Μητροπολίτης Ναυπάκτου Βασίλειος

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ

Χαράλαμπου Δ. Χαραλαμπόπουλου

Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ναυπάκτου εἶχε τήν ἐξαιρετική τύχη νά ἀντιπροσωπευθεῖ στίς Μεγάλες καί Οἰκουμενικές Συνόδους ἀπό τέσσερις (4) Ἐπισκόπους της. Ὁ Μαρτύριος ἔλαβε μέρος στή Σύνοδο τῆς Σαρδικῆς – Σόφιας (342/43), ἡ ὁποία θεωρεῖται συνέχεια τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου τῆς Νίκαιας (325 μ.Χ.). Ἡ μή ἐμφάνιση Ἐπισκόπου Ναυπάκτου σ’ αὐτή δέν σημαίνει ἀπαραιτήτως ὅτι δέν ὑπῆρχε Ἐπισκοπή. Κατά τόν Θεοδώρητο στή Νίκαια ἔλαβαν μέρος «ὅσοι τῆς ὁδοιπορίας τόν πόνον ἐνεγκεῖν ἠδυνήθησαν». Στήν Γ΄ Οἰκουμενική Σύνοδο τῆς Ἐφέσου (431) ὑπογράφει τά «Πρακτικά» ὁ Καλλικράτης μέ τήν ἔνδειξη: Καλλικράτης Ἐπίσκοπος Ναυπάκτου ὑπέγραψα καί τά ἑξῆς.

Στήν Δ΄ Οἰκουμενική Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451) συμμετέχει «Εἰρηναῖος εὐλαβέστατος Ἐπίσκοπος Ναυπάκτου Ἑλλάδος…». Στή Σύνοδο τῆς Κωνσταντινουπόλεως (879-880), πού θεωρεῖται ὡς Η΄ Οἰκουμενική, ἔλαβε μέρος ὁ Ἐπίσκοπος Ναυπάκτου Ἀντώνιος.

Αὐτή ἦταν καί ἡ τελευταία καί τό 1054 ἐπακολούθησε τό ὁριστικό σχίσμα.

Μέ πρόταση τοῦ Μητροπολίτη μας Σεβασμιωτάτου Ἰεροθέου καί ἔγκριση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, τήν Κυριακή τῶν Πατέρων συνεορτάζονται καί οἱ τέσσερις ἀρχιερεῖς πού ἐποίμαναν τήν τότε Ἐπισκοπή Ναυπάκτου. Ἤδη τήν Κυριακή των Πατέρων (16 Ἰουλ. 2023) ἑορτάστηκε ἡ σχετική ἐπέτειος καί ἐψάλη εἰδική ἀσματική ἀκολουθία, τήν ὁποία συνέθεσε ὁ συμπατριώτης μας ἀπό τήν Ἀράχοβα Ναυπακτίας ὑμνογράφος Γιῶργος Γαλανόπουλος.

Μετά τό σχίσμα ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης συγκαλοῦσε Μεγάλες Πανορθόδοξες Συνόδους γιά τήν ἀντιμετώπιση διαφόρων ζητημάτων καί ἰδιαιτέρως τῶν πολυποίκιλων αἱρέσεων. Τόν Γενάρη τοῦ 1156 ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Λουκᾶς Χρυσοβέργης ἐπί αὐτοκράτορος Μανουήλ Ἅ΄ τοῦ Κομνηνοῦ συνεκάλεσε Μεγάλη Σύνοδο πού ἀσχολήθηκε πέραν τῶν ἄλλων μέ τόν ἐψηφισμένο Πατριάρχη «τῆς Θεουπόλεως Ἀντιοχείας» διάκονο Σωτήριχο τόν Παντεύγενο καί τό ἐρώτημα «ὁ Χριστός προσήνεγκε τήν ὑπέρ τοῦ κόσμου θυσίαν τῷ πατρί καί τῷ ἁγίω Πνεύματι ἤ τή ἁγία Τριάδι καθόλου καί ἑαυτῶ». Ὁ Παντεύγενος συντάχθηκε μέ τό πρῶτο σκέλος τοῦ ἐρωτήματος, διότι διαφορετικά κατ’ αὐτόν «εἰς δύο πρόσωπα … ὁ τοῦ Θεοῦ υἱός διαστήσεται». Ἡ Σύνοδος κατεδίκασε τήν ἄποψη αὐτή, τήν ὁποία θεώρησε ὡς αἱρετική καί τόν καθαίρεσε. Τό 1158 νέα Σύνοδος καί πάλιν τόν κατεδίκασε γιά τήν ἐμμονή του στίς ἀπόψεις του.

Στήν πρώτη Σύνοδο τοῦ 1156 ἔλαβε μέρος καί ὁ μητροπολίτης Ναυπάκτου Βασίλειος. Μεταξύ των «συνδιαγνωμούντων καί ἡμῶν τῶν ἀρχιερέων» ἀναφέρεται ὁ Ναυπάκτου Βασίλειος καί πιό κάτω μεταξύ «τῶν παρευρεθέντων ἐν τῇ πόλει θεοφιλεστάτων Ἐπισκόπων […]» ὁ Ἄρτης Βασίλειος […].

Ὁ Ναυπάκτου ὑπογράφει τά «Πρακτικά» ὡς «Ὁ εὐτελής Ἐπίσκοπος τῆς ἐν Νικοπόλει ἁγίας τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησίας Βασίλειος καί αὐτός ὑπέγραψα». Ὁ Ναυπάκτου Βασίλειος καί ὁ Βασίλειος τῆς Νικοπόλεως ταυτίζονται. Ἁπλῶς ὁ τίτλος πού χρησιμοποιεῖ εἶναι ἀπήχηση τοῦ παλαιοῦ τίτλου τοῦ «Ναυπάκτου Νικοπόλεως», διότι ἡ Ναύπακτος ἀπό τό 896 μ.Χ. περίπου ἦταν πρωτεύουσα τοῦ θέματος Νικοπόλεως καί ἕδρα τῆς Μητροπόλεως Ναυπάκτου. Ὁ Ἄρτης Βασίλειος ἦταν ὑποκείμενος στόν Ναυπάκτου.

Ἐπίσης ὁ λόγιος, διδάσκαλος καί συγγραφέας Δαμασκηνός ὁ Στουδίτης ὡς Ἐπίσκοπος Λιτῆς καί Ρενδίνης, ὑποκείμενος στήν μητρόπολη Θεσσαλονίκης, ἔλαβε μέρος τόν Γενάρη τοῦ 1564 στή Σύνοδο, πού καθαίρεσε τόν Πατριάρχη Ἰωάσαφ «ἐπί σιμωνία», μαζί μέ 50 ἀρχιερεῖς. Ὁ Στουδίτης ὑπογράφει: ὡς ταπεινός Ἐπίσκοπος ρεντίνης δαμασκηνός, ἔχων καί τήν γνώμην τοῦ σερβίων». Ἀργότερα περί τό 1574 προήχθη σέ μητροπολίτη Ναυπάκτου καί Ἄρτης καί διετέλεσε Ἐπίτροπος τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου κατά τήν διάρκεια τῆς περιοδείας τοῦ Πατριάρχη Ἱερεμία στήν Πελοπόννησο.