Γραπτὰ κηρύγματα: Τά ἱστορικά βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης

Κυριακή 20 Ἰουλίου

Στά κηρύγματα τῶν Κυριακῶν τοῦ φετινοῦ Καλοκαιριοῦ ἀνα­φερόμαστε στά βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς, τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης. Ἤδη κάναμε λόγο γιά τήν «Πεντάτευχο» τοῦ Μωϋ­σέως καί σήμερα θά μιλήσουμε γιά τά ὑπόλοιπα ἱστορικά βιβλία, τά ὁποῖα ἀποτελοῦν μιά ἑνότητα μεταξύ τους στήν Παλαιά Διαθήκη. Σέ αὐτήν τήν ἑνότητα συμπεριλαμβάνονται τά βι­βλία: Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ, Κριταί, Ρούθ, Α΄ ἕως Δ΄ Βασιλειῶν, Α΄ καί Β΄ Παρα­λειπομένων, Α΄ καί Β΄ Ἔσδρας, Νεεμίας, Τωβίτ, Ἰουδήθ, Ἐσθήρ καί Α΄ ἕως Γ΄ Μακκαβαίων.

Στά βιβλία αὐτά περικλείεται μιά μεγάλη χρονική περίοδος, ἀπό τόν θάνατο τοῦ Μωϋσέως, πού συνέβη τόν 13^ο αἰώνα π.Χ., καί ἐπεκτείνεται μέχρι τόν 2^ο αἰώνα π.Χ. μέ τήν ἐξέγερση τῶν Μακκαβαίων, δηλαδή ἀναφέρεται σέ 11 αἰῶνες ἱστορίας τῶν Ἰσραηλιτῶν. Ὅπως ἀντιλαμβάνεται κανείς, δέν μπορεῖ νά γίνη μιά ἀναλυτική ἀναφορά, ἀλλά θά τονισθοῦν μέ συντομία ἐνδιαφέροντα σημεῖα, γιά νά ἔχουμε μιά γενική γνωριμία μέ τά βιβλία αὐτά.

Τό βιβλίο «Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ» περιέχει τήν κατάκτηση μεγάλου μέρους τῆς Γῆς τῆς Ἐπαγγελίας, στήν Παλαιστίνη, μετά τήν πορεία τοῦ λαοῦ διά τῆς ἐρήμου, ἀπό τήν Αἴγυπτο, καί τήν διανομή ὅλης τῆς Παλαιστίνης στίς δώδεκα φυλές τοῦ Ἰσραήλ.

Τό βιβλίο «Κριταί» ἀναφέρεται στήν περίοδο τῶν Κρι­τῶν, οἱ ὁποῖοι κυριάρχησαν στόν Ἰσραήλ ἀπό τόν θάνατο τοῦ Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ μέχρι τήν ἐγκα­θί­δρυση τῶν Βασιλέων. Ὁ Θεός ἀπο­στέλλει κατά καιρούς τούς ἀνθρώπους Του- τούς Κριτές πού ἐπαναφέ­ρουν τούς Ἰσραηλίτες στόν Θεό καί τούς διευθύνουν μέ τίς ἐντο­λές τοῦ Θεοῦ.

Τό βιβλίο «Ρούθ» παρουσιάζει τήν πολύ συγκινητική ἱστο­ρία μιᾶς Μωα­βίτισσας γυναίκας, πού ὀνομάζεται Ρούθ, ἡ ὁποία ἔμενε στήν Βηθλεέμ καί εἶχε ἀγάπη πρός τήν πεθερά της, ἀκόμη καί μετά τόν θάνατο τοῦ ἀνδρός της. Περιλαμ­βάνεται σέ αὐτήν τήν ἑνότητα αὐτό τό ἐξαιρετικό βιβλίο, γιατί ἀπό τόν εὐλογημένο γάμο τῆς Ρούθ μέ τόν Βοόζ προῆλθε ὁ Βα­σιλεύς Δαυΐδ, καί ἀπό­γονος αὐτοῦ, κατά ἄνθρωπο, ἦταν ὁ Χριστός.

Τά βιβλία «Α-Δ΄Βασιλειῶν» παρουσιάζουν τήν ἱστορία τοῦ Ἰσραήλ κάτω ἀπό τήν ἡγεσία τῶν Βασιλέων. Τελευταῖος Κριτής ἦταν ὁ Σαμουήλ, καί ὅταν ὁ λαός ζήτησε νά ἔχη Βασιλέα, ὕστερα ἀπό προσευχή, ὁ Θεός τοῦ εἶπε νά τούς ἐπιλέξη Βασιλέα. Στήν ἀρχή ἐπελέγη ὁ Σαούλ καί μετά ὁ μέγας Προφητάναξ Δαυΐδ. Ἔτσι, τά βιβλία τῶν Βασιλειῶν περιγράφουν τήν ἱστορία τῶν Βασιλέων Δαυΐδ, Σολομῶντος, Ροβοάμ, τό σχίσμα πού ἔγινε τῶν Βασιλείων τοῦ Ἰούδα καί τοῦ Ἰσραήλ μέχρι τήν ἐξαφάνιση τοῦ Βασιλείου τοῦ Ἰσραήλ μέ τήν αἰχμαλωσία του στούς Ἀσσυρίους καί τήν αἰχ­μαλωσία τοῦ Βασιλείου τοῦ Ἰούδα ἀπό τούς Βαβυ­­λωνίους.

Τά βιβλία «Α΄ καί Β΄ Παραλειπομένων» εἶναι μιά ἐπι­τομή τῆς ἱερῆς ἱστορίας τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἀπό τήν δη­μιουργία τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὔας μέχρι τήν Βαβυλώνεια αἰχμα­λωσία. Πα­ρου­σιάζονται γενεαλογικοί κατάλογοι ἀπό τόν Ἀδάμ μέχρι τόν Δαυΐδ, καθώς ἐπίσης ἱστορικά γεγονότα παράλληλα μέ τά βιβλία τῶν Βασιλειῶν, καταγράφονται γεγονότα ἀπό τό Βα­σίλειο τοῦ Σολο­μῶντος καί παρουσιάζεται ἡ ὑπόλοιπη ἱστορία τοῦ Βασι­λείου τοῦ Ἰούδα. Αὐτά τά βιβλία δέν εἶναι συνέχεια τῶν βι­βλίων τῶν Βασιλειῶν, ἀλλά κινοῦνται πα­ράλληλα μέ αὐτά καί εἶναι αὐ­τοτελῆ βιβλία.

Τά ἑπόμενα ἱστορικά βιβλία τιτλοφοροῦνται «Α΄ καί Β΄ Ἔσδρας» καί «Νεεμίας» πού ἀναφέρονται στήν ἐπάνοδο τῶν Ἰουδαίων ἀπό τήν Βαβυλώνεια αἰχμαλωσία, ὅταν ἔζησαν κάτω ἀπό τήν κυριαρχία τῶν Περσῶν, τῶν Ἑλλήνων καί τῶν Ρωμαίων. Στά βι­βλία αὐτά παρουσιάζεται ἡ ἀνάδειξη τοῦ ζήλου τοῦ Ζορο­βά­βελ γιά τήν ἀνοικοδόμηση τοῦ Ναοῦ τοῦ Σολομῶντος καί τήν θρησκευτική ἀνόρθωση καί λατρευτική ἀναδιοργάνωση τῆς Ἰου­δαϊκῆς Κοινότητας. Ὁ Ἔσδρας ἦταν Ἱερεύς καί ὁ Νεεμίας ἦταν ἐπι­φανής Ἰσραηλίτης πού ἀναδείχθηκε Κυβερ­νήτης τῶν Ἰουδαίων μετά τήν Βαβυλώνεια αἰχμαλωσία.

Στήν κατηγορία τῶν ἱστορικῶν βιβλίων ὑπάγονται τά βι­βλία μέ τίτλους «Τωβίτ», πού ἀναφέρεται στήν Πρόνοια τοῦ Θεοῦ κατά τήν διάρκεια τῆς αἰχ­μαλωσίας στήν πόλη τῆς Ἀσ­συρίας Νινευῆ καί δείχνει πῶς ὁ Θεός προνοεῖ γιά τόν λαό Του καί πῶς ὁ γάμος λαμβάνει τήν εὐλογία Του· ἡ «Ἐσθήρ», ἦταν Ἰουδαία Βασίλισσα, σύζυγος τοῦ Βα­σιλιᾶ τῆς Περσίας, καί ἡ ὁποία βοή­θησε στήν μή ἐξόντωση τῶν Ἰουδαίων πού ζοῦσαν στά Περσικά Βασίλεια· καί ἡ «Ἰουδήθ», ἦταν μιά τολμηρή γυναίκα πού ἔσωσε τούς συμπα­τριῶτες της ἀπό τούς Ἀσσυρίους.

Ἀκόμη, στά ἱστορικά βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης συγ­κα­ταλέγονται τά τρία βιβλία τῶν «Μακκαβαίων» καί σέ παράρτημα καί τό τέταρτο βιβλίο, οἱ ὁποῖοι Μακκαβαῖοι ἔδρα­σαν μετά τήν ἐπάνοδο τῶν Ἰουδαίων στήν Παλαιστίνη ἀπό τήν αἰχμαλωσία τους στούς Βαβυλωνίους.

Οἱ Μακκαβαῖοι ἀνῆκαν σέ μιά ἰουδαϊκή παράταξη κατά τόν 2^ο αἰώνα π.Χ. μετά τήν ἐπιστροφή τῶν Ἑβραίων ἀπό τήν Βαβυ­λώνεια αἰχμαλωσία, οἱ ὁποῖοι ἀγωνίστηκαν ἐναντίον τῶν Σε­λευκιδῶν τῆς Συρίας, ἰδίως ἐναντίον τοῦ Ἀντιόχου Δ΄ τοῦ Ἐπιφανοῦς, ἀπό τούς διαδόχους τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου. Οἱ Μακκα­βαῖοι ἀγωνί­στηκαν γιά τήν πίστη τῶν Πατέρων τους, γιά τήν ἀποκα­τάσταση τοῦ Ναοῦ καί τήν καθιέρωση τῆς ἑορτῆς τῶν Ἐγκαινίων.

Σέ ὅλα αὐτά τά βιβλία φαίνεται ὅτι ἡ ἱστορία συμπλέκεται πάντοτε μέ τήν θεολογία, ἀφοῦ ὁ Θεός, μέ τούς ἁγίους Του, διευθύνει τήν ἱστορία. Ὁ Θεός ἐνδιαφέρεται γιά τούς δικούς του ἀνθρώπους, ἀλλά χρειά­ζεται καί ἡ συνδρομή τῶν ἀνθρώπων. Γι’ αὐτό, ὅταν δια­βάζη κανείς αὐτά τά ἱστορικά βιβλία, ἐξάγει πο­λύτιμα συμπε­ράσματα γιά τήν ζωή του, διότι τά μηνύματα πού προέρχονται εἶναι διαχρονικά.

Ἕνα ἀπό αὐτά εἶναι ὅτι ὁ Θεός διευθύνει τήν ἱστορία πρός ἕναν σκοπό. Ὁ κόσμος δημιουργήθηκε ἀπό τόν Θεό καί ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά διευθύνεται ἀπό Αὐτόν. Ὅταν ὁ ἄνθρω­πος ἐπαναστατῆ, τότε ὁ Θεός μέ πολλούς τρόπους τόν ἐπα­ναφέρει στήν ὀρθή ὁδό. Ἡ ἀπο­στασία ἀπό τόν Θεό ἐπιφέρει μεγάλες κατα­στρο­φές στούς λαούς καί στούς ἀνθρώπους.

Ἀκόμη, φαίνεται καθαρά ἡ σχέση μεταξύ ἀρχόντων καί ἀρχο­μέ­νων, ἀφοῦ οἱ ἄν­θρωποι ἐπιλέγουν ἡγέτες ἀνάλογα μέ τίς ἐπι­θυμίες τους, καί στήν συνέχεια αὐτοί οἱ ἄρχοντες βασα­νί­ζουν τόν λαό.

Ἔπειτα, σέ ὅλα αὐτά τά βιβλία τονίζεται ἡ μεγάλη ἀξία καί ἡ δύναμη τῆς εὐσέβειας καί τῆς πίστεως στόν Θεό. Ὑπο­γραμμί­ζεται ἡ ἀξία τοῦ γάμου καί πῶς πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά ζῆ στήν οἰ­κογένειά του, καί ἐπισημαίνεται ὅτι, ὅταν τηρῆ κανείς τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τότε θά ἔχη προστάτη του τόν Θεό.

Ἐξαίρεται, ἐπί πλέον, ἡ πίστη τῶν Πατέρων μας στόν Θεό, οἱ προ­γονικές ἀξίες, ἡ ὑπακοή στίς παραδόσεις μας καί τελικά ἡ ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στήν Πρόνοια τοῦ Θεοῦ.

 Μέ ὅλα αὐτά φαίνεται τό πῶς ὁ Θεός ἐργάσθηκε τήν σωτηρία τῶν ἀν­θρώ­πων, πῶς μέσα ἀπό τούς ἀνθρώπους πού ἀγαποῦσαν τόν Θεό προῆλθε ὁ Χριστός, πῶς προετοιμάσθηκε ὁ λαός μέσα ἀπό διάφορες δοκιμασίες νά ἀναζητᾶ Λυτρω­τή, πράγμα πού ἔγινε, γιατί οἱ αἰχμαλωσίες, οἱ διωγ­μοί, οἱ ἀποστασίες συνετέλεσαν στό νά διατηρῆται ἄσβε­στος ὁ πόθος γιά τήν ἀναζήτηση καί τήν εὕρεση τῆς σωτηρίας.

Σήμερα ἑορτάζει ὁ Προφήτης Ἠλίας, ὁ ὁποῖος συγκατα­λέγεται στήν κατη­γορία τῶν Προφητῶν, τούς ὁποίους θά δοῦμε τήν ἄλλη Κυριακή, καί δείχνει αὐτό τό ἡρωικό πνεῦμα ὑπέρ τῆς διατηρήσεως τῶν πατρικῶν παραδόσεων καί τῆς πίστεως στόν προσωπικό Θεό ἐναντίον τῶν ἀρχόντων πού θέλουν νά ἀλλοιώ­σουν τήν πίστη τῶν Πατέρων. Οἱ ἀγῶνες τοῦ Προφήτη Ἠλία καί ἡ θεοπτία πού εἶχε ἐπάνω στό ὄρος Χωρήβ, δείχνουν τόν ἀγώνα ὅλων τῶν Δικαίων, ἐν ὀνόματι τοῦ ζῶντος Θεοῦ, ἐναντίον τῆς κάθε ἀποστασίας ἀπό τόν ζῶντα Θεό.

Αὐτά τά διδάγματα εἶναι ἐπίκαιρα καί γιά μᾶς τούς Χρι­στιανούς, διότι καί ἡ ἐποχή μας διακρίνεται γιά τήν ἀπο­στασία ἀπό τόν Θεό τῶν Πατέρων ἡμῶν.

Ὁ Μητροπολίτης

+ Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεος