Γεγονότα καὶ Σχόλια: Κακοποιητές τῆς γλώσσας - Δοῦλος τοῦ Θεοῦ ἐλεύθερος

Κακοποιητές τῆς γλώσσας

Ἔχει διαπιστωθῆ ἀπό πολλούς ἡ δυσκολία πολλῶν νεοελλήνων στήν κατανόηση κειμένου καί ἔχει διατυπωθῆ ἡ ἀνάγκη ὅτι κάτι πρέπει νά γίνη. Τά ἀνησυχητικά πορίσματα βγαίνουν κυρίως ἀπό σχετικές δοκιμασίες πού γίνονται σέ μαθητές μέσω τοῦ προγράμματος PISA (Πρόγραμμα Διεθνοῦς Ἀξιολόγησης Μαθητῶν), ὅμως τό διαπιστώνουμε καθημερινά καί στόν λόγο πού διατυπώνεται στόν δημόσιο βίο· σέ λόγους καί ἀντιλόγους κακοποιητῶν τῆς γλώσσας, ποικίλων προελεύσεων, κυρίως στήν «δεξαμενή σκέψης» τοῦ διαδικτύου.

Βέβαια, τήν «δυσκολία κατανόησης κειμένου» πρέπει νά τήν χωρίσουμε σέ δύο κατηγορίες: στήν ἀληθῆ καί τήν ψευδῆ ἤ ὑποκριτική δυσκολία κατανόησης κειμένου. Ἀληθής εἶναι αὐτή πού ἔχουν ὅσοι δέν γνωρίζουν τίς σημασίες πολλῶν λέξεων, ὁπότε δέν μποροῦν ἀμέσως νά καταλάβουν τό νόημα τῶν προτάσεων καί συνεπῶς δυσκολεύονται νά κατανοήσουν ἕνα γραπτό κείμενο ἤ αὐτά πού λέει ἕνας συνομιλητής τους. Ἀπό αὐτήν τήν ἀδυναμία προκύπτουν παρανοήσεις, πού μποροῦν νά ὁδηγήσουν σέ διενέξεις ἤ σέ λανθασμένες ἀπόψεις, οἱ ὁποῖες ἀφοροῦν εἴτε τήν πολιτική ζωή τοῦ τόπου, εἴτε ἀκόμη καί τήν πίστη. Ἡ μή ὀρθή κατανόηση τῶν κειμένων τῆς Ἁγίας Γραφῆς δημιούργησε πολλές αἱρέσεις. Εἰδικά, βέβαια, ἡ ὀρθή κατανόηση τῶν ἱερῶν κειμένων χρειάζεται ἐκτός ἀπό τήν γλωσσική ἐπάρκεια καί πείρα πνευματική ἀνάλογη μέ αὐτήν τοῦ ἱεροῦ συγγραφέως. Θά ἐπανέλθουμε ὅμως ἐπ’ αὐτοῦ παρακάτω.

Ἡ ψευδής ἀνεπάρκεια στήν κατανόηση κειμένου εἶναι σχεδόν καθημερινό φαινόμενο σέ τηλεοπτικούς καί διαδικτυακούς διαλόγους. Κάποτε οἱ διάλογοι αὐτοῦ τοῦ τύπου χαρακτηρίστηκαν «συζητήσεις κωφῶν» (Μητρ. Ναυπάκτου Ἱεροθέου, Ἐκκλ. Παρέμβαση, τ.8). Πάντως στίς μέρες μας κάποιες φορές εἶναι προκλητικότατοι· σέ λόγια καί πράγματα σαφέστατα δίνονται ἑρμηνεῖες σύμφωνες μέ «στιγμιαῖες σκοπιμότητες» ἤ ἰδεολογικές ἀγκυλώσεις τῶν συνομιλητῶν, οἱ ὁποῖες ἀπέχουν πολύ ἀπό τήν ἀλήθεια τῶν πραγμάτων.

Ὁ «ἄνθρωπος, ὅταν διακρίνεται γιά ἔπαρση διανοητική, ἔχει ἢ αἰσθάνεται ὅτι ἔχει ἀπόψεις ἀπηρτισμένες, οἱ ὁποῖες δέν ἐπιδέχονται ἀμφισβήτηση ἀπό κανέναν... Πρόκειται γιά ἀποσπασματικότητες τίς ὁποῖες ἔχει ἐνδύσει µέ τόν μανδύα τῆς καθολικότητας» (ὅ.π). Ἀπό αὐτούς τούς ἀνθρώπους παραθεωροῦνται ἁπτές ἀλήθειες καί ἀλλοιώνεται ἡ φύση τῶν πραγμάτων. Λέξεις καί προτάσεις παίρνουν σημασίες καί νοήματα ἄσχετα μέ αὐτά πού πραγματικά ἐκφράζουν.

Δοῦλος τοῦ Θεοῦ ἐλεύθερος

Ἕνα σύμπτωμα «ἀδυναμίας κατανόησης κειμένου», ἀφορᾶ τήν ἔκφραση «δοῦλος τοῦ Θεοῦ», ἡ ὁποία σέ κάποιους, πού θεωροῦν «ὅτι ἔχουν ἀπόψεις ἀπηρτισμένες, οἱ ὁποῖες δέν ἐπιδέχονται ἀμφισβήτηση», προκαλεῖ «ἀρνητικούς λογισμούς», ἀλλά καί ἐκφράσεις ἀσεβεῖς. Ἔννοιες θεολογικές μέ βαθύ καί πλούσιο περιεχόμενο πείρας πνευματικῆς δέν εἶναι δυνατόν νά ἑρμηνεύονται μέ ἐπιπόλαια συναισθήματα ἐπηρμένης διάνοιας.

Τήν ἔκφραση «δοῦλος τοῦ Θεοῦ», γιά νά τήν καταλάβουμε κάπως, πρέπει νά τήν βάλουμε δίπλα σέ ἁγιογραφικές προτάσεις, ὅπως: «Τῇ ἐλευθερίᾳ οὖν, ᾗ Χριστὸς ἡμᾶς ἠλευθέρωσε, στήκετε, καὶ μὴ πάλιν ζυγῷ δουλείας ἐνέχεσθε» (Γαλ., 5,1), «Ὑμεῖς γὰρ ἐπ' ἐλευθερίᾳ ἐκλήθητε, ἀδελφοί» (Γαλ. 5,13), «ὁ δὲ Κύριος τὸ Πνεῦμά ἐστιν· οὗ δὲ τὸ Πνεῦμα Κυρίου, ἐκεῖ ἐλευθερία» (Β΄Κορ. 3,17). Γι’ αὐτό: «Μή γίνεσθε δοῦλοι ἀνθρώπων» (Α΄ Κορ. 7,23). Ὁ «δοῦλος τοῦ Θεοῦ» δέν ὑποτάσσει τόν ἑαυτό του σέ κανένα κτίσμα. Οἱ μάρτυρες τῆς πίστης, ἐπειδή δέν ὑποτάσσονταν στήν θέληση τοῦ αὐτοκράτορα, πού ἤθελε νά τόν λατρεύουν ὡς Θεό, ὁδηγοῦντο σέ φρικτό θάνατο. Δέν δέχονταν νά εἶναι δοῦλοι ἀνθρώπων.

Ὁ «δοῦλος τοῦ Θεοῦ» δουλώνει τόν ἑαυτό μόνον στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, στήν ἀγάπη τῶν ἀνθρώπων καί ὅλων τῶν κτισμάτων.

π.Θ.Α.Β.