Ἀντιφώνηση τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου

Ἀντιφώνηση τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου
κατά τήν ὑποδοχή στήν Ἱερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου (14-5-2024)

Πανοσιολογιώτατε ἄγιε Καθηγούμενε, τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Μεγίστης Μονῆς τῆς ἁγίας Λαύρας τοῦ Βατοπαιδίου Ἁγίου Ὄρους, ἀγαπητέ π. Ἐφραίμ, καί ἀγαπητοί πατέρες καί ἀδελφοί πού συγκροτεῖτε τήν συνοδεία καί τήν ἀδελφότητα τῆς Ἱερᾶς αὐτῆς Μονῆς,

Ἐγώ θά ἤθελα νά σᾶς εὐχαριστήσω καί νά ἐκφράσω τήν εὐγνωμοσύνη μου, διότι μέ καλέσατε σέ αὐτήν τήν περίφημη καί τήν περιώνυμη πανήγυρη τῆς Ἁγίας Ζώνης, τῆς Τιμίας καί χαριτοβρύτου Ζώνης τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, πού εἶναι τό μεγαλύτερο πανηγύρι σας καί ἡ μεγαλύτερη ἀγρυπνία καί πρώτη φορά ἔρχομαι αὐτήν τήν ἡμέρα ἐδῶ στήν Ἱερά Μονή τοῦ Βατοπαιδίου, ἄν καί ἔχω ἔρθει πολλές φορές καί σᾶς εὐγνωμονῶ καί σᾶς εὐχαριστῶ.

Φυσικά, εὐχαριστῶ τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη Κύριο Βαρθολομαῖο, ὁ ὁποῖος μοῦ ἔδωσε τήν κανονική ἄδεια, διότι στήν κανονική δικαιοδοσία του ἀνήκει, ὅπως ὅλοι τό γνωρίζουμε, τό ἅγιο καί εὐλογημένο αὐτό Ὄρος. Καί, βέβαια, ἐκφράζω καί τίς εὐχαριστίες μου στόν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καί Πάσης Ἑλλάδος Κύριο Ἱερώνυμο, ὁ ὁποῖος χορήγησε τήν κανονική ἄδεια γιά νά ἔλθω στό Ἅγιον Ὄρος.

Ὅπως σᾶς εἶπα προηγουμένως μέ συνοδεύουν ὁ δήμαρχος τῆς πόλεως Ναυπάκτου καί ὁλοκλήρου τῆς Ναυπακτίας, κ. Βασίλειος Γκίζας, ὁ ὁποῖος ἔχει μία συγγένεια μέ τόν ἅγιο Καλλίνικο, τόν Γέροντά μου, ὁ Ἀντιδήμαρχος τοῦ Δήμου τῆς Ναυπακτίας, ὁ κ. Θωμᾶς Κοτρωνιᾶς, ὁ γνωστός σας καί ἀγαπητός δικηγόρος κ. Κωνσταντῖνος Εὐθυμίου, ὁ π. Πολύκαρπος, ὁ π. Γεώργιος ὁ γνωστός σας, ὁ Κύπριος, ὁ Διάκονός μου π. Παΐσιος καί ἄλλοι σέ αὐτή τήν ἐκδημία μας στό Ἅγιον Ὄρος.

Βεβαίως, ἐπανειλημμένως ἔχω πεῖ, εὐχαριστῶ γιά τά καλά σας λόγια τά ὁποῖα εἶπε καί λέει ἡ ἀγάπη σας γιά μένα, ἀλλά θέλω νά θυμηθῶ λίγο αὐτό τό πατερικό χωρίο ὅτι ὁ φθόνος εἶναι ἕνα πάθος πού «ἅπτεται καί τῶν τελείων». Δηλαδή, μπορεῖ κανείς νά πολεμήση διάφορα πάθη, ἀλλά, δυστυχῶς, ὁ φθόνος παραμένει στίς ψυχές καί τῶν τελείων. Ἀλλά ἐσεῖς, ἅγιε Καθηγούμενε, ἔχετε ξεπεράσει αὐτά τά ὅρια, διότι ἔχετε πραγματικά τό μεγάλο χάρισμα πού λέγεται ἀνεπίφθονον. Καί ὁ Γέροντάς μου, ὁ ἅγιος Καλλίνικος ἔλεγε ὅτι τό ἀνεπίφθονον εἶναι ἕνα ἀπό τά μεγαλύτερα, ἴσως τό μεγαλύτερο χάρισμα πού μπορεῖ νά ἔχη κάποιος, ἀκριβῶς γιατί, ὅπως εἶπα πρίν, ὅτι «ὁ φθόνος ἅπτεται καί τῶν τελείων».

Ἀγαπητέ πάτερ Ἐφραίμ, ἅγιε Καθηγούμενε, ἔχετε τελειωθῆ ἐν Χριστῷ, γιατί οἱ περιπέτειες τίς ὁποῖες περάσατε ἦταν σέ μεγάλο βαθμό, καί ὅμως τίς ξεπεράσατε, καί ὄχι μόνον τίς ξεπεράσατε, ἀλλά τίς ὑπερβήκατε, καί ὄχι μόνον τίς ὑπερβήκατε, ἀλλά αἰσθάνεσθε καί εὐλογία γιά τίς ἡμέρες ἐκεῖνες τῶν περιπετειῶν σας. Καί τό λέω αὐτό ὡς ἕνα μεγάλο χάρισμα, τό χάρισμα τοῦ ἀνεπιφθόνου ἀνθρώπου, γιατί βλέπω ὅτι ἐπαινεῖτε ὅλους γιά τά χαρίσματα τά ὁποῖα ἔχουν. Γιατί ξέρουμε, στήν Ἐκκλησία ὅλοι ἔχουν χαρίσματα, φυσικά καί πνευματικά χαρίσματα, καί οἱ ἅγιοι ἔχουν τά ἰδιαίτερα χαρίσματά τους. Βλέπω, λοιπόν, ὅτι ψάχνετε ἀπό ὅλους, τούς Ἐπισκόπους, τούς Πατριάρχες, τούς λαϊκούς καί βρίσκετε τό ἰδιαίτερο χάρισμά τους, τούς ἐπαινεῖτε καί χαίρεστε γι’ αὐτό. Τό θεωρῶ ἕνα ἀπό τό μεγαλύτερα χαρίσματα, τοῦ Θεοῦ δῶρον, τό ὁποῖο ἔχετε.

Εἶναι μεγάλη τιμή, ὅπως εἶπα προηγουμένως, νά ἔρθω σέ αὐτήν τήν πανήγυρη τῆς Μονῆς σας τῆς χαριτοβρύτου Ζώνης τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Εἶναι μεγάλο αὐτό τό θησαύρισμα, τό ὁποῖο ἔχετε. Καί βεβαίως αὐτό τό καταλαβαίνουμε, ὅτι δέν εἶναι ἁπλῶς ἕνα ἔνδυμα τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, ἀλλά εἶναι μιά εὐλογία πραγματική. Διότι γνωρίζουμε ἀπό τήν ὀρθόδοξη θεολογία μας, ὅτι ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ, διά τοῦ νοῦ, εἰσέρχεται καί στό σῶμα τῶν ἁγίων καί ἀπό ἐκεῖ διαπορθμεύεται καί σέ ὅλη τήν κτίση καί φυσικά στά ἐνδύματα τά ὁποῖα φορᾶ. Διότι ὁ ἄνθρωπος μετά τήν πτώση φόρεσε τούς δερμάτινους χιτῶνες, πρίν ἀπό τήν πτώση δέν χρειαζόταν χιτῶνες, διότι ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ ἐσκέπαζε τόν ἄνθρωπο. Μετά τήν πτώση καί τούς δερμάτινες χιτῶνες, ὅταν λαμβάνη ἐκ νέου τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ ὁ ἄνθρωπος καί αὐτό συνέβαινε μέ τούς Προφῆτες καί τούς ἁγίους καί τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης, αὐτή ἡ Χάρη, ὅπως εἶπα προηγουμένως, διαπορθμεύεται καί στό σῶμα καί στά ἱμάτια τοῦ ἀνθρώπου.

Βλέπουμε τόν Χριστό ἐπάνω στό Ὄρος Θαβώρ, πού «ἔλαμψε τό πρόσωπον αὐτοῦ ὡς ὁ ἥλιος καί τά ἱμάτια αὐτοῦ ἐγένετο λευκά ὡς τό φῶς». Κατά ἀναλογικό τρόπο αὐτό συμβαίνει καί μέ τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης Δαμασκηνός γράφει γιά τόν Χριστό ὅτι εἶναι «τό μόνον καινόν ὑπό τόν ἥλιον», γιατί μετά τήν δημιουργία δέν ὑπάρχει τίποτα καινούργιο, ὅλα ἐπαναλαμβάνονται, «τό μόνο καινόν ὑπό τόν ἥλιον» εἶναι ὁ Θεάνθρωπος Χριστός, ἡ ἕνωση θείας καί ἀνθρωπίνης φύσεως στήν ὑπόσταση τοῦ Λόγου.

Ἀλλά μοῦ κάνει ἐντύπωση ὅτι στίς Θεομητορικές ὁμιλίες τίς ὁποῖες ἐκφωνεῖ ὁ ἅγιος Ἰωάννης Δαμασκηνός, ἐνῶ αὐτήν τήν φράση τήν γράφει στό βιβλίο του «Ἔκφρασις ἀκριβής τῆς ὀρθοδόξου πίστεως», γιά τόν Θεάνθρωπο Χριστό, τήν γράφει καί γιά τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο• ὅτι αὐτή «εἶναι τό μόνον καινόν (καί ἐκείνη) ὑπό τόν ἥλιον» ἀπό πλευρᾶς ἀνθρωπίνης. Εἶναι πραγματικά ὑψηλοτέρα τῶν ἀνθρώπων, τῶν ἀγγέλων, τῶν ἀρχαγγέλων, διότι ἔγινε τό κατοικητήριο τοῦ ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ καί ἔδωσε τήν ἀνθρώπινη φύση στόν Χριστό. Μεγάλη εὐλογία. Δέν εἶναι ἁπλῶς τά ἱμάτια, ἡ Ζώνη τήν ὁποία φοροῦσε ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος, ἀλλά εἶναι ἡ Χάρη τήν ὁποία εἶχε αὐτό τό μεγάλο πρόσωπο μέσα στήν ἱστορία.

Ἀλλά εἶμαι ὑποχρεωμένος ὅμως, μέ τήν ἀνοχή σας, νά πῶ ὅτι, βεβαίως, ἔχετε τήν μεγάλη αὐτή εὐλογία καί θά δοῦμε, ὅπως εἴπατε, θά τελέσουμε τήν θεία Λειτουργία ἔχοντας στό μέσον τήν ἁγία Ζώνη τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, ἀλλά ἰσχύει ἐκεῖνο τό ὁποῖο βλέπουμε στόν ἅγιο Διονύσιο τόν Ἀρεοπαγίτη, τό ὁποῖο ἐπαναλαμβάνει καί ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής καί πολλοί Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ὅτι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός εἶναι ἡ κάθαρση τῶν καθαιρομένων, ὁ φωτισμός τῶν φωτιζομένων καί ἡ θέωση τῶν θεουμένων, πού σημαίνει ὅτι ἀνάλογα μέ τήν κατάστασή του ὁ ἄνθρωπος μετέχει τοῦ Θεοῦ.

Αὐτό σημαίνει ὅτι ὅταν προσευχόμαστε καί κοινωνοῦμε τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων καί ἀσπαζόμαστε τήν Ζώνη τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου ἤ τίς ἱερές εἰκόνες ἤ τά ἱερά λείψανα τῶν ἁγίων, λαμβάνουμε Χάρη ἀνάλογα μέ τήν κατάσταση στήν ὁποία βρισκόμαστε. Ὅταν, δηλαδή, προσευχόμαστε γιά νά καθαριστοῦμε ἀπό τά πάθη, τότε ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ, διά τῶν ἱερῶν λειψάνων, διά τῆς ἁγίας Ζώνης μᾶς βοηθάει στήν κάθαρση. Ὅποιος εἶναι στόν φωτισμό τοῦ νοῦ καί ἔχει τήν νοερά ἐσωτερική προσευχή, δηλαδή ἔχει αὐτόν τόν «ἔσω ἄνθρωπον» ἀνεπτυγμένον, ὅταν προσκυνᾶ τήν Τιμία Ζώνη τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου ἤ κοινωνεῖ τῶν Ἁγίων Μυστηρίων ἀναλόγως, τότε ὁ Χριστός καί ἡ Παναγία γίνεται εἰς φωτισμόν, αὐξάνει αὐτήν τήν ἐσωτερική κατάσταση. Καί οἱ θεούμενοι, οἱ θεόπτες, ὅταν ἀσπάζονται τίς ἱερές εἰκόνες, τήν Τιμία Ζώνη, τότε μποροῦν νά δοῦν καί τήν δόξα καί τό φῶς τοῦ Θεοῦ.

Ἑπομένως, ὁ ἀσπασμός αὐτός δέν εἶναι ἕνας, ἐντός εἰσαγωγικῶν «μαγικός» τρόπος, ἀλλά λαμβάνομε τήν Χάρη ἀνάλογα μέ τήν πνευματική κατάσταση στήν ὁποία βρισκόμαστε.

Γι’ αὐτό, ὅπως τό ξέρετε πολύ καλά, καί αὐτό πρέπει νά τό τονίζουμε συνέχεια, ἐκεῖνο πού ἔχει μεγάλη σημασία στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι οἱ προϋποθέσεις μέ τίς ὁποῖες πλησιάζουμε τόν Χριστό, τούς ἁγίους, τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο. Δηλαδή, δέν ἐπιμένουμε ἁπλῶς στούς θεολογικούς ὅρους τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων πού ἔχουν καί αὐτοί πολύ μεγάλη ἀξία, ἀλλά ἐξετάζουμε καί τίς προϋποθέσεις τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς καί τίς προϋποθέσεις τῆς διατυπώσεως τῶν ὅρων. Ἄλλωστε, εἶναι γνωστόν ὅτι ἡ Θ΄ Οἰκουμενική Σύνοδος πού ἔγινε ἐπί τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, πού ἀσκήτεψε ἕνα διάστημα ἐδῶ στήν Μονή Βατοπαιδίου καί ἦταν ἡγούμενος στήν Μονή Ἐσφιγμένου, ἡ θεολογία αὐτή τήν ὁποία ἐξέφραζε ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καί ἔγινε ἀπόφαση τῆς Θ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, δηλαδή ὁ ἱερός ἡσυχασμός, εἶναι ἡ προϋπόθεση καί ἡ βάση ὅλων τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων.

Δέν μπορεῖ κανείς μόνον νά ἔχη αὐτήν τήν διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων καί νά τήν ἀποδέχεται, φυσικά τήν ἀποδεχόμαστε, ἀλλά γιά νά ἐνεργήση αὐτή μέσα στήν ἐσωτερική ζωή τοῦ ἀνθρώπου, πρέπει νά τήν πλησιάζη μέσα ἀπό τίς προϋποθέσεις, πού εἶναι ἡ κάθαρση, ὁ φωτισμός καί ἡ θέωση. Καί τότε ὁ Θεός γίνεται ὁ ἴδιος κάθαρση, διά τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καί τῶν ἁγίων, τῶν καθαιρομένων, φωτισμός τῶν φωτιζομένων καί θέωση τῶν θεουμένων. Γιατί αὐτοί οἱ ἅγιοι πού εἶναι προχωρημένοι στήν πνευματική ζωή βλέπουν τήν δόξα, βλέπουν τήν ἐνέργεια πού ἐκπέμπεται ἀπό τήν Ζώνη τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου.

Θυμᾶμαι ὅτι ὁ ἅγιος Σωφρόνιος, καί τό γράφει καί στά βιβλία του, σέ μιά θεία Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Σαββάτου κοινώνησε καί, ὅταν κοινώνησε, εἶδε τό Φῶς καί παρέμεινε μαζί του τρεῖς ὁλόκληρες ἡμέρες. Τό ἴδιο γίνεται καί ὅταν κανείς πλησιάζη τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, ὅταν εἶναι σέ αὐτήν τήν κατάσταση τῆς ἐσωτερικῆς προσευχῆς.

Ὁπότε, εὐχηθεῖτε, Πανοσιολογιώτατε ἅγιε Καθηγούμενε, τῆς Ἱερᾶς αὐτῆς Μονῆς καί ἀγαπητέ ἐν Χριστῷ ἀδελφέ, πάτερ Ἐφραίμ, αὐτή ἡ πανήγυρη ἡ ὁποία θά ἀρχίση ἀπό αὔριο μέχρι τήν ἑπομένη ἡμέρα, ἀνάλογα μέ τήν πνευματική μας κατάσταση ὁ Θεός, διά τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, νά γίνη γιά μᾶς κάθαρση, φωτισμός καί θέωση. Καλή καί εὐλογημένη πανήγυρη μέσα ἀπό αὐτές τίς προϋποθέσεις.

Εὐχαριστῶ καί πάλι γιά τήν πρόσκληση. Ἐσεῖς μοῦ δώσατε αὐτά τά τεκμήρια τῆς ἀγάπης σας, ἐγώ θά σᾶς δώσω μιά ἁγιογραφία πάνω σέ πέτρα, τοῦ ἁγίου Γέροντός μου, τοῦ ἁγίου Καλλινίκου, πού νομίζω ὁ ἁγιογράφος τό ἔχει ἐπιτύχει καί τόν ἐκφράζει ἀπόλυτα, γιά νά ἔχετε καί ἐσεῖς τήν Χάρη του.

Δέν θά ξεχάσω ὅτι, ὅταν βγῆκε τό πρῶτο βιβλίο γιά τόν ἅγιο Καλλίνικο, τό 1985, εἴπατε στόν π. Γεώργιο Παπαβαρνάβα -καί τό ἔχω γράψει- ὅτι, ὅταν τό διαβάσατε, αἰσθανθήκατε τήν Χάρη ἑνός ἁγίου Ἐπισκόπου. Αὐτό τό εἴπατε τό 1985 καί ἡ ἁγιοκατάταξή του ἔγινε τό 2020. Καί ἔχω γράψει στήν Ἔκθεση πού ἔγινε στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί τήν δική σας μαρτυρία.

Καλή καί εὐλογημένη ἀγρυπνία.