρό τῆς ἀσθενείας του

12. Ὁ π. Μωϋσῆς ὁ ἁγιορείτης ὡς παραδοσιακός θεολόγος ἀπό ἀνέκδοτες ἐπιστολές του

1. «Μιά θολή νεόκοπη θεολογία»
2. «Γνήσιος θεολογικός λόγος»
3. «Σώζουσα ὀρθόδοξη παράδοση»
4. «Νεοαγιοπατερική σκέψη»
5. «Κάθαρση, φωτισμός, θέωση»
6. «Λαμπρός Ἱεράρχης τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος»
7. «Ἁγιορείτης ἡσυχαστής καί μεγάλος ἐμπειρικός θεολόγος τοῦ εἰκοστοῦ αἰῶνος»
8. «Ὄντως μεγάλος θεολόγος»
9. «Ἄσπιλο ὀρθόδοξο ἦθος»

13. Ὁ Πρωτοψάλτης Σωτήρης Τάττης

1. Οἱ ἀναμνήσεις μου ἀπό τόν Σωτήρη Τάττη
2. Ὁ δεκάλογος τοῦ ἄγραφου τυπικοῦ τῆς Ἐκκλησίας γιά τόν ἱεροψάλτη
3. Ἡ ἐκκλησιαστική ψαλτική κατά τόν ἅγιο Παΐσιο

14. Ὁ Χαρίλαος Ταλιαδῶρος καί «ἡ τῶν ψαλμῶν ἱερολογία»

15. «Ἕνα ταξείδι ἀπό τόν Ἰουδαϊσμό στόν Ὀρθόδοξο Χριστιανισμό»

1. Βιογραφικά στοιχεῖα τοῦ συγγραφέως
2. Ἡ ἀποκάλυψη τοῦ Χριστοῦ
3. Ἡ προσέλευσή του στόν Προτεσταντισμό
4. Ἡ πορεία του στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία
5. Ἡ ἔννοια τῆς σωτηρίας

α) Ἁμαρτία - συγχώρηση
β) Προπατορικό ἁμάρτημα
γ) Σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου
δ) Παράδεισος καί Κόλαση

Ἐπίλογος

16. Σημαντική συνάντηση μέ τρεῖς εὐλογημένους ἀνθρώπους στήν Κρήτη

1. Γερόντισσα Γαλάτεια
2. π. Θεόδωρος, ἐρημίτης καί σπηλαιώτης
3. Γέρων Ἀναστάσιος Κουδουμιανός