Γεγονός καὶ Σχόλιο: Τα δύο μυαλά του ανθρώπου

Από σύγχρονες μελέτες και διαλέξεις διαφόρων ειδικών επιστημόνων έχω αντιληφθή ότι στην σύγχρονη επιστήμη της νευρολογίας, με την οποία, όπως φαίνεται, συντονίζεται και η σύγχρονη ψυχολογία, γίνεται λόγος για την λεγομένη βιολογική υπόσταση του συναισθήματος. Λέγεται, δηλαδή, ότι το συναίσθημα έχει βιολογικό υπόβαθρο, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι εν πολλοίς η χαρά, η λύπη, η συγκίνηση και η απόγνωση ξεκινούν από διάφορες διεργασίες που γίνονται στον χώρο του εγκεφάλου.

Βέβαια, οι Χριστιανοί επιστήμονες δεν παραμένουν σε ένα υλιστικό πεδίο, αλλά κάνουν λόγο και για την επίδραση που έχουν τα υψηλότερα ιδανικά τα οποία έχει ο άνθρωπος, οι ενέργειες της ψυχής, καθώς επίσης και τα “πιστεύω” του σε αυτές τις κινήσεις. Δηλαδή, η παραδοχή από κάποιον άνθρωπο της υπάρξεως του Θεού, η ενέργεια του Θεού στον άνθρωπο, η παρουσία της ψυχής και η ύπαρξη των δαιμόνων είναι εκείνα που τελικά ενεργούν θετικά ή αρνητικά στην όλη διεργασία του εγκεφάλου.

Τελευταία διάβασα ένα βιβλίο με τίτλο “η συναισθηματική νοημοσύνη”, το οποίο γράφτηκε από τον Daniel Goleman στο οποίο γίνεται ευρύτατη ανάλυση του συγκινησιακού εγκεφάλου, της φύσης της συναισθηματικής νοημοσύνης και πώς η συναισθηματική νοημοσύνη φαίνεται στην πράξη, στην καθημερική ζωή. Γενικά ο Goleman ισχυρίζεται ότι “έχουμε δύο μυαλά: ένα που σκέφτεται και ένα που αισθάνεται. Αυτοί οι δύο θεμελιακά διαφορετικοί τρόποι γνώσης αλληλεπιδρούν στην δόμηση της διανοητικής μας ζωής. Ο ένας, ο λογικός νούς, είναι ο τρόπος κατανόησης του οποίου έχουμε επίγνωση: πιο ενσυνείδητος, πιο στοχαστικός, πιο ικανός να ζυγίζη και να συλλογίζεται. Αλλά δίπλα σ’ αυτόν υπάρχει και ένα άλλο σύστημα γνώσης παρορμητικό και πανίσχυρο, αν και μερικές φορές παράλογο: ο συγκινησιακός νούς”.

Σύμφωνα με τις θεωρίες του Λεντού, τις οποίες αναφέρει ο Goleman, ενώ τα σήματα τα οποία έρχονται από τις αισθήσεις μεταβιβάζονται στον θάλαμο και από εκεί πηγαίνουν στις περιοχές του νεοφλοιού του εγκεφάλου, όπου γίνονται οι τελικές επεξεργασίες, για να καταλήξουν στην αμυγδαλή και από εκεί στον ιππόκαμπο και σε όλο το σώμα, εν τούτοις ένα μικρότερο πλέγμα από νευρώνες οδηγούνται απ’ ευθείας από τον θάλαμο του εγκεφάλου στην αμυγδαλή, οπότε υπάρχει η παρόρμηση πριν ακόμη έλθουν τα επεξεργασμένα σήματα από τον νεοφλοιό. Έτσι, εξηγείται το πώς στο άκουσμα ενός γεγονότος αμέσως αντιδρούμε αρνητικά ή θετικά και στην συνέχεια μπορούμε να ελέγξουμε αυτές τις αντιδράσεις με λογικές σκέψεις.

Στην Ορθόδοξη, βέβαια, Παράδοση κάνουμε λόγο για την καρδιά ή τον νου, όπου εκφράζονται οι αντιδράσεις του συναισθήματος, και για τον εγκέφαλο, στον οποίο γίνεται η λογική επεξεργασία των γεγονότων. Και έτσι έχουμε δύο κέντρα, την καρδιά ή τον νου, και την λογική.

Οι θεωρίες της σύγχρονης νευρολογίας, παρά τις υπερβολικές σε μερικά σημεία προεκτάσεις της, μπορούν να μας βοηθήσουν σήμερα στην κατανόηση του ανθρώπου και την θεραπεία του. Κατ’ αρχάς κλονίζουν τελείως τις θεωρίες της μεταφυσικής ότι κέντρο του ανθρώπου είναι η λογική. Έπειτα, εν πολλοίς, καταρρίπτονται οι ιδέες της αφηρημένης ψυχολογίας. Στην συνέχεια μας βοηθούν να δούμε πώς ο άνθρωπος είναι μια ολοκληρωμένη ψυχοσωματική οντότητα και, επομένως, πώς ο άνθρωπος δαιμονίζεται, αφού και ο εγκέφαλος γίνεται κέντρο ενεργείας του δαίμονος, και πώς η Χάρη του Θεού εξαγιάζει όλον τον άνθρωπο. Τελικά, μπορούμε να ξεχωρίζουμε τα βιολογικά από τα ψυχολογικά, τα δαιμονικά και τα πνευματικά.

Ν.Ι.