Πρόλογος στήν μετάφραση τοῦ βιβλίου «Ἐμπειρική Δογματική» στήν πορτογαλλική γλώσσα

Χαίρομαι γιά τήν μετάφραση στήν πορτογαλλική γλώσσα τοῦ δίτομου ἔργου μου μέ τίτλο «Ἐμπειρική Δογματική τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας», «κατά τίς προφορικές παραδόσεις τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη» πού έπιμελήθηκε ὁ Διάκονος Pedro Mota, τόν ὁποῖον εὐχαριστῶ.

Κατ’ ἀρχάς, θά πρέπει νά τονισθῆ ὅτι στούς προλόγους, τίς εἰσαγωγές καί τά ἐπίμετρα τῶν δύο τόμων πού ἐξεδόθησαν στήν ἑλληνική γλώσσα καί ἐντάχθηκαν στήν ὅλη θεματολογία τῶν τόμων καί ἔχουν μεταφρασθῆ καί στά πορτογαλλικά, ἔχω ἐξηγήσει τόν σκοπό, τόν τρόπο γραφῆς καί τήν ἀξία τοῦ συγκεκριμένου ἔργου καί δέν θά ἀναλυθοῦν στόν πρόλογο αὐτό.

Ἐκεῖνο πού πρέπει ἐδῶ νά τονισθῆ ἰδιαιτέρως εἶναι τό πῶς προῆλθε καί τί σημαίνει ὁ τίτλος τοῦ ἔργου, πού εἶναι «Ἐμπειρική Δογματική».

Ἡ Δογματική εἶναι τό μάθημα πού διδάσκονται οἱ φοιτητές στίς Θεολογικές Σχολές, καί ἀναφέρεται στήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας, ἀπό τήν Παλαιά καί τήν Καινή Διαθήκη καί τίς ἀποφάσεις τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων, στίς θεμελιώδεις διδασκαλίες περί τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ, τῆς Ἐκκλησίας, πού εἶναι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τήν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου καί τά σχετικά μέ τήν αἰώνια ζωή.

Πρόκειται γιά μιά διδασκαλία πού κατά καιρούς λαμβάνει διάφορες ὀνομασίες, ἀλλά καί περιεχόμενο, τόσο στήν Ἀνατολή ὅσο καί στήν Δύση, ὁπότε ἐμφανίσθηκαν πολλές Δογματικές μέ διαφοροποιήσεις μεταξύ τους.

Τό σημαντικό εἶναι ὅτι τό δόγμα συνδέεται μέ τούς ὅρους τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων, πού εἶναι ἀποφάσεις τῶν Πατέρων οἱ ὁποῖες ἐλήφθησαν Συνοδικά, γιά νά ἀντιμετωπίσουν διάφορες κακοδοξίες πού παρατηρήθηκαν κατά τήν διάρκεια τῆς ἱστορικῆς πορείας τῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ προσδιορισμός «Ἐμπειρική Δογματική» προῆλθε ἀπό τό ὅτι αὐτή ἡ διδασκαλία εἶναι καρπός καί ἀποτέλεσμα τῆς ἐμπειρίας τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτό φαίνεται καί στήν ἐπιστήμη. Προηγεῖται ἡ ἔρευνα τῶν ἐπιστημόνων στά ἐργαστήριά τους, ἔπειτα ἀκολουθεῖ ἡ θεωρητική διατύπωση τῆς ἔρευνας ἀπό τούς ἰδίους καί τέλος αὐτό καταχωρεῖται καί γίνεται ἀποδεκτό ἀπό ἄλλους ἐπιστήμονες, κυρίως στά Συνέδρια πού διοργανώνονται. Αὐτή εἶναι καί ἡ σχέση μεταξύ τῆς ἐμπειρίας τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων καί τῶν ἀποφάσεων τῶν Οἰκουμενικῶν καί Τοπικῶν Συνόδων.

Ἑπομένως, ἡ «Ἐμπειρική Δογματική» προσδιορίζει ὄχι μόνον τήν διδασκαλία τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων, ἀλλά καί τίς ἐμπειρικές ἀποκαλύψεις πού δέχθηκαν οἱ ἴδιοι. Ὁπότε, ἡ Δογματική δέν εἶναι μιά θεωρητική διδασκαλία, μιά φιλοσοφική θεωρία, ἀλλά ἔκφραση καί διατύπωση τῆς ἐμπειρίας πού εἶχαν οἱ Προφῆτες, οἱ Ἀπόστολοι καί οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης, ὡς Καθηγητής τῆς Δογματικῆς στήν Θεολογική Σχολή τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στήν Ἑλλάδα, συνέλαβε αὐτόν τόν σύνδεσμο μεταξύ τοῦ δόγματος καί τῆς ἐμπειρίας, γι’ αὐτό ἔκανε τήν διάκριση ὅτι ἄλλο εἶναι τό δόγμα περί τῆς Ἁγίας Τριάδος πού κατανοοῦμε λογικά καί ἄλλο εἶναι τό μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος, στό ὁποῖο μετέχουμε μέ τήν ἄκτιστη ἐνέργειά Της.

Τό δόγμα εἶναι ἔκφραση τῆς ἐμπειρίας καί ὁδηγός πού ὁδηγεῖ στήν ἐμπειρία. Ἐπίσης, ἔλεγε ὅτι οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας δέν συζητοῦσαν μέ ἀφηρημένο τρόπο τό δόγμα τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὅπως κάνουν οἱ φιλόσοφοι, ἀλλά ἔλεγαν ὅτι δόγμα εἶναι οἱ Θεοφάνειες, οἱ ἐμφανίσεις τοῦ Ἀσάρκου Λόγου στήν Παλαιά Διαθήκη καί τοῦ Σεσαρκωμένου Λόγου στήν Καινή Διαθήκη, καί στήν συνέχεια αὐτή ἡ ἐμπειρική ἀποκάλυψη διατυπώνεται σέ ὅρους, οὐσία, ἐνέργεια, πρόσωπο, ὑπόσταση, χωρίς, ὅμως, μέ αὐτήν τήν διατύπωση νά σημαίνη ὅτι καταλαβαίνουμε λογικά τό μυστήριο τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, ἀλλά ἐκφράζουμε, ὅσο τό δυνατόν, τήν ἀποκαλυπτική ἐμπειρία.

Ἔτσι, ἐξηγεῖται ὅτι ὁ τίτλος «Ἐμπειρική Δογματική» ἀναφέρεται στά δόγματαὅρους τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων, πού στηρίζονται στήν ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό ὁ τίτλος αὐτός νομίζω εἶναι πρωτότυπος καί ἐκφράζει τήν ἀλήθεια τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, πού βρίσκεται μέσα στήν παράδοση τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων.

Εὔχομαι τό βιβλίο αὐτό νά βοηθήση καί τούς ἀναγνώστας πού θά τό διαβάσουν στήν πορτογαλλική γλώσσα, νά κατανοήσουν τήν οὐσία τῆς προφητικῆς, ἀποστολικῆς καί πατερικῆς παραδόσεως τῆς Ἐκκλησίας, πού στηρίζεται στήν ἐμπειρία τους καί ἐκφράζεται συνοδικά.

+ Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεος