Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ Μηνός: Ἅγιος Νικόλαος, Ἐπίσκοπος Ἀχρίδος, 5 Μαρτίου

Ὁ ἅγιος Νικόλαος, Ἐπίσκοπος Ἀχρίδος, γεννήθηκε στίς 23 Δεκεμβρίου 1880 στό χωριό Λέλιτς τῆς Σερβίας ἀπό γονεῖς εὐσεβεῖς. Διδάχθηκε τά πρῶτα γράμματα στήν Μονή Τσέλιε καί κατόπιν εἰσῆλθε στήν Ἱερατική Σχολή τοῦ Ἁγίου Σάββα στό Βελιγράδι. Ἀργότερα, μέ ὑποτροφία τῆς Ἐκκλησίας, συνέχισε τίς σπουδές του στήν Ἑλβετία, τήν Γερμανία καί τήν Ἀγγλία, καί στήν συνέχεια ἐξελέγη καθηγητής στήν Ἱερατική Σχολή τοῦ Ἁγίου Σάββα. Κατά τήν διάρκεια τοῦ Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ὑπῆρξε συμπαραστάτης τῶν πασχόντων καί τῶν ἀπόρων. Μετά τήν λήξη τοῦ πολέμου ἐξελέγη Ἐπίσκοπος Ζίτσης, τό 1919, καί δύο χρόνια ἀργότερα μετατέθηκε στήν Ἀχρίδα. Ἐπισκεπτόταν συχνά τό Ἅγιον Ὄρος καί παρέμενε κυρίως στήν Ἱερά Μονή τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος. Ἐκεῖ συνάντησε τόν ἅγιο Σιλουανό, τοῦ ὁποίου ἀμέσως κατάλαβε καί πρόβαλε τήν ἁγιότητα. Ἐπίσης, γνώρισε καί τόν ἅγιο Σωφρόνιο, τόν ὁποῖο χειροτόνησε Διάκονο.

Ἀγάπησε θυσιαστικά τό ποίμνιό του καί ἀναλώθηκε στήν διακονία του, ἀλλά καί ἀγαπήθηκε ἀπό αὐτό. Ἵδρυσε Ὀρφανοτροφεῖα, ἀνακαίνισε Ἱερούς Ναούς καί κατεστραμμένες-ἐγκαταλελειμμένες Ἱερές Μονές. Τά βιβλία πού συνέγραψε ἐκδόθηκαν σέ εἴκοσι τόμους, ὅμως, τό βιβλίο του πού ἀγαπήθηκε περισσότερο εἶναι ὁ «Πρόλογος τῆς Ἀχρίδος», στό ὁποῖο παραθέτει μέ συντομία τούς βίους τῶν Ἁγίων τῆς κάθε ἡμέρας τοῦ ἔτους, μαζί μέ σχόλια. Ἐπίσης, σώζονται περί τίς τριακόσιες ἱεραποστολικές ἐπιστολές του, μέ τίς ὁποῖες ἀπαντοῦσε σέ συγκεκριμένα ποιμαντικά ἐρωτήματα πού τοῦ ἔθεταν οἱ πιστοί, οἱ ὁποῖοι θεωροῦσαν κάθε λόγο του ἰσάξιο τῶν ἀποφθεγμάτων τοῦ «Γεροντικοῦ». Ἦταν, σύν τοῖς ἄλλοις, ποιητής καί ὑμνογράφος. Μεταξύ τῶν ὑμνογραφικῶν του ἔργων εἶναι καί ἡ ἀκολουθία πρός τιμήν τῶν Σέρβων Νεομαρτύρων. Τό ὑμνογραφικό του ἔργο ἐπαινεῖ ὑπερβαλλόντως ὁ μαθητής του ἅγιος Ἰουστῖνος, ὁ Νέος Ὁμολογητής (Πόποβιτς).

Ἔλαβε μέρος στήν Πανορθόδοξη Προσυνοδική Διάσκεψη τό 1930, στήν Ἱερά Μονή Βατοπαιδίου στό Ἅγιον Όρος, στήν ὁποία ἐξέφρασε τήν Ὀρθόδοξη θεολογία καί μέ παρρησία κατήγγειλε τήν συμφωνία μέ τό Βατικανό πού ἦταν ἕτοιμη νά συνάψη ἡ Γιουγκοσλαβία, καί μέ τήν ὁποία καθιστοῦσε τήν χώρα πεδίο ἱεραποστολῆς τοῦ Βατικανοῦ. Κατά τήν διάρκεια τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στηλίτευσε τήν ὑποκρισία τῆς Χριστιανικῆς Δύσεως, ἡ ὁποία δικαιολογοῦσε τά φοβερά ἐγκλήματα πού διαπράχθηκαν ἐναντίον τῶν Ὀρθοδόξων Σέρβων τῆς Κροατίας. Ἔγραψε δέ γιά τήν Εὐρώπη ὅτι «ὁ Χριστός ἀπομακρύνθηκε ἀπό τήν Εὐρώπη, ὅπως ἄλλοτε ἀπό τήν χώρα τῶν Γαδαρηνῶν, μετά ἀπό αἴτημα τῶν κατοίκων της».

Συνελήφθη ἀπό τούς Γερμανούς τό 1941 καί κλείστηκε στίς πιό αὐστηρές φυλακές πάνω ἀπό τρία χρόνια, μαζί μέ τόν Πατριάρχη Γαβριήλ. Τό 1944 κλείστηκε στό στρατόπεδο θανάτου τοῦ Νταχάου, ἀπό ὅπου ἀπελευθερώθηκε στίς 8 Μαΐου 1945 μέ τήν ἄφιξη τῶν συμμάχων. Τό 1946, ἐπειδή τό ἄθεο καθεστώς τόν θεώρησε ἐχθρό τοῦ λαοῦ, μετέβη στήν Ἀμερική ὅπου καί ἐκεῖ «διέπρεψε» ὡς ποιμένας, διδάσκαλος, καί «κήρυξ διαπρύσιος τῆς Ὀρθοδοξίας». Στίς 5 Μαρτίου 1956, ἐνῶ ἑτοιμαζόταν νά τελέση τήν θεία Λειτουργία, ἐτελειώθη ἐν εἰρήνῃ. Τά ἱερά λείψανά του μεταφέρθηκαν τό 1991 στήν Ἱερά Μονή Τσέλιε, καί τοποθετήθηκαν δίπλα στόν τάφο τοῦ ἁγίου Ἰουστίνου (Πόποβιτς).

Στήν συνέχεια θά παρατεθοῦν καί θά ἀναλυθοῦν μέ συντομία ἀποσπάσματα ἀπό τόν θεόπνευστο παρακλητικό λόγο του.

• - «Ἕνα χοντρό σκοινί φτιάχνεται ἀπό λεπτές, καννάβινες ἴνες. Μιά λεπτή ἴνα δέν μπορεῖ νά σέ δέσει, οὔτε νά σέ σταγγαλίσει, διότι μπορεῖς πανεύκολα νά τήν σπάσεις καί νά ἐλευθερωθεῖς, ἀπ’ αὐτήν. Ἄν ὅμως εἶσαι δεμένος μέ ἕνα χοντρό σκοινί, κρατιέσαι δέσμιος καί ἀκόμη, μπορεῖ νά στραγγαλιστεῖς ἀπ’ αὐτό, διότι δέν μπορεῖς εὔκολα νά τό σπάσεις, ἀλλά οὔτε καί νά ἐλευθερωθεῖς. Ὅμως ἕνα χοντρό σκοινί εἶναι φτιαγμένο ἀπό λεπτές καί ἀδύναμες ἴνες. Ἔτσι, καί τά πάθη τοῦ ἀνθρώπου ἀποτελοῦνται ἀπό μικρά, ἀρχικῶς, ἁμαρτήματα». Ἄν δέν ἀγωνιζόμαστε νά ἀποφεύγουμε τά λεγόμενα μικρά ἁμαρτήματα, πράγμα πού μποροῦμε εὔκολα νά τό κατορθώσουμε, τότε μέ τήν συνεχῆ ἐπανάληψη ἐξελίσσονται σέ ἰσχυρά πάθη, τά ὁποῖα, δυστυχῶς, δύσκολα νικῶνται.
  
• - «Ὁ ἀγώνας εἶναι ἀδιάκοπος καί συνεχής, ἐξωτερικός καί ἐσωτερικός. Ὁ ἐχθρός κατά καιρούς ἐνεργεῖ ὁρατά διά τῶν ἀνθρώπων καί τῶν πραγμάτων, ἐνῶ ἄλλες φορές προσβάλλει ἀόρατα τόν ἄνθρωπο μέ τούς λογισμούς. Κατά περιόδους ὁ ἀντίπαλος ἐμφανίζεται ἀνοιχτά, μέ βίαιη καί ἀνηλεῆ ἐπίθεση, σάν ἐχθρός, ἐνῶ ἄλλοτε μεταμφιέζεται σέ φίλο, πού κολακεύει ἀλλά παρασύρει μέ πονηριά». Ὁ διάβολος, «ὁ προαιώνιος ἐχθρός τοῦ ἀνθρώπου» εἶναι πολυμήχανος. Εἶναι ὁ πατέρας τῆς κακίας καί τῆς πονηρίας καί πολεμᾶ τόν ἄνθρωπο μέ πολλούς καί διαφόρους τρόπους. Ἀντιμετωπίζεται μόνο μέ τήν ταπείνωση, τήν προσευχή, τήν μυστηριακή ζωή καί τήν ὑπακοή στήν Ἐκκλησία, ἡ ὁποία, κατά τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο, «Συνόδου ἔχει ὄνομα». Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀγωνίζεται νά ζῆ κατά Χριστόν, τότε μαθαίνει τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο θά πολεμᾶ ἐναντίον τοῦ διαβόλου, θά ἀποφεύγη τίς παγίδες του, θά περιφρονῆ τούς ἐφάμαρτους καί βλασφήμους λογισμούς πού τοῦ προξενεῖ, καί θά κάνη ἀγαθούς λογισμούς.
  
• - «Ἀπ’ ὅλα τά ὄντα ἐπί τῆς γῆς, κανένα δέν εἶναι πιό τυφλό ἀπό τόν ἄνθρωπο, ὅταν ὁ νοῦς του εἶναι σκοτισμένος ἀπό τήν ἁμαρτία!». Τότε ὁ «ἄνθρωπος πέφτει πιό χαμηλά ἀπό τήν ἄλογη κτίση». Ὁ νοῦς τῶν Πρωτοπλάστων στόν Παράδεισο ἦταν φωτισμένος ἀπό τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, ὅμως μετά τήν πτώση τους στήν ἁμαρτία σκοτίσθηκε, γι’ αὐτό καί ἔχασαν τήν κοινωνία μέ τόν Θεό καί τήν μετοχή στήν δόξα Του καί ὑποδουλώθηκαν στήν ἄλογη κτίση. Ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου, πού εἶναι ὁ ὀφθαλμός τῆς ψυχῆς, γιά νά φωτισθῆ ἀπό τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ καί νά ἀποκτήση κοινωνία μαζί Του καί μετοχή στήν δόξα Του, πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά ἀγωνίζεται νά νικήση τά πάθη του, μέ τήν δύναμη τοῦ Θεοῦ, τήν μυστηριακή ζωή, τήν ἄσκηση, τήν προσευχή καί τήν μελέτη τῶν θεοπνεύστων Γραφῶν.
  
• - «Στήν κάθε μοναξιά μας ἄς αἰσθανόμαστε τότε περισσότερο τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ, πού μᾶς κατανοεῖ πιό πολύ ἀπό κάθε ἄνθρωπο. Ἄς στρέφουμε τό βλέμμα μας σέ Ἐκεῖνον, γιά νά ὑπερνικοῦμε τήν μοναξιά λέγοντάς Του: "Ἐλθέ ὁ Μόνος πρός μόνον, ὅτι μόνος εἰμί καθάπερ ὁρᾶς". Ἔλα Ἐσύ πού εἶσαι Μοναδικός σέ μένα πού εἶμαι μοναχικός, γιατί βλέπεις πώς εἶμαι μόνος». Ὁ ἄνθρωπος χωρίς τήν παρουσία τοῦ Χριστοῦ στήν ζωή του καί τήν καρδιά του, θά αἰσθάνεται ἀπελπιστικά μόνος, ἔστω καί ἄν περιτριγυρίζεται ἀπό χιλιάδες ἀνθρώπους.
  

Ἡ ἕνωση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό «ἐν προσώπῳ Ἰησοῦ Χριστοῦ» δημιουργεῖ ἔμπνευση, ἐσωτερική πληρότητα καί νόημα ζωῆς. Καί τότε ὁ ἄνθρωπος δέν αἰσθάνεται μοναξιά, ἀφοῦ διά τῆς προσευχῆς καί τῆς ἀγάπης εἶναι ἑνωμένος μέ τόν Θεό καί τόν «πλησίον».