Γραπτὸ Κήρυγμα: Κυριακή 16 Ἰουλίου. Ἑορτή Πατέρων τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου

Ἑορτή Πατέρων τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου

Ἡ σημερινή Κυριακή εἶναι ἀφιερωμένη ἀπό τήν Ἐκκλησία μας στούς Πατέρας τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, πού συνεκλήθη στήν Χαλκηδόνα τό ἔτος 451 μ.Χ.

Τήν ἐποχή ἐκείνη ἡ Ἐκκλησία ἀντιμετώπιζε πολλούς αἱρετικούς, οἱ ὁποῖοι χρησιμοποιώντας τήν ἑλληνική φιλοσοφία διεκήρυτταν ὅτι ὁ Χριστός εἶχε μέν δύο φύσεις, θεία καί ἀνθρωπίνη, ἀλλά ἡ ἀνθρώπινη φύση ἀπορροφήθηκε ἀπό τήν θεία φύση. Αὐτό, ὅμως, ἀμφισβητοῦσε τήν ὀρθόδοξη ἀλήθεια ὅτι ὁ Χριστός ἦταν τέλειος Θεός καί τέλειος ἄνθρωπος, δηλαδή Θεάνθρωπος. Ἄν ὁ Χριστός ἔχει μόνον τήν θεία φύση, ὅπως ὑποστήριζε ὁ Μονοφυσιτισμός, τότε ἀνατρέπεται ὄχι μόνον ἡ πίστη στόν Θεάνθρωπο Χριστό, ἀλλά καί ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Διότι σέ τέτοια περίπτωση δέν ἔχει κανένα νόημα ἡ ὅλη ἐκκλησιαστική ζωή, δηλαδή τό Βάπτισμα, τό Χρῖσμα, ἡ θεία Εὐχαριστία, ἡ μετάληψη τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ.

Ἔτσι, στήν Σύνοδο αὐτήν οἱ ἅγιοι Πατέρες ὁριοθέτησαν τήν ὀρθόδοξη πίστη στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, ὅτι οἱ δύο φύσεις εἶναι ἑνωμένες στό πρόσωπο τοῦ Λόγου «ἀτρέπτως, ἀσυγχύτως, ἀδιαιρέτως, ἀχωρίστως», καί ἔτσι διασώθηκε καί ἡ ὀρθόδοξη πίστη καί ἡ σωτηρία-θέωση τοῦ ἀνθρώπου.

Ὅταν ἀναφύονται τέτοια σοβαρά θεολογικά καί ἐκκλησιαστικά θέματα ἠ Ἐκκλησία τά ἀντιμετωπίζει συνοδικά, δηλαδή μέ τίς Συνόδους τῶν Ἐπισκόπων, καί στίς ὁποῖες συμμετέχουν μέ διαφόρους τρόπους, καί ἄλλα μέλη τῆς Ἐκκλησίας, Κληρικοί καί λαϊκοί. Διότι γιά νά γίνη καλή προετοιμασία τῶν θεμάτων αὐτῶν καί γιά νά ὑπάρξη καλή διοργάνωση τῆς Συνόδου, χρειάζονται καί ἄλλοι ἄνθρωποι. Ἐπίσης, καί κατά τήν συζήτηση τῶν θεμάτων χρησιμοποιοῦνται ἄνθρωποι πού ἀσχολήθηκαν μέ τά θέματα αὐτά, ὅπως γιά παράδειγμα στήν Α΄ Οἰκουμενική Σύνοδο ἔπαιξε σημαντικό ρόλο ὁ Μέγας Ἀθανάσιος, ὁ ὁποῖος τότε συνόδευσε τόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἀλεξανδρείας Ἀλέξανδρο, ὡς διάκονός του.

Οἱ συζητήσεις πού ἔγιναν καί σέ αὐτήν τήν Σύνοδο καί σέ ἄλλες Οἰκουμενικές Συνόδους ἦταν ἡ ἀντιπαράθεση τῆς Ἀποκαλύψεως πού ἔλαβαν οἱ Προφῆτες, Ἀπόστολοι καί Πατέρες ἀπό τόν Θεό, μέ τήν φιλοσοφική θεολογία πού εἶναι καρπός στοχασμοῦ καί φαντασίας. Πάντοτε, σέ ὅλα τά θεολογικά θέματα διακρίνουμε δύο ρεύματα, ἤτοι ἐκεῖνο πού στηρίζεται στήν Ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ, καί ἐκεῖνο πού στηρίζεται στόν φιλοσοφικό στοχασμό.

Αὐτό σημαίνει ὅτι προηγεῖται ἡ ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ, πού ἐκφράζεται μέ τόν ἱερό ἡσυχασμό, καί ἀκολουθεῖ ἡ διατύπωση τῆς ἐμπειρίας. Αὐτό συμβαίνει μέ ὅλα τά θέματα, ἀφοῦ πρῶτα παρατηροῦμε ἕνα γεγονός καί ἔπειτα τό καταγράφουμε. Ἄν κανείς δέν ἔχει ἐμπειρία ἑνός γεγονότος, τότε χρησιμοποιεῖ τήν φαντασία καί τόν στοχασμό γιά νά τό περιγράψη.

Ἔτσι, οἱ Προφῆτες, οἱ Ἀπόστολοι καί οἱ Πατέρες εἶχαν ἐμπειρική γνώση τοῦ Θεοῦ, γι’ αὐτό καί ὁμιλοῦσαν θεόπνευστα, καί ὁριοθετοῦσαν τήν ἀλήθεια ἀπό τήν πλάνη, δηλαδή ἔθεταν ὅρια μεταξύ τῆς ἀληθείας καί τῆς πλάνης, γιά νά μποροῦμε νά ἀκολουθήσουμε τόν αὐθεντικό τρόπο ζωῆς καί σωτηρίας.

Πρέπει νά ξέρουμε ὅτι ὑπάρχουν τρεῖς τρόποι γνώσεως τοῦ Θεοῦ. Ὁ πρῶτος εἶναι ὁ φυσικός τρόπος γνώσεως πού γίνεται μέ τήν παρατήρηση τῆς φύσεως. Ὁ δεύτερος τρόπος γνώσεως εἶναι ὁ προφητικός, ὅταν ὁ Προφήτης βλέπει τήν δόξα τοῦ Θεοῦ, ὅταν φωτίζεται ὁ νοῦς του ἀπό τήν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ. Καί ὁ τρίτος τρόπος γνώσεως τοῦ Θεοῦ εἶναι ὁ βιβλικός, δηλαδή διαβάζουμε τίς γραπτές ἐμπειρίες τῶν ἁγίων πού καταγράφηκαν στήν Ἁγία Γραφή καί στήν Ἱερά Παράδοση, στήν λατρεία τῆς Ἐκκλησίας καί στίς ἀποφάσεις τῶν Οἰκουμενικῶν καί Τοπικῶν Συνόδων.

Γι’ αὐτό ἔχει μεγάλη σημασία ἡ πείρα καί ἡ διδασκαλία, ὅπως ἐκφράσθηκε στίς Οἰκουμενικές Συνόδους καί εἰδικότερα στήν Δ΄ Οἰκουμενική Σύνοδο, τούς Πατέρες τῆς ὁποίας ἑορτάζουμε σήμερα. Γι’ αὐτό πρέπει νά προσέξουμε ἰδιαίτερα τά τροπάρια πού ψάλαμε σήμερα στήν ἀκολουθία, γιά νά δοῦμε τήν Ὀρθόδοξη πίστη μας πού ξεχωρίζεται ἀπό τίς αἱρέσεις.

Στήν Δ΄ Οἰκουμενική Σύνοδο συμμετεῖχε καί ὁ Ἐπίσκοπος Ναυπάκτου Εἰρηναῖος, ὅπως φαίνεται στά Πρακτικά της. Ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος Ἐπίσκοπος Ναυπάκτου συμμετεῖχε στίς συζητήσεις καί τίς ἀποφάσεις τῆς μεγάλης αὐτῆς Οἰκουμενικῆς Συνόδου καί, βεβαίως, μετέφερε αὐτήν τήν Ὀρθόδοξη διδασκαλία στό ποίμνιό του τότε στήν Ναύπακτο.

Μέ τήν εὐκαιρία αὐτήν, ὅπως ἔχει ἀνακοινωθῆ, καθορίσθηκε, ὕστερα ἀπό εἰσήγησή μας καί ἀπόφαση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, νά ἑορτάζονται ὅλοι οἱ Ἐπίσκοποι τῆς Ναυπάκτου πού συμμετεῖχαν σέ σημαντικές Συνόδους, οἱ ὁποῖες ἀσχολήθηκαν μέ θεολογικά θέματα. Τήν ἀκολουθία συνέγραψε ὁ ὑμνογράφος Γεώργιος Γαλανόπουλος, τόν ὁποῖο παλαιότερα χειροθέτησα σέ Ἀναγνώστη, καί αὐτή ἡ ἀκολουθία ἐγκρίθηκε ἀπό τήν Ἱερά Σύνοδο.

Νά θυμίσω ὅτι στήν Σύνοδο τῆς Σαρδικῆς, πού εἶναι ἡ σημερινή Σόφια Βουλγαρίας, πού ἔγινε τό ἔτος 343, συμμετεῖχε ὁ Ἐπίσκοπος Ναυπάκτου Μαρτύριος καί ὑπεστήριξε τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου. Ἐπίσης, συμμετεῖχαν καί σέ Οἰκουμενικές Συνόδους Ἐπίσκοποι τῆς Ναυπάκτου, ὅπως ὁ Καλλικράτης στήν Γ΄ Οἰκουμενική Σύνοδο, ὁ Εἰρηναῖος στήν Δ΄ Οἰκουμενική Σύνοδο καί ὁ Ἀντώνιος στήν Η΄ Οἰκουμενική Σύνοδο.

Θεωροῦμε ἰδιαίτερη εὐλογία καί τιμή πού οἱ Ἐπίσκοποι τῆς ἱστορικῆς Ἐπισκοπῆς καί Μητροπόλεως Ναυπάκτου συμμετεῖχαν σέ τέτοιες Μεγάλες Συνόδους. Πέραν ἀπό τήν αἴσθηση τῆς τιμῆς, πρέπει νά προσευχόμαστε σέ αὐτούς γιά νά κρατᾶμε αὐτήν τήν ὀρθόδοξη πίστη πού παραλάβαμε, νά μένουμε σταθεροί σέ αὐτήν, ὥστε νά μεταμορφώνη τήν ζωή μας.

Ὁ Μητροπολίτης

+ Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεος