Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ Μηνός: Αὐτάδελφοι μάρτυρες Εὐλάμπιος καί Εὐλαμπία, 10 Ὀκτωβρίου

Πρωτοπρεσβύτερου Π. Γεώργιου Παπαβαρνάβα

Οἱ ἅγιοι Μάρτυρες Εὐλάμπιος καί Εὐλαμπία ἦταν ἀδελφοί κατά σάρκα καί κατάγονταν ἀπό τήν Νικομήδεια τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Ἔζησαν τόν 3ο αἰώνα μ.Χ. στά χρόνια τοῦ Αὐτοκράτορα Μαξιμιανοῦ, ὁ ὁποῖος διέταξε σκληρό διωγμό ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν, ἐξ αἰτίας τοῦ ὁποίου πολλοί Χριστιανοί ἐγκατέλειψαν τήν Νικομήδεια καί κατέφυγαν στό βουνό. Μεταξύ αὐτῶν ἦταν καί ἡ οἰκογένεια τῶν αὐταδέλφων Μαρτύρων Εὐλαμπίου καί Εὐλαμπίας. Στό βουνό ζοῦσαν μέ ἄσκηση, προσευχή καί μελέτη τῶν θείων Γραφῶν.

Κάποια ἡμέρα ὁ Εὐλάμπιος ἀπεστάλη ἀπό τούς γονεῖς του στήν Νικομήδεια γιά νά ἀγοράση τροφές. Ἐκεῖ τόν ἀνεγνώρισαν οἱ εἰδωλολάτρες καί τόν κατέδωσαν στόν ἡγεμόνα, μπροστά στό βῆμα τοῦ ὁποίου ὁμολόγησε μέ παρρησία τήν πίστη του στόν Χριστό. Μετά τήν θαρραλέα ὁμολογία του ὁδηγήθηκε σέ εἰδωλολατρικό ναό καί διατάχθηκε νά θυσιάση στό εἴδωλο τοῦ «θεοῦ» Ἄρη. Ὅπως ἦταν φυσικό, ἀρνήθηκε, καί μάλιστα, μέ τήν προσευχή του συνέτριψε τό εἴδωλο. Μετά τό γεγονός αὐτό ὑπεβλήθη σέ φρικτά βασανιστήρια. Ἐνῶ ἄρχισαν νά τόν μαστιγώνουν, ἡ ἀδελφή του Εὐλαμπία ὅρμησε καί τόν ἀγκάλιασε, συγχρόνως δέ παρεκάλεσε τόν Χριστό νά τήν ἀξιώση νά μαρτυρήση καί αὐτή. Τότε ἔβαλαν καί τούς δύο σέ μεγάλο καζάνι μέ καυτό νερό, ἀλλά ἀντί νά καίγονται, δροσίζονταν, ὅπως οἱ τρεῖς παῖδες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στήν «κάμινο τοῦ πυρός τήν καιομένην», ἐπειδή ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ κατέβηκε στήν κάμινο καί τήν μετέβαλε σέ δρόσο. Ἔτσι, καί οἱ αὐτάδελφοι αὐτοί Μάρτυρες παρέμειναν ἀβλαβεῖς μέ τήν δύναμη τοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ. Καί ἐξ αἰτίας αὐτοῦ τοῦ θαύματος πίστευσαν στόν Χριστό 200 εἰδωλολάτρες, οἱ ὁποῖοι ὁμολόγησαν τήν πίστη τους στόν ἀληθινό Θεό, «ἐτελειώθησαν ξίφει» καί τιμῶνται ὡς Μάρτυρες τῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ βίος τους καί ἡ πολιτεία τους μᾶς δίνουν τήν ἀφορμή νά τονίσουμε τά ἀκόλουθα.

Οἱ Μάρτυρες τοῦ Χριστοῦ εἶναι οἱ μεγαλύτεροι «ἀντιστασιακοί» στήν ἱστορία. Ἀντιστάθηκαν σέ πανίσχυρους τυράννους, ὑπέμειναν φρικτά βασανιστήρια μέ θαυμαστή ἀνδρεία καί ὑπομονή καί συνέτριψαν τά εἴδωλα μέ τήν δύναμη τοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι, ἔγιναν αἰτία νά πιστέψουν στόν ἀληθινό Θεό χιλιάδες ἄνθρωποι.

Εἴδωλα, ὅμως, ὑπάρχουν σέ ὅλες τίς ἐποχές καί γιά νά μπορέση κανείς νά τά συντρίψη καί νά ἐλευθερωθῆ ἀπό τήν τυραννία τοῦ διαβόλου, ὁ ὁποῖος ἐνεργεῖ διά τῶν εἰδώλων, πρέπει νά γίνη μέλος τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, ἤτοι τῆς Ἐκκλησίας, μέ τό Βάπτισμα καί τό Χρίσμα, καί συνεχῶς νά ἀγωνίζεται νά ζῆ σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Δηλαδή, μέ ὑπακοή στήν Ἐκκλησία, μέ ἄσκηση, μέ μυστηριακή ζωή, μέ ἀδιάλειπτη προσευχή καί μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῶν βίων τῶν ἁγίων, ἀλλά καί τῶν λόγων τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖοι εἶναι οἱ ἀλάνθαστοι ἑρμηνευτές τῆς Ἁγίας Γραφῆς.

Ἡ ἀποστασία ἀπό τόν ζωντανό Θεό, πού ὑπάρχει καί στήν ἐποχή μας, ὁδηγεῖ στήν δημιουργία εἰδώλων, δηλαδή στήν ἀπολυτοποίηση καί θεοποίηση τῶν κτισμάτων, στά ὁποῖα τελικά ὑποδουλώνεται ὁ ἄνθρωπος. Εἴδωλα μπορεῖ νά γίνουν οἱ διάφορες ἰδεολογίες, ὅταν ἀπολυτοποιοῦνται καί ἐνίοτε θεοποιοῦνται, ὅπως ἐπίσης ὁ ὑλικός πλοῦτος, ὅταν δέν τόν μοιράζεται κανείς μέ τούς φτωχούς, καθώς καί τά παιδιά, ὅταν θεωροῦνται ἀπό τούς γονεῖς ὡς κτῆμα τους καί ὄχι ὡς δῶρα τοῦ Θεοῦ, καί γι’ αὐτό δέν ἀποδίδεται εὐγνωμοσύνη, εὐχαριστία καί δοξολογία στόν Δωρεοδότη. Ὅμως, εἴδωλο μπορεῖ νά γίνη καί ὁ ἑαυτός μας, ὅταν ὑποδουλώνεται στά πάθη, καί διά τῶν παθῶν γίνεται «κτῆμα καί βρῶμα τοῦ ἀλλοτρίου», ἤτοι τοῦ διαβόλου, κατά τόν ἅγιο Ἀνδρέα, Ἐπίσκοπο Κρήτης, τόν συγγραφέα τοῦ «Μεγάλου Κανόνος», ὁ ὁποῖος γράφει: «Αὐτείδωλον ἐγενόμην, τοῖς πάθεσι τήν ψυχήν μου βλάπτων, Οἰκτίρμον∙ ἀλλ’ ἐν μετανοίᾳ με παράλαβε, καί ἐν ἐπιγνώσει ἀνακάλεσαι∙ μή γένωμαι κτῆμα, μή βρῶμα τοῦ ἀλλοτρίου, Σωτήρ, αὐτός με οἴκτειρον».

Ἡ θεραπεία ἀπό τήν αὐτοειδωλοποίηση, ὅπως φαίνεται καθαρά στό παραπάνω τροπάριο, γίνεται μέ τήν μετάνοια, διά τῆς ὁποίας ὁ ἄνθρωπος «παραλαμβάνεται ἀπό τόν Θεό», «ἀνακαλεῖται στήν ἐπίγνωση τοῦ θελήματός Του» καί ἐλευθερώνεται ἀπό τήν τυραννία τοῦ διαβόλου. Στήν μετάνοια ὁδηγεῖται μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, τόν ἀγώνα του γιά τήν ἐφαρμογή τῶν θείων ἐντολῶν καί τήν βοήθεια τοῦ «εὐσεβοῦς λογισμοῦ», ὁ ὁποῖος, στό βιβλίο Δ΄ Μακαββαίων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἀποκαλεῖται «αὐτοκράτωρ τῶν παθῶν», ἐπειδή βοηθᾶ τόν ἄνθρωπο νά κυριαρχήση στά πάθη του. Αὐτός δέ ὁ «εὐσεβής λογισμός» εἶναι συζευγμένος μέ τήν σοφία, ὄχι, ὅμως, μέ τήν σοφία τοῦ κόσμου τούτου «τήν καταργουμένην», ἀλλά μέ τήν σοφία τοῦ Θεοῦ, «τήν ἄνωθεν κατερχομένην», ἡ ὁποία «εἶναι γνώση θείων καί ἀνθρωπίνων πραγμάτων καί τῶν αἰτίων τους», ἀλλά καί «παιδεία τοῦ νόμου», διά τῆς ὁποίας ὁ ἄνθρωπος «μανθάνει τά θεῖα σεμνῶς καί τά ἀνθρώπινα συμφερόντως». Θαυμαστοί δέ «βλαστοί» αὐτῆς τῆς θεϊκῆς σοφίας εἶναι μεταξύ τῶν ἄλλων ἀρετῶν καί οἱ ἀρετές τῆς ἀνδρείας καί τῆς σωφροσύνης, μέ τήν δύναμη τῶν ὁποίων δύναται ὁ ἄνθρωπος νά νικήση τά πάθη του.

Πρότυπα δέ ἀνδρείας καί σωφροσύνης ὑπάρχουν πολλά στήν Ἁγία Γραφή καί τήν ἐκκλησιαστική ἱστορία, καί αὐτά εἶναι ὅλοι οἱ ἅγιοι. Ἡ Ἐκκλησία μας στήν ἀρχή τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, γιά νά μᾶς διδάξη καί νά μᾶς ἐμψυχώση στόν ἀγώνα μας ἐναντίον τοῦ διαβόλου, τῶν παθῶν καί τῆς ἁμαρτίας, μᾶς προβάλλει ὡς πρότυπο ἀνδρείας καί σωφροσύνης τόν Ἰωσήφ, τόν υἱό τοῦ Πατριάρχη Ἰακώβ (Παλαιά Διαθήκη). Αὐτός, λοιπόν, ὁ Ἰωσήφ φθονήθηκε ἀπό τά ἀδέλφια του, πωλήθηκε ὡς δοῦλος καί ὁδηγήθηκε στήν Αἴγυπτο, ὅμως ὁ Θεός τόν ἐτίμησε καί τόν ἐδόξασε, ἐπειδή παρά τό νεαρό τῆς ἡλικίας του, ἀφοῦ ἦταν περίπου δεκαοκτώ ἐτῶν, δέν ἐνέδωσε στήν ἐφάμαρτη πρόκληση τῆς συζύγου τοῦ ἀρχιμάγειρα τοῦ Φαραώ, καί μέ τήν βοήθεια τοῦ «εὐσεβοῦς λογισμοῦ» ἐνίκησε τήν ἁμαρτία. Εἶπε: «Πῶς ποιήσω τό ρῆμα τό πονηρόν τοῦτο καί ἁμαρτήσομαι ἐναντίον τοῦ Θεοῦ;». Ὁ λόγος αὐτός φανερώνει ὅτι ὁ Ἰωσήφ εἶχε αἴσθηση τῆς πανταχοῦ παρουσίας τοῦ Θεοῦ, καί ἔτσι τοῦ ἦταν ἀδύνατο μπροστά στόν Θεό νά ἁμαρτήση, ἤτοι νά παραβῆ τό θέλημά Του καί νά ἀπωλέση τήν Χάρη Του. Γνώριζε δέ ἐμπειρικά ὅτι τίποτα δέν εἶναι πολυτιμότερο ἀπό τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία μεταβάλλει τήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου σέ Παράδεισο, καθώς, ἐπίσης, γνώριζε ὅτι ἡ ἁμαρτία ὁδηγεῑ στήν ἀπομάκρυνση ἀπό τόν Θεό, στήν ἀπώλεια τῆς Χάριτός Του καί στήν ὑποδούλωση στόν διάβολο, πού εἶναι πραγματική Κόλαση.

Ἡ μεγαλύτερη πράξη ἀντίστασης στήν ἱστορία εἶναι τό γκρέμισμα τῶν πολυποίκιλων εἰδώλων, πού κατορθώνεται μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, τήν βοήθεια τοῦ «εὐσεβοῦς λογισμοῦ», τοῦ αὐτοκράτορα τῶν παθῶν, καί τήν δύναμη τῆς ἀνδρείας καί τῆς σωφροσύνης.