Ἡμερίδες τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς ἐπί τοῦ Μοναχικοῦ Βίου

Κατόπιν τῆς ἀπό 4ης Φεβρουαρίου 2025 ἀποφάσεως τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί ὕστερα ἀπό εἰσήγηση-πρόταση τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς ἐπί τοῦ Μοναχικοῦ Βίου, συνεκλήθησαν δύο Μοναστικές Ἡμερίδες στήν Ἀθήνα (3 Ἰουνίου 2025) καί στήν Θεσσαλονίκη (5 Ἰουνίου 2025), μέ κεντρικό θέμα: «Ἡ θεολογία τοῦ Ὀρθοδόξου Μοναχισμοῦ». Καί στίς δύο αὐτές Ἡμερίδες ἀναπτύχθηκε τό ὡς ἄνω θέμα μέ τρεῖς εἰσηγήσεις: α) τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου, μέ θέμα: «Ἡ ἀνθρωπολογία τοῦ Ὀρθοδόξου Μοναχισμοῦ», β) τοῦ Πανοσιολογιωτάτου Ἀρχιμανδρίτου π. Νεκταρίου Τσεκούρα, Καθηγουμένου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Σεραφείμ Δομβοῦς, τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Θηβῶν, Λεβαδείας καί Αὐλίδος, μέ θέμα: «Ἡ πνευματική πορεία τοῦ μοναχοῦ στήν Ἱερά Μονή», καί γ) τῆς Ἐλλογιμωτάτης κ. Εἰρήνης Χριστινάκη-Γλάρου, Καθηγήτριας τοῦ Τμήματος Κοινωνικῆς Θεολογίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς ΕΚΠΑ, μέ θέμα: «Τά κανονικά θεμέλια τοῦ Ὀρθοδόξου Μοναχισμοῦ».

Ἡ Ἡμερίδα τῆς Ἀθήνας πραγματοποιήθηκε στό Διορθόδοξο Κέντρο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου Πεντέλης καί τῆς Θεσσαλονίκης στό Ἐκπαιδευτικό καί Πολιτιστικό Ἵδρυμα «Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης.

Στίς δύο αὐτές Μοναστικές Ἡμερίδες ἀπηύθυνε Μήνυμα ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμος, στό ὁποῖο τονίστηκε, μεταξύ ἄλλων, ὅτι ὁ Ὀρθόδοξος Μοναχισμός «συνέχεται ἀπό τό πνεῦμα τῆς θεολογίας, τήν ὁποία βιώνει ἐμπειρικά διά τῆς θερμουργοῦ πίστεως, τῆς ἀδιαλείπτου προσευχῆς, τῆς διαρκοῦς μετανοίας, τῆς Χριστομιμήτου ταπεινώσεως, τῆς κατά Θεόν ὑπακοῆς καί ἐν γένει τοῦ πνευματικοῦ ἀγῶνος “ἄχρις οὗ μορφωθῇ Χριστός ἐν ἡμῖν” (Γαλ. 4,19) », καί εὐχήθηκε σέ ὅλους «πλουσία πνευματική καρποφορία, προκοπήν βίου καί πίστεως καί συνέσεως πνευματικῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν».

Τήν Μοναστική Ἡμερίδα τῆς Θεσσαλονίκης προσφώνησε ὁ Παναγιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Φιλόθεος, ὁ ὁποῖος μεταξύ ἄλλων τόνισε τή μεγάλη σημασία τῆς διοργάνωσης τῆς Μοναστικῆς Ἡμερίδος γιά τήν ἐνίσχυση καί τήν πνευματική στήριξη καί κατάρτιση τῶν μοναχῶν καί μοναζουσῶν. Μετά τίς ἐμπεριστατωμένες εἰσηγήσεις ἀπό πλευρᾶς θεολογίας, μοναχικῆς παραδόσεως καί κανονικοῦ δικαίου, ἔγινε εὐρύτατη συζήτηση μεταξύ τῶν παρόντων γιά τά θέματα τῆς μοναχικῆς ζωῆς, ὅπως βιώνεται στήν ἐποχή μας.

Εὐχή καί παράκληση ὅλων τῶν μελῶν τῶν Μοναστικῶν Ἀδελφοτήτων πού συμμετεῖχαν στίς δύο Μοναστικές Ἡμερίδες ὑπῆρξε ἡ προτροπή πρός τήν Ἑλληνική Κυβέρνηση νά προβεῖ σέ κάθε δυνατή ἐνέργεια, ὥστε νά διασφαλιστεῖ ἡ ἐλευθερία τῶν μοναχῶν, τό νομικό καθεστώς καί ἡ προστασία τῆς περιουσίας τῆς Ἑλληνορθοδόξου Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης τοῦ Σινᾶ γιά τήν ἀπρόσκοπτη ἱστορική της συνέχεια. Τά τελικά πορίσματα τῶν δύο Ἡμερίδων θά ὑποβληθοῦν στήν Διαρκῆ Ἱερά Σύνοδο γιά τήν περαιτέρω ὑλοποίησή τους.

Ἀναφέρουμε τά κεντρικά σημεῖα τῆς ὁμιλίας τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου, μέ θέμα: «Ἡ ἀνθρωπολογία τοῦ Ὀρθοδόξου Μοναχισμοῦ»:

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μέ τήν θεολογία της διακρίνει τόν ὀρθόδοξο μοναχισμό ἀπό τόν δυτικό καί ἀνατολικό μοναχισμό, δηλαδή ἀπό τήν δυτική καί βουδιστική παράδοση.

Ὁ ὀρθόδοξος μοναχός παραμένει στήν Ἐκκλησία καί ἀσκεῖται στήν μοναχική πολιτεία γιά νά θεραπευθῆ-νά σωθῆ καί ὄχι γιά νά σώση τήν Ἐκκλησία, γιατί ἡ Ἐκκλησία δέν ἔχει ἀνάγκη «σωτήρων», Κεφαλή καί Σωτήρας της εἶναι ὁ Χριστός. Ἔτσι, ὁ ὀρθόδοξος μοναχισμός εἶναι κατά βάση ἡσυχαστικός καί ὄχι ἀκτιβιστικός καί μεταφυσικός μέ ὑπερβατικούς στόχους.
Ἡ ἀνθρωπολογία τοῦ ὀρθοδόξου μοναχισμοῦ δέν διαφέρει ἀπό τήν ἀνθρωπολογία τοῦ ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ, ἀλλά βιώνεται σέ ἀπόλυτη μορφή.

Ἡ εἰσήγηση κινεῖται μέσα στήν προοπτική τῆς θεολογίας τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, ὁ ὁποῖος ἦταν μεγάλος θεολόγος, πού ἔζησε τόν 8ο αἰώνα μ. Χ. καί συνόψισε τήν διδασκαλία ὅλων τῶν μέχρι τότε Πατέρων καί τήν θεολογία τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων, ἀλλά ἦταν καί μεγάλος ἀσκητής, μοναχός καί ὑμνογράφος. Ἔτσι ἀναλύεται σέ τί συνίσταται ἡ δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου, ἡ πτώση καί ἡ ἀνόρθωσή του, καί πῶς βιώνεται ἡ μοναχική ζωή καί πολιτεία, ὡς ἐφαρμογή τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ καί τήν διδασκαλία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ μοναχός, ὅπως καί κάθε ἄνθρωπος, στόν πιό τέλειο βαθμό ἐπιδιώκει νά πορευθῆ ἀπό τό κατ' εἰκόνα στό καθ' ὁμοίωση, νά ζήση ἐν Χριστῷ μέ τήν μεταμόρφωση τῶν ψυχικῶν δυνάμεων. Ὡς παράδειγμα προσφέρθηκε ἡ ζωή τοῦ ἁγίου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτου πού ἔζησε σέ μετάνοια, σέ ἕνα πολυπληθές κοινόβιο τοῦ Ἁγίου Ὄρους, περίπου δύο χιλιάδων μοναχῶν, εἶδε τόν Χριστό ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι καί ἀγάπησε ὅλον τόν κόσμο, προσευχόμενος γι' αὐτόν.