Ὁ Χριστός ὡς Προφήτης, Βασιλεύς καί Ἀρχιερεύς στόν Σταυρό

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Ἀπομαγνητοφωνημένο κήρυγμα, Ἁγία καί Μεγάλη Παρασκευή, Ἀποκαθήλωση, Ἱερός Ναός Ἁγίας Παρασκευῆς Ναυπάκτου, 18 Ἀπριλίου 2025

Ὅλη τήν Ἁγία καί Μεγάλη Ἑβδομάδα, ἀγαπητοί πατέρες καί εὐλαβεῖς προσκυνητές τοῦ Ἐσταυρωμένου Χριστοῦ, στό κέντρο τοῦ Ἱεροῦ αὐτοῦ Ναοῦ, καί ὅλων τῶν Ἱερῶν Ναῶν, ἔχουμε τόν Χριστό. Στήν ἀρχή τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος εἴχαμε τήν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ ὡς Νυμφίου καί, βεβαίως, μετά τήν Μεγάλη Πέμπτη, καί σήμερα τήν Μεγάλη Παρασκευή, ἔχουμε τόν Ἐσταυρωμένο Χριστό, ὁ Ὁποῖος εἶναι ὁ Νυμφίος τῆς Ἐκκλησίας. Ἄρα, λοιπόν, ἔχουμε τόν Ἐσταυρωμένο Χριστό καί πρίν ἀπό λίγο ἔγινε ἡ ἱερά Ἀποκαθήλωσή Του. Καί, φυσικά, ἐξακολουθεῖ νά παραμένη ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ στό κέντρο τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ. Δέν νοεῖται Σταυρός χωρίς τόν Ἐσταυρωμένο, οὔτε καί Ἐσταυρωμένος χωρίς τόν Σταυρό. Καί ὅταν προσκυνοῦμε τόν Σταυρό, στήν πραγματικότητα προσκυνοῦμε καί Αὐτόν ὁ ὁποῖος ἔχει καρφωθῆ ἐπάνω στόν Σταυρό καί ἐπετέλεσε τήν μεγάλη αὐτή θυσία ὑπέρ ὅλου τοῦ ἀνθρωπίνου γένους.

Ἀλλά, σήμερα τέτοια μεγάλη καί θαυμαστή ἡμέρα, θά πρέπει νά δοῦμε λίγο ποιό εἶναι τό ἔργο τοῦ Χριστοῦ καί τί σημαίνει νά εἶναι Ἐσταυρωμένος καί Ἀναστάς ὁ Χριστός. Διότι, ἐφ’ ὅσον σταυρώθηκε καί ἀπέθανε ἐπάνω στόν Σταυρό, στήν συνέχεια ἀναστήθηκε. Ποιό εἶναι τό ἔργο καί τί εἶναι ὁ Ἐσταυρωμένος καί Ἀναστάς Χριστός; Γιά νά τό δοῦμε αὐτό, πρέπει νά ἐξετάσουμε μέ συντομία τί γινόταν στήν Παλαιά Διαθήκη καί τί ἔκανε ὁ Χριστός στήν Καινή Διαθήκη. Διότι μέ τόν Χριστό ἀρχίζει ἡ Καινή Διαθήκη, ἡ νέα Διαθήκη τοῦ Θεοῦ μέ τόν νέο λαό Του. Ἡ πρώτη, ἡ Παλαιά Διαθήκη, ἔγινε στό ὄρος Σινᾶ καί στήν συνέχεια ἀκολούθησε ὅλη αὐτή ἡ διεργασία καί τώρα ἔρχεται ὁ Χριστός καί δημιουργεῖ νέα Διαθήκη, συνάπτει καινούργια Διαθήκη μέ τόν λαό Του, καί ἑπομένως εἴμαστε ὁ λαός τῆς Θείας Χάριτος.

1. Οἱ Προφῆτες, Βασιλεῖς καί Ἀρχιερεῖς στήν Παλαιά Διαθήκη

Στήν Παλαιά Διαθήκη ὑπῆρχαν τρεῖς μεγάλοι ἄρχοντες, πού ἀσκοῦσαν μιά ἐξουσία ἐπάνω στόν λαό.

Πρῶτα ἦταν οἱ Προφῆτες, τούς ὁποίους ἔστελνε ὁ Θεός γιά νά καθοδηγήσουν τόν λαό πνευματικά. Μέγας Προφήτης ἦταν ὁ Μωϋσῆς, ὁ ὁποῖος ἀνέβηκε ἐπάνω στό ὄρος Σινᾶ καί ὁμιλοῦσε μέ τόν Ἄσαρκο Λόγο, τόν Μεγάλης Βουλῆς Ἄγγελο, παρέλαβε τόν Νόμο καί τόν ἔδωσε στόν λαό. Ἄρα, προφήτης σημαίνει ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος προσεύχεται καί ἔρχεται σέ ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό καί μετά καθοδηγεῖ τόν λαό. Καί μετά τόν Μωϋσῆ παρουσιάστηκαν πάρα πολλοί μεγάλοι Προφῆτες, ὅπως ὁ Ἠλίας καί ἄλλοι μεγαλοφωνότατοι τῶν Προφητῶν, ὅπως ὁ Ἡσαΐας.

Δεύτεροι ἄρχοντες ἦταν οἱ Βασιλεῖς, οἱ ὁποῖοι ἀσκοῦσαν τήν πολιτική ἐξουσία στόν λαό. Κάποια στιγμή, ἐνῶ ὁ λαός διευθυνόταν ἀπό τόν Θεό διά μέσου τῶν Προφητῶν καί τῶν Κριτῶν, ζήτησε νά ἀποκτήση καί ἐκεῖνος βασιλεῖς, ὅπως γινόταν στά ἄλλα ἔθνη, καί ὁ Θεός τούς ἔδωσε τήν δυνατότητα νά ἔχουν καί τούς βασιλεῖς. Πρῶτος βασιλεύς ἦταν ὁ Σαούλ καί στήν συνέχεια, βέβαια, ὁ μεγάλος βασιλεύς πού λέγεται Δαυΐδ. Οἱ βασιλεῖς ἔκαναν τούς πολέμους καί ἔλυναν τά πολιτικά, θά λέγαμε, καί τά κοινωνικά ζητήματα τά ὁποῖα προέκυπταν στήν κοινωνία τῶν Ἑβραίων.

Ἡ τρίτη ἐξουσία ἠσκεῖτο ἀπό τούς Ἀρχιερεῖς καί τούς Ἱερεῖς, οἱ ὁποῖοι ἐπιτελοῦσαν τίς θυσίες καί τά θρησκευτικά λεγόμενα καθήκοντα, ἦταν ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι ἐπιτελοῦσαν ὅσα γίνονταν στόν Ναό.

Ἄρα, λοιπόν, στήν Παλαιά Διαθήκη ἔχουμε τρεῖς ἐξουσίες, οἱ ὁποῖες ἦταν ἀνεξάρτητες μεταξύ τους, ἀλλά πολλές φορές καί συμπλέκονταν καί ἀντιμάχονταν. Δηλαδή, οἱ Προφῆται ἤλεγχαν τούς βασιλεῖς, οἱ βασιλεῖς ἐδίωκαν τούς Προφῆτες μερικές φορές, καί, φυσικά, ἕναν διαφορετικό ρόλο μέσα στήν κοινωνία ἔπαιζαν οἱ Ἱερεῖς καί οἱ Ἀρχιερεῖς. Ἄρα, λοιπόν, τρεῖς ἐξουσίες πού ἔκαναν διαφορετικό ἔργο, μερικές φορές ἦταν σέ μιά ἀντιπαλότητα μεταξύ τους.

2. Ὁ Χριστός εἶναι Προφήτης, Βασιλεύς καί Ἀρχιερεύς

Ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ γίνεται ἄνθρωπος, προσλαμβάνει τήν ἀνθρώπινη φύση, ἄρα ἔχουμε τόν Θεάνθρωπο, καί κάνει ἕναν καινούργιο λαό, συνάπτει μιά καινούργια Διαθήκη, ἐξ οὗ καί λέμε Καινή Διαθήκη. Τί σημαίνει αὐτό; Καταργεῖ ὅλα ἐκεῖνα τά ὁποῖα ὑπῆρχουν στήν Παλαιά Διαθήκη, στήν πραγματικότητα τά ὑπερβαίνει καί τά παίρνει στόν Ἑαυτό Του. Γι’ αὐτό καί ὁ Χριστός πάντοτε, ἀλλά ἰδιαιτέρως ἐδῶ στό Πάθος καί ἐπάνω στόν Σταυρό, βλέπουμε ὅτι εἶχε καί τά τρία αὐτά ἔργα, τά ὁποῖα ἔπρατταν ἐκεῖνοι στήν Παλαιά Διαθήκη• ἦταν καί Προφήτης καί Βασιλεύς καί Ἀρχιερεύς. Αὐτό τό βλέπουμε σέ ὅλο τό ἔργο, τό ὁποῖο ἐπιτελοῦσε ὁ Χριστός, ἀλλά θά ἤθελα μέ συντομία νά τό δοῦμε κατά τήν διάρκεια τῶν Παθῶν, καί κυρίως ἐπάνω στόν Γολγοθᾶ. Ἐκεῖ φαίνεται ὅτι ὁ Ἐσταυρωμένος καί Ἀναστάς Χριστός εἶναι ὁ Ἀρχηγός τοῦ νέου λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί εἶναι ὁ νέος Προφήτης, ὁ νέος Βασιλεύς καί ὁ νέος Ἀρχιερεύς.

Κατ’ ἀρχάς, εἶναι πραγματικά Προφήτης καί αὐτό τό βλέπουμε σέ ὅλο τό ἔργο Του. Δηλαδή, εἶχε διαρκῆ ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό, ἄλλωστε ἦταν Θεάνθρωπος Χριστός, πού σημαίνει εἶχε θεία καί ἀνθρώπινη φύση, πού οἱ δύο φύσεις ἦταν ἑνωμένες στήν ὑπόστασή Του καί εἶχε μιά διαρκῆ ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό καί προσευχόταν ὡς ἄνθρωπος πρός τόν Θεό καί συγχρόνως δίδασκε τούς ἀνθρώπους. Ἄρα ἐξασκοῦσε αὐτό τό προφητικό ἔργο. Καί ἐπάνω στόν Σταυρό βλέπουμε ὅτι παραμένει ὡς Προφήτης, διότι ὁμιλεῖ μέ τόν Πατέρα Του: «Ἄφες αὐτοῖς, Πάτερ ἅγιε, οὐ γάρ οἴδασι τί ποιοῦσιν» (Λουκ. κγ΄ 34). Ὁπότε, ἔχουμε ἐδῶ τόν Προφήτη, ὁ ὁποῖος καί διδάσκει ἐπάνω ἀπό τόν Σταυρό. Διδάσκει τήν ἀγάπη, ἡ ὁποία δέν εἶναι ἁπλῶς ἕνα ἐξωτερικό συναίσθημα, ἀλλά θυσία. Ἄν κάποιος θέλη νά πῆ στόν ἄλλον «σέ ἀγαπῶ», πρέπει νά θυσιαστῆ γι‘ αὐτόν. Γιατί, ἄν δέν θυσιαστῆ, τότε αὐτή ἡ ἀγάπη εἶναι ἐξωτερική καί ψεύτικη. Προφήτης ἀληθινός εἶναι ὁ Χριστός.

Ἔπειτα, ὁ Χριστός εἶναι Βασιλεύς. Ἤδη λίγο πρίν ἀπό τήν θυσία Του στόν Γολγοθᾶ, τόν ρώτησε ὁ Πιλάτος: «οὐκοῦν βασιλεύς εἶ σύ;» (Ἰωάν. ιη΄, 36), εἶσαι, λοιπόν, βασιλεύς; Καί ὁ Χριστός τοῦ εἶπε «ἡ βασιλεία ἡ ἐμή οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ κόσμου τούτου» (Ἰωάν. ιη΄, 36). Φυσικά εἶμαι Βασιλεύς, ἀλλά ἡ δική μου Βασιλεία δέν προέρχεται ἀπό αὐτόν τόν κόσμο, δέν προέρχεται ἀπό τόν λαό μέ τήν ἐμπιστοσύνη, τούς ψήφους πού θά δώσουν οἱ ἄνθρωποι, ἀλλά ἡ Βασιλεία ἡ δική μου εἶναι ἄλλη, εἶναι οὐράνια Βασιλεία. Καί, βεβαίως, ἐπάνω στόν Σταυρό ἐκδηλώνει κατά τρόπον θαυμαστό, θά ἔλεγα, αὐτό τό βασιλικό ἔργο τό ὁποῖο ἔκανε, γιατί νίκησε τόν θάνατο, τήν ἁμαρτία καί τόν διάβολο. Εἶναι χαρακτηριστικό τό ὅτι, ὅταν οἱ ἄρχοντες τῆς ἐποχῆς ἐκείνης ἔκαναν πολέμους, ὅταν συνελάμβαναν τόν ἄρχοντα τοῦ λαοῦ μέ τόν ὁποῖο πολεμοῦσαν καί ὅλους τούς αἰχμαλώτους, τούς γύμνωναν, τούς διαπόμπευαν καί τούς ἐξευτέλιζαν οὐσιαστικά, ὅταν ἐπέστρεφαν νικητές πίσω στήν πατρίδα τους.

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει ὅτι αὐτό ἔκανε ὁ Χριστός ἐπάνω στόν Σταυρό. Ὡς Βασιλεύς νίκησε μεγάλη νίκη καί περηφανῆ, νίκησε τόν θάνατο, τήν ἁμαρτία καί τόν διάβολο. Γράφει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στήν πρός Κολασσαεῖς ἐπιστολή του (Κολοσ. β΄, 14-15): «Ἐξαλείψας τό χειρόγραφον τῶν ἁμαρτιῶν», δηλαδή μᾶς ἐξάλειψε τό γραμμάτιο τῆς ὀφειλῆς• ἤμασταν ὀφειλέτες καί εἴχαμε πολλές ἁμαρτίες καί ἔρχεται ὡς Βασιλεύς καί καταστρέφει τό χειρόγραφο καί ἑπομένως δίνει ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν• «προσηλώσας αὐτό τῷ σταυρῷ», τό χειρόγραφον τῶν ἁμαρτιῶν μας, ὅλο αὐτό τό γραμμάτιο τῶν ὀφειλῶν πού ἔχουμε ἀπέναντι στόν Θεό, τό πῆρε ὁ Χριστός καί τό ξέσκισε, τό σταύρωσε, τό προσήλωσε ἐπάνω στόν Σταυρό• «ἀπεκδυσάμενος τάς ἀρχάς καί τάς ἐξουσίας τοῦ διαβόλου», πού σημαίνει ὅτι ἔγδυσε ὅλες τίς ἐξουσίες τοῦ διαβόλου πού εἶχε ἐπάνω στούς ἀνθρώπους• καί «ἐδειγμάτισεν ἐν παρρησίᾳ, θριαμβεύσας αὐτούς ἐν αὐτῷ», δηλαδή τίς διαπόμπευσε στόν Σταυρό.

Ἐδῶ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος χρησιμοποιεῖ τρία ρήματα, πού δείχνουν αὐτήν τήν βασιλική ἐξουσία καί δύναμη τοῦ Χριστοῦ ἐπάνω στόν Σταυρό: «ἀπεκδυσάμενος τάς ἀρχάς καί τάς ἐξουσίας», ἔγδυσε, ξέντυσε ὅλη τήν δύναμη, τήν ὁποία εἶχε ὁ διάβολος καί οἱ ὀπαδοί του• «ἐδειγμάτισεν», δηλαδή διαπόμπευσε καί καταντρόπιασε αὐτούς τούς ἐχθρούς• καί «θριαμβεύσας» τούς ἔσυρε νικημένους σέ μιά θριαμβευτική πομπή.

Ἔτσι, ἐμεῖς λέμε συνήθως ὅτι ὁ θάνατος καταργήθηκε μέ τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, ὅμως προηγήθηκε ὁ Σταυρός. Ἐπάνω στόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ νικήθηκε ὁ θάνατος, σύμφωνα μέ τήν ὅλη διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας, τῶν ἁγίων Ἀποστόλων καί τῶν ἁγίων Πατέρων, τῶν μεγάλων αὐτῶν Διδασκάλων τῆς Ἐκκλησίας. Καί, φυσικά, ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ εἶναι βεβαίωση ὅτι ἔγινε αυτό τό ἔργο, νικήθηκε ὁ θάνατος, ἡ ἁμαρτία καί ὁ διάβολος, πού εἶναι οἱ μεγαλύτεροι τύραννοι πού βασανίζουν τούς ἀνθρώπους. Ἐξέφρασε, λοιπόν, ἔτσι καί τό βασιλικό ἔργο ἐπάνω στόν Σταυρό ὡς Βασιλεύς.

Ἀκόμη, ὁ Χριστός ἐπάνω στόν Σταυρό ἦταν καί Ἀρχιερεύς, ἦταν Θεός, ἀλλά πῆρε γιά τόν Ἑαυτό Του καί τήν ἀρχιερωσύνη ὡς ἄνθρωπος, διότι ἐπετέλεσε τήν μεγάλη αὐτή θυσία, τήν θυσία τῆς ἑνώσεως τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό, τήν θυσία τῆς καταλλαγῆς καί τῆς συμφιλιώσεως. Δέν ἔκανε τήν συμφιλίωση τοῦ Θεοῦ μέ τόν ἄνθρωπο, γιατί ὁ Θεός ποτέ δέν θυμώνει, δέν ἔχει τά χαρακτηριστικά γνωρίσματα ἡμῶν τῶν ἐμπαθῶν ἀνθρώπων, ἀλλά ἐμεῖς ἤμασταν ἐκεῖνοι πού φύγαμε ἀπό τόν Θεό καί χρειαζόμασταν τήν καταλλαγή - συμφιλίωση. Ἄρα, δέν ἔγινε καταλλαγή τοῦ Θεοῦ μέ τούς ἀνθρώπους, ἀλλά ἔγινε καταλλαγή τῶν ἀνθρώπων μέ τόν Θεό ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. Αὐτή εἶναι ἡ μεγάλη θυσία.

Οἱ Ἱερεῖς καί Ἀρχιερεῖς στήν Παλαιά Διαθήκη τελοῦσαν διάφορες θυσίες, ἀλλά δέν εἶχαν οὐσιαστικό λόγο, δέν μποροῦσαν τίποτε νά προσφέρουν στούς ἀνθρώπους. Ὁ Χριστός ἐπάνω στόν Σταυρό ἔκανε τήν ὑπερτάτη αὐτή θυσία, συμφιλίωσε τόν ἄνθρωπο μέ τόν Θεό, πράγμα τό ὁποῖο ὁ ἄνθρωπος τό εἶχε μεγάλη ἀνάγκη. Θέλω νά πῶ ὅτι ὁ Χριστός ἐπάνω στόν Σταυρό ἀποδεικνύει μέ τό ὅλο ἔργο Του, καί κυρίως μέ τόν Σταυρικό Του θάνατο καί τήν Ἀνάστασή Του, ὅτι Αὐτός ἔχει καί τά τρία αὐτά ἔργα• εἶναι καί μέγας Προφήτης, εἶναι καί μέγας Βασιλεύς, εἶναι καί μέγας Ἀρχιερεύς, πού ἐτέλεσε ὅλη αὐτήν τήν μυστική καί μεγάλη θυσία.

Ἔτσι, ὅταν ἀσπαζόμαστε τόν Τίμιο Σταυρό, δέν τό κάνουμε ἁπλῶς μέ κάποιο συναίσθημα ἤ γιά νά ζητήσουμε κάποια βοήθεια, -εἶναι καί αὐτό, βέβαια, σημαντικό -, ἀλλά ἀναγνωρίζουμε καί πιστεύουμε ὅτι Αὐτός εἶναι ὁ ἀληθινός Θεός καί ἄνθρωπος. Ὁ Χριστός εἶναι Θεάνθρωπος, ὁ Ὁποῖος μέ τό ὅλο ἔργο Του καί μέ τόν Σταυρό κυρίως καί τήν Ἀνάστασή Του, πού ἦταν συνέπεια καί συνέχεια τοῦ Σταυροῦ, εἶναι ὁ Προφήτης, πού διδάσκει καί ἀγαπᾶ, εἶναι ὁ Βασιλεύς πού μᾶς κυβερνᾶ καί εἶναι συγχρόνως καί Ἀρχιερεύς πού μᾶς ὁδηγεῖ πρός τόν Θεό καί, φυσικά, ἀποκτοῦμε αὐτήν τήν ἑνότητα μέ ὅλον τόν Τριαδικό Θεό.

3. Μέ τόν Χριστό γινόμαστε Προφῆτες, Βασιλεῖς καί Ἱερεῖς

Κατά ἕναν οὐσιαστικό καί μυστηριακό τρόπο ὁ Χριστός δίνει καί σέ μᾶς πού συνδεόμαστε μαζί Του καί τά τρία αὐτά ἔργα - χαρίσματα. Φυσικά, αὐτό γίνεται κατ’ ἐξοχήν στόν Ἐπίσκοπο, ὁ ὁποῖος ἔχει τό προφητικό, τό βασιλικό καί τό ἀρχιερατικό χάρισμα, ἀλλά μέ μιά ἄλλη μορφή ἐσωτερική, μυστική, τό δίνει σέ κάθε Χριστιανό, ὁ ὁποῖος βαπτίζεται καί χρίεται καί γίνεται δικός Του μαθητής.

Ὅλοι ἔχουμε τά τρία αὐτά χαρίσματα, πού μᾶς τά δίνει ὁ Θεός, ὅταν μᾶς προσλαμβάνη μέσα στόν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας. Ἔχουμε τό χάρισμα τῆς προφητείας, γιά νά προσευχόμαστε καί νά ἔχουμε ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό καί νά ἀγαπᾶμε τούς ἀνθρώπους. Ἔχουμε τό χάρισμα τό βασιλικό, γιά νά βασιλεύουμε ἐπάνω στά πάθη, τά ὁποῖα μᾶς κυριαρχοῦν καί πολλές φορές μᾶς τυραννοῦν, ἀλλά μέ τήν δύναμη τοῦ Χριστοῦ μποροῦμε νά κυριαρχήσουμε, εἴτε στό λογιστικό μέρος τῆς ψυχῆς μέ τούς λογισμούς, εἴτε στό ἐπιθυμητικό μέρος τῆς ψυχῆς μέ τίς ἐπιθυμίες, εἴτε στό θυμικό μέρος τῆς ψυχῆς μέ τήν ὀργή καί τόν θυμό καί τά ἄλλα πάθη. Ἔχουμε τήν δυνατότητα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ νά εἴμαστε καί ἐμεῖς βασιλεῖς, «βασίλειον ἱεράτευμα», ὅπως τό λέγει αὐτό ὁ Ἀπόστολος Πέτρος (Α΄ Πέτρ. β΄, 9), νά βασιλεύουμε πάνω στά πάθη μας, νά κυριαρχοῦμε καί νά μήν κυριαρχούμαστε ἀπό αὐτά. Καί πάλι, μέ τήν δύναμη τοῦ Ἐσταυρωμένου καί Ἀναστάντος Χριστοῦ, ἔχουμε τήν δυνατότητα νά εἴμαστε ἱερεῖς καί ἀρχιερεῖς στόν ἑαυτό μας, ὄχι, βέβαια, μέ τήν ἔννοια τῆς μυστηριακῆς ἱερωσύνης, ἀλλά μέ τήν ἔννοια ὅτι ἔχουμε καί ἐμεῖς τήν δυνατότητα νά προσφέρουμε τόν ἑαυτό μας θυσία «ζῶσα καί εὐάρεστο» στόν Θεό καί στούς ἀδελφούς μας. Καί μέ αὐτήν τήν ἔννοια νά εἴμαστε καί ἐμεῖς ἱερεῖς, μέ τήν γενικότερη, μέ τήν πνευματική ἔννοια.

Συνεπῶς, ἕνα ἀπό τά μεγάλα νοήματα τά ὁποῖα ἐξέρχονται ἀπό τήν ἡμέρα τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Παρασκευῆς εἶναι καί αὐτό: Πιστεύουμε ἀκράδαντα καί ἀπόλυτα ὅτι ὁ Χριστός δέν εἶναι μόνον ἕνας ἄνθρωπος οὔτε μόνον Θεός, ἀλλά εἶναι Θεάνθρωπος ὁ Χριστός, εἶναι Προφήτης, Βασιλεύς καί Ἀρχιερεύς. Καί ἀκόμη ἔχουμε τήν πίστη ὅτι, ὅταν συνδεόμαστε μαζί Του, μποροῦμε νά γίνουμε καί ἐμεῖς, ἐξ αἰτίας αὐτοῦ καί κατά χάριν, προφῆτες μέ τήν προσευχή καί τήν ἀγάπη, βασιλεῖς, με τό νά βασιλεύουμε ἐπάνω στά πάθη, τά ὁποῖα πολλές φορές μᾶς κυριαρχοῦν, καί νά εἴμαστε ἱερεῖς καί νά θυσιαζόμαστε καθημερινῶς στόν Θεό καί στούς ἀδελφούς μας. Καί τότε, ὅταν αὐτό τό κάνουμε, θά λέμε, «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησον ἡμᾶς» καί «Δόξα Σοι, Κύριε, δόξα Σοι». Ἀμήν.