Γραπτὸ Κήρυγμα: Ἡ ὀγδόη ἡμέρα

Κυριακή 1 Σεπτεμβρίου

Στά προηγούμενα κηρύγματα τῶν Κυριακῶν τοῦ Ἰουλίου καί τοῦ Αὐγούστου ἔγινε ἀνάλυση τοῦ ἑβδομαδιαίου ἑορταστικοῦ κύκλου, δηλαδή ἀναλύθηκε τό νόημα τῶν ἡμερῶν κάθε ἑβδομάδος καί εἴδαμε τί ἑορτάζουμε κάθε ἡμέρα τῆς ἑβδομάδος, σταθερά, ἐκτός ἀπό τίς ἑορτές τοῦ Χριστοῦ, τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καί τῶν ἁγίων. Ἔτσι, τονίσθηκε πολλές φορές ὅτι ἡ ἑβδομάδα ἀποτελεῖται ἀπό ἑπτά ἡμέρες, ἡ πρώτη ἡμέρα γιά μᾶς τούς Χριστιανούς εἶναι ἡ Κυριακή, ἡ «μία τῶν Σαββάτων» καί ἡ τελευταία ἡμέρα εἶναι τό Σάββατο, ἡ ἑβδόμη ἡμέρα τῆς ἑβδομάδος.

Ὅμως, στά κείμενα τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας ἡ Κυριακή χαρακτηρίζεται μέν ὡς πρώτη ἡμέρα-«ἡ μία τῶν Σαββάτων», ἀλλά καί ὡς ὀγδόη ἡμέρα, ἐπειδή εἶναι ἡ πρώτη ἡμέρα τῆς ἑβδομάδος καί ἐπειδή εἶναι ἡ ἑπομένη ἡμέρα τοῦ Σαββάτου-τῆς ἑβδόμης ἡμέρας. Ἔτσι, χαρακτηρίζεται ὡς πρώτη καί ὀγδόη.

Στό βιβλίο τοῦ Λευιτικοῦ γράφεται ὅτι ὁ Θεός εἶπε στόν Μωϋσῆ νά μεταφέρη στούς Ἰσραηλίτας τά σχετικά μέ τίς ἑορτές τῆς Σκηνοπηγίας ὅτι πρέπει αὐτή ἡ ἑορτή νά εἶναι ἑπταήμερη. «Καί ἡ ἡμέρα ἡ πρώτη ἡ κλητή ἁγία», νά εἶναι κλητή καί ἁγία καί δέν θά κάνουν καμμιά συνηθισμένη ἐργασία. Γιά ἑπτά ἡμέρες θά προσφέρουν θυσίες ὁλοκαυτώσεως στόν Κύριο, «καί ἡ ὀγδόη κλητή ἁγία ἔσται ὑμῖν», δηλαδή καί τήν ὀγδόη ἡμέρα θά προσφέρουν θυσίες ὁλοκαυτώσεως (Λευιτ. κγ΄, 23-34). Ὥστε ἡ περίοδος αὐτή τῆς ἑορτῆς κινεῖται μεταξύ τῆς πρώτης καί τῆς ὀγδόης πού εἶναι καί οἱ δύο κλητές καί ἅγιες ἡμέρες.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός στόν κανόνα πού συνέθεσε γιά τήν ἑορτή τοῦ Πάσχα, καί μάλιστα στήν ὀγδόη ὠδή, σέ συνέχεια τῆς ἐντολῆς τοῦ Θεοῦ στόν Μωϋσῆ, γράφει: «Αὕτη ἡ κλητή καί ἁγία ἡμέρα, ἡ μία τῶν Σαββάτων, ἡ βασιλίς καί κυρία, ἑορτῶν ἑορτή καί πανήγυρις ἑστι πανηγύρεων, ἐν ᾗ εὐλογοῦμεν Χριστόν εἰς τούς αἰῶνας».

Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἑρμηνεύοντας αὐτό τό τροπάριο γράφει ὅτι «ἡ λαμπροφόρος ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου» ὀνομάζεται «μέ πολλά καί ὑψηλά καί ἔνδοξα ὀνόματα καί ἐπίθετα». «Λέγεται αὕτη κλητή καί ἁγία ἀπό τόν Μωϋσῆ κατά δύο προνόμια• ἕνα μέν, καθό εἶναι ὀγδόη καί τύπος τοῦ μέλλοντος αἰῶνος, καί ἄλλο, καθό εἶναι ἡμέρα τοῦ Πάσχα». Καί στήν συνέχεια γράφει ὅτι ἔτσι χαρακτηρίζονται καί οἱ ἑορτές τῆς Πεντηκοστῆς καί τῆς Σκηνοπηγίας. Καί ἐπιλέγει: «Ἄν ἡ ἑορτή τοῦ τυπικοῦ Πάσχα ὀνομάζεται κλητή καί ἁγία, πόσῳ μᾶλλον κλητή καί ἁγία πρέπει νά ὀνομάζεται ἡ λαμπροφόρος Κυριακή, ἡ τό ἀληθινόν καί πραγματικόν Πάσχα τόν Δεσπότην Χριστόν ἀναστάντα φεροῦσα; Κατά τούτους λοιπόν τούς λόγους ὠνόμασε ὁ Μελῳδός κλητήν καί ἁγίαν τήν λαμπροφόρον ταύτην Κυριακή τοῦ Πάσχα».

Ἔτσι, ἡ Κυριακή χαρακτηρίζεται καί ὡς πρώτη ἡμέρα τῆς ἑβδομάδος, ἡ μία τῶν Σαββάτων γιά τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, καί ὡς ὀγδόη ἡμέρα, ὡς ἑπομένη τοῦ Σαββάτου-τῆς ἑβδόμης ἡμέρας, πού εἶναι τύπος τοῦ μέλλοντος αἰῶνος.

Στό θέμα αὐτό ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς διδάσκει ὅτι «ὅπερ ἐστιν ἡ Παρασκευή πρός τό Σάββατον, τοῦτο πρός τήν Κυριακήν ὑπάρχει τό Σάββατον, ὑπερέχουσαν τούτου σαφῶς, καθόσον ἀρχῆς καί τύπου καί σκιᾶς ἡ τελειότης καί ἡ ἀλήθεια». Δηλαδή ἡ Κυριακή ὑπερέχει τοῦ Σαββάτου ὅσο ὑπερέχει ἡ τελειότης καί ἡ ἀλήθεια ἀπό τήν ἀρχή, πού εἶναι τύπος καί σκιά.

Οἱ Ἑβραῖοι στήν Παλαιά Διαθήκη κατά τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ στόν Μωϋσῆ, ἑόρταζαν τίς ἑορτές τους ἔχοντας ὡς βάση τόν ἀριθμό ἑπτά (7). Τό Σάββατον ἦταν ἡ ἑβδόμη ἡμέρα. Κάθε ἑπτά χρόνια ἑόρταζαν τό Σαββατικό ἔτος. Καί κάθε ἕβδομο Σαββατικό ἔτος ἀκολουθοῦσε τό Ἰωβηλαῖο ἔτος, τό 49ο ἔτος, πού ἦταν ἔτος ἀφέσεως καί ἅγιο. Ἐνῶ γίνεται λόγος γιά τό 49ο ἔτος πού εἶναι ἔτος ἀναπαύσεως, γράφεται νά ἁγιάσουν τό πεντηκοστό ἔτος καί νά διακηρύξουν ἀπελευθέρωση στήν χώρα καί θά εἶναι ἔτος ἀφέσεως. Δέν θά σπείρουν τότε τά χωράφια τους, ἀλλά θά σπείρουν τό ὄγδοο ἔτος (Λευιτ. κε΄, 1-22).

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἔχοντας ὑπ’ ὄψη αὐτά πού γράφει τό Λευϊτικό, διδάσκει ὅτι ἐγκωμιάζοντας ὁ Θεός τήν ἑβδόμη ἡμέρα ὡς ἡμέρα σαββατισμοῦ καί ἀναπαύσεως, αὐτό πιό πολύ ἀναφέρεται στήν ὀγδόη ἡμέρα, δηλαδή τήν Κυριακή. Τό Ἰωβηλαῖο ἔτος πού θεωρεῖται ἔτος ἀφέσεως καί δέν ἀριθμεῖται στίς κατά τόν νόμο ἀριθμούμενες ἑβδομάδες τῶν ἐτῶν, ἀλλά εἶναι ἔπειτα ἀπό αὐτές ὀνομάζεται ὄγδοο. Αὐτό γίνεται καί στίς ἑβδομάδες τῶν ἑβδομάδων τῶν ἡμερῶν. Γιά ἐμᾶς, ὅμως, ἡ Κυριακή εἶναι ἡ ὀγδόη ἡμέρα. Ὥστε καί ὁ Μωϋσῆς τίμησε τήν ἑβδόμη, διότι ὁδηγεῖ στήν ὀγδόη, πού εἶναι πραγματικά ἡ τιμία.

Καί συνεχίζει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς λέγοντας: «Ἡ Κυριακή ἡμέρα δέν εἶναι μόνο ὀγδόη ἀπό τίς ἀριθμούμενες πρίν ἀπό αὐτήν, ἀλλά καί πρώτη τῶν ἔπειτα ἀπό αὐτήν, ὥστε αὐτή νά εἶναι ἐκ περιτροπῆς ἐκείνη ἡ ἰδία, ἡ καινή καί πρώτη ὅλων τῶν ἡμερῶν, τήν ὁποία ἐμεῖς μόνο καλοῦμε Κυριακή, ὁ δέ Μωϋσῆς ὀνόμασε ὄχι "πρώτη", ἀλλά "μία", ὡς ὑπερυψωμένη ἀπό τίς ἄλλες καί ὡς προοίμιο τῆς μιᾶς ἀνέσπερης ἡμέρας τοῦ μέλλοντος αἰῶνος».

Ἑπομένως, ἡ ἡμέρα τῆς Κυριακῆς ὡς ἡμέρα ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ καί ὡς ἡμέρα πού ὑπενθυμίζει τήν μετά τήν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ ἡμέρα τῆς Βασιλείας τῶν οὐρανῶν χαρακτηρίζεται καί ὡς «μία»-πρώτη καί «ὡς ὀγδόη ἡμέρα».

Αὐτό σημαίνει ὅτι ἐάν θεωρήσουμε ὅτι ὅλος ὁ παρών βίος μας εἶναι μιά ἑβδομάδα ἑπτά ἡμερῶν, τότε θεωροῦμε ὅτι ἡ μέλλουσα ζωή εἶναι ἡ ὀγδόη ἡμέρα, τήν ὁποία ἀπολαμβάνουμε ἀπό τώρα τήν ἡμέρα τῆς Κυριακῆς, πού εἶναι ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ, τό Πάσχα τό αἰώνιο. Αὐτό τό σημαντικό γεγονός ἑορτάζουμε κάθε Κυριακή.

Στόν ἕκτο ψαλμό τοῦ Δαυίδ ὑπάρχει ἡ ἐπιγραφή: «Εἰς τό τέλος, ἐν ὕμνοις, ὑπέρ τῆς ὀγδόης• ψαλμός τῷ Δαβίδ», καί ἀρχίζει μέ τήν φράση: «Κύριε, μή τῷ θυμῷ σου ἐλέγξῃς με, μηδέ τῇ ὀργῇ σου παιδεύσῃς με».

Κατά τήν ἑρμηνευτική ἀνάλυση τοῦ Εὐθυμίου Ζιγαβηνοῦ καί τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου ἡ φράση «εἰς τό τέλος» προφητεύει τήν ἐκ νεκρῶν ἀνάσταση τῶν ἀνθρώπων, καί ἡ φράση «ὑπέρ τῆς ὀγδόης» δηλώνει τό ὅτι ὁ Προφήτης Δαυίδ ὑμνεῖ καί μεγαλύνει τόν Θεό «διά τήν ὀγδόην, ἤγουν διά τόν μέλλοντα αἰώνα• ὁ γάρ παρών αἰών εἶναι ἕβδομος, ἐπειδή μετρεῖται μέ τήν ἑβδομάδα καί ἀνακυκλεῖται καί τελειώνει μέ αὐτήν• ὁ δέ μέλλων εἶναι ὄγδοος, διά τί ἔρχεται μετά τήν ἑβδόμην τούτου».

Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης σέ ὑποσημείωση στήν ἐπιγραφή αὐτήν τοῦ ψαλμοῦ τοῦ Δαυίδ παραθέτει κείμενον τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης, σύμφωνα μέ τό ὁποῖο «τοῦ ἑβδοματικοῦ παυσαμένου χρόνου ἐνστήσεται ἡμέρα ὀγδόη μετά τήν ἑβδόμην, ὀγδόη μέν λεγομένη, ὅτι μετά τήν ἑβδόμην γίνεται». Ἐπίσης, ἀναφέρει ὅτι κατά τόν Μέγα Ἀθανάσιο, τόν ἅγιο Κύριλλο, τόν Μέγα Βασίλειο καί τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Θεολόγο «ὀγδόη εἶναι ἡ τοῦ Κυρίου ἀναστάσιμη ἡμέρα καί ὁ μέλλων αἰών». Ὁπότε, «συμβουλεύει ἡ ἐπιγραφή (τοῦ ψαλμοῦ) νά μήν ἀποβλέπομεν εἰς τόν παρόντα ἑβδοματικόν αἰῶνα, ἀλλά εἰς τόν μέλλοντα ὄγδοον».

Σέ ὅλα αὐτά τά κηρύγματα τῶν δύο μηνῶν (Ἰουλίου-Αὐγούστου) ἀναλύσαμε τήν σημασία τῶν ἑπτά ἡμερῶν τῆς ἑβομάδος, τόν λεγόμενο «ἑβδομαδιαῖο ἑορταστικό κύκλο» καί τήν σημασία πού ἔχει γιά τήν προετοιμασία μας γιά τήν ὀγδόη ἡμέρα, τόν ὄγδοο αἰώνα, τήν αἰώνια ζωή. Αὐτή τήν ὀγδόη ἡμέρα μποροῦμε νά τήν προγευθοῦμε ἀπό τώρα, κατά τήν ἀναστάσιμη ἡμέρα τῆς Κυριακῆς. Καί πρέπει νά εὐχηθοῦμε αὐτή ἡμέρα νά εἶναι συνέχεια τοῦ ἀξίου ἑορτασμοῦ τοῦ «ἑβδομαδιαίου ἑορταστικοῦ κύκλου» καί ἀναμονή τῆς μελλούσης ὀγδόης ἡμέρας.

Πρέπει, ἀγαπητοί ἀδελφοί, νά εἴμαστε ἀναζητητές τῆς ὀγδόης ἡμέρας!

Ὁ Μητροπολίτης

+ Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεος