Γραπτὰ Κηρύγματα: Ἡ Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννου

Κυριακή 31 Αὐγούστου

Μέχρι τώρα μέ τά κηρύγματα, τούς μῆνες Ἰούλιο καί Αὔγουστο, ἔγινε μιά σύντομη παρουσίαση τῶν βιβλίων τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης, πού ὀνομάζεται Ἁγία Γραφή ἤ Βίβλος, καί τώρα θά γίνη ἀναφορά στό τελευταῖο βιβλίο τῆς Ἁγίας Γραφῆς πού λέγεται «Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννου», μέ τό ὁποῖο τελειώνει ὅλη ἡ Ἁγία Γραφή. Τό πρῶτο βιβλίο τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ὅπως εἴδαμε, εἶναι τό βιβλίο πού λέγεται Γένεση, στό ὁποῖο καταγράφεται ἡ ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ στόν Προφήτη Μωϋσῆ, καί τοῦ φανέρωσε πῶς δημιουργήθηκε ὁ κόσμος καί ὁ ἄνθρωπος, καί πῶς ἁμάρτησε ὁ ἄνθρωπος καί ἐξῆλθε τοῦ Παραδείσου, καί ἡ ζωή του ἦταν δύσκολη. Τό τελευταῖο βιβλίο τῆς Ἁγίας Γραφῆς πού τιτλοφορεῖται «Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννου» καταγράφει τήν πορεία τῆς Ἐκκλησίας πρός τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, πρός τό τέλος τοῦ κόσμου καί τήν ἀρχή τῆς νέας ζωῆς, τῆς οὐράνιας Βασιλείας. Ὁπότε, ἔχουμε τήν ἀρχή καί τό τέλος τοῦ κόσμου, ἀλλά καί τήν ἀρχή καί τήν ἀτελεύτητη ζωή στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

Το βιβλίο τιτλοφορεῖται «Ἀποκάλυψη», διότι ἔτσι τό ὀνόμασε ὁ ἴδιος ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης πού εἶδε αὐτά τά ἀποκαλυπτικά γεγονότα, χαρακτηρίζεται «Ἀποκάλυψις» (Ἀπ. α΄, 1), «λόγοι τῆς προφητείας» (Ἀπ. α΄, 3), «λόγοι τῆς προφητείας τοῦ βιβλίου τούτου» (Ἀπ. κβ΄, 7, 9). Ὁ ἴδιος στήν ἀρχή τοῦ βιβλίου μᾶς δίνει καί τό περιεχόμενο τῆς Ἀποκαλύψεως καί τόν τρόπο πού δόθηκε: «Ἐγώ Ἰωάννης, ὁ ἀδελφός ὑμῶν καί συγκοινωνός ἐν τῇ θλίψει καί βασιλείᾳ καί ὑπομονῇ ἐν Ἰησοῦ Χριστῷ, ἐγενόμην ἐν τῇ νήσῳ τῇ καλουμένῃ Πάτμῳ διά τόν λόγον τοῦ Θεοῦ καί διά τήν μαρτυρίαν Ἰησοῦ Χριστοῦ. ἐγενόμην ἐν πνεύματι ἐν τῇ κυριακῇ ἡμέρᾳ, καί ἤκουσα φωνήν ὀπίσω μου μεγάλην ὡς σάλπιγγος λεγούσης· ὅ βλέπεις γράψον εἰς βιβλίον καί πέμψον ταῖς ἑπτά ἐκκλησίαις» (Ἀπ. α΄, 9-11).

Αὐτό σημαίνει ὅτι τήν Ἀποκάλυψη εἶδε ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος μέ τό Ἅγιον Πνεῦμα, τήν Κυριακή ἡμέρα, στήν Πάτμο, ὅπου βρισκόταν ἐξόριστος, ἐπειδή κήρυττε τόν λόγο τοῦ Θεοῦ καί τήν μαρτυρία πού ἔδωσε γιά τόν Ἰησοῦ Χριστό, καί ἔλαβε ἐντολή ὅσα εἶδε νά τά γράψη σέ βιβλίο καί νά τό στείλη στίς ἑπτά Ἐκκλησίες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, δηλαδή τήν Ἔφεσο, τήν Σμύρνη, τήν Πέργαμο, τά Θυάτειρα, τίς Σάρδεις, τήν Φιλαδέλφεια καί τήν Λαοδίκεια.

Ἡ Ἀποκάλυψη, ὅπως δηλώνει καί ἡ λέξη, εἶναι φανέρωση αὐτῶν πού ἦταν κρυμμένα. Εἶναι σάν νά ἔχουμε κάποια ἀντικείμενα σκεπασμένα μέ ἕνα ὕφασμα, καί ὅταν ἀφαιροῦμε τό ὕφασμα, τότε ἀποκαλύπτονται-φανερώνονται, κατά τόν ἅγιο Ἀνδρέα Καισαρείας: «Ἀποκάλυψις ἐστιν ἡ τῶν κρυπτῶν μυστηρίων δήλωσις». Καί συνεχίζει ὅτι αὐτή γίνεται μέ τόν φωτισμό τοῦ ἡγεμονικοῦ, τοῦ νοῦ, εἴτε διά θείων ὀνείρων, εἴτε ὅταν ὁ ἄνθρωπος εἶναι ξυπνητός, εἴτε ἀπό θεία ἔλλαμψη. Στήν προκειμένη περίπτωση ἰσχύουν τά δύο τελευταῖα, δηλαδή ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος ἦταν ξυπνητός καί ἔλαβε ἔλλαμψη ἀπό τόν Θεό καί εἶδε ὅλα αὐτά τά γεγονότα. Ἡ ἑρμηνεία τῆς Ἀποκαλύψεως τοῦ Ἰωάννου δέν εἶναι εὔκολη, γι’ αὐτό λίγοι Πατέρες καί ἑρμηνευτές ἀσχολήθηκαν μέ τήν ἑρμηνεία της. Καί αὐτό, διότι δέν ἤθελαν νά ἐξάψουν τήν φαντασία τῶν Χριστιανῶν γιά τά μέλλοντα, ἀλλά νά τούς κατηχήσουν νά ζοῦν κατά Χριστόν στήν ζωή τους, θεραπεύοντας τά πάθη, ὥστε, ὅταν συναντήσουν τόν Χριστό κατά τήν Δευτέρα Παρουσία Του, νά γίνη γι’ αὐτούς φῶς-παράδεισος καί ὄχι πῦρ-κόλαση.

Οἱ Πατέρες χρησιμοποίησαν καί ἑρμήνευσαν ἐπιλεκτικῶς μερικά χωρία τῆς Ἱερᾶς Ἀποκαλύψεως καί μόνον τρεῖς ἔκαναν ἀνάλυση τοῦ βιβλίου μέ πολύ προσεκτικό καί διακριτικό τρόπο, ἤτοι ὁ Ἀνδρέας, Ἀρχιεπίσκοπος Καισαρείας (563-637), ὁ Ἀρέθας, Ἀρχιεπίσκοπος Καισαρείας (850-935), ὁ Ἄνθιμος, Πατριάρχης Ἱεροσολύμων (1717-1808).

Τό διάγραμμα τῆς Ἀποκαλύψεως τοῦ Ἰωάννου εἶναι τό ἑξῆς:

Στό προοίμιον ἐκτίθεται τό πότε καί ποῦ ἔγιναν ὅλα αὐτά πού θά περιγράψη καί ἡ ἐκπληκτική ὀπτασία τοῦ Κυρίου ἐνδεδυμένου μέ μακρύ ἔνδυμα, εὑρισκομένου στό μέσον ἑπτά χρυσῶν λυχνιῶν, πού εἶναι οἱ ἑπτά Ἐκκλησίες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Ἡ ὅραση αὐτή εἶναι μεγαλοπρεπής. Στήν συνέχεια στό πρῶτο μέρος τοῦ βιβλίου ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος λαμβάνει ἐντολή ἀπό τόν Κύριο νά ἀποστείλη συγκεκριμένα μηνύματα στούς Ἐπισκόπους τῶν ἑπτά αὐτῶν Ἐκκλησιῶν, πού ἀναφέρθησαν προηγουμένως. Στό κύριο μέρος τοῦ βιβλίου παρουσιάζεται ὁ οὐρανός, ὅπου εἶναι ὁ θρόνος τοῦ Θεοῦ, οἱ εἰκοσιτέσσερεις πρεσβύτεροι, τό βιβλίο πού εἶναι ἐσφραγισμένο μέ ἑπτά σφραγίδες, τό Ἀρνίο, πού εἶναι ὁ ἐσταυρωμένος καί ἀναστάς Χριστός, ὁ Ὁποῖος βρίσκεται στόν θρόνο μεταξύ τῶν τεσσάρων ὄντων, πού εἶναι οἱ Εὐαγγελιστές, στήν οὐράνια Λειτουργία.

Ἔπειτα ἀκολουθοῦν τά δεινά πού ἐπέρχονται ἀπό τό ἄνοιγμα τῶν ἑπτά σφραγίδων, τῶν ἑπτά σαλπίγγων, τόν διωγμό τῆς γυναίκας ἀπό τόν δράκοντα, τήν ἐμφάνιση τῶν δύο θηρίων, τήν ἐμφάνιση ἑπτά ἀγγέλων. Ἔπειτα, ἐμφανίζονται χιλιάδες ἅγιοι πού στέκονται μαζί μέ τό Ἀρνίο, ἀδειάζουν οἱ φιάλες, κηρύσσεται ἡ πτώση τῆς Βαβυλώνας, καί ἐμφανίζεται ὁ μυστικός γάμος καί τό δεῖπνο τοῦ Ἀρνίου, τό δέσιμο τοῦ Σατανᾶ καί ὁ νέος οὐρανός καί ἡ νέα γῆ, ἡ ἄνω Ἱερουσαλήμ. Καί τό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως τελειώνει μέ τήν βεβαίωση τοῦ Χριστοῦ: «Ναί ἔρχομαι ταχύ» καί τήν ἀπάντηση τοῦ Ἰωάννου: «Ναί ἔρχου, Κύριε Ἰησοῦ». Καί ἡ κατάληξη εἶναι: «Ἡ Χάρις τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ μετά πάντων τῶν ἁγίων. ἀμήν».

Ὅταν διαβάζη κανείς προσεκτικά τό Βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως τοῦ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, ἔχει τήν αἴσθηση ὅτι ἀπό τήν ἀρχή παρουσιάζεται ὁ ἄκτιστος Ναός στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ὅπου γίνεται ἡ ἄκτιστη θεία Λειτουργία μέ τό ἱερό Σύνθρονο, τόν ἀμνό τοῦ Θεοῦ, τούς ἁγίους καί τούς ἀγγέλους νά ὑμνοῦν τόν Θεό, τό θυσιαστήριο μέ τίς ψυχές τῶν ἁγίων μαρτύρων πού ἔδωσαν τήν μαρτυρία γιά τόν Χριστό καί ὑπέστησαν τό μαρτύριο ἀπό ἀγάπη γι’ Αὐτόν.

Συγχρόνως, βλέπει τούς ἀνθρώπους πού εἶναι στήν γῆ, οἱ ὁποῖοι ἀκολουθοῦν τό Ἀρνίον, πού ἔχουν στό μέτωπό τους ἀναγραμμένο τό ὄνομα τοῦ Ἀρνίου καί τοῦ Πατρός Αὐτοῦ, οἱ ὁποῖοι πορεύονται γιά νά συμμετάσχουν στόν μυστικό γάμο τῆς οὐρανίου Βασιλείας, σέ αὐτήν τήν οὐράνια θεία Λειτουργία στόν ἄκτιστο οὐρανό. Ἔξω ἀπό αὐτήν τήν θριαμβευτική πορεία πού προαπολαμβάνουν ἀπό τώρα καί πορεύονται στήν πλήρη συμμετοχή τους στήν οὐράνια θεία Λειτουργία, βρίσκεται καί ἡ «παραλειτουργία» τῶν ἀνθρώπων πού ἔχουν σφραγισθῆ μέ τό σφράγισμα τοῦ θηρίου καί βασανίζονται ποικιλοτρόπως.

Ὅμως, παρά τά προβλήματα πού δημιουργοῦνται ἀπό τήν «παραλειτουργία» ἀπό τό θηρίο-ἀντίχριστο, ἡ ἐπί γῆς Ἐκκλησία πορεύεται πρός τήν οὐράνια θεία Λειτουργία. Ὅμως, ὅλοι ὅσοι συμμετέχουν σέ αὐτήν τήν πορεία ἔχουν προετοιμασθῆ κατάλληλα, ἀπέκτησαν τίς κατάλληλες προϋποθέσεις, καί τελικά συμμετέχουν στό δεῖπνο τοῦ γάμου τοῦ Ἀρνίου στήν νέα Ἱερουσαλήμ, καί ἡττᾶται ὁ διάβολος, τό θηρίον καί ὁ ψευδοπροφήτης. Τότε οἱ ἅγιοι δέν βλέπουν ναό, γιατί ναός εἶναι ὁ Θεός ὁ Παντοκράτωρ καί τό Ἀρνίον καί θά τόν λατρεύουν. Αὐτό πού εἶδε ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος ἦταν μεγαλειῶδες, εἶδε τήν οὐράνια θεία Λειτουργία, καί ἄκουσε φωνή ἀπό τόν Ἰησοῦ Χριστό ὅτι Αὐτός εἶναι τό Ἄλφα και τό Ὠμέγα, ὁ πρῶτος καί ὁ ἔσχατος, ἡ ἀρχή καί τό τέλος, καί μακαρίζονται ὅσοι τηροῦν τίς ἐντολές Του, γιατί αὐτοί θά ἔχουν ἐξουσία νά φᾶνε ἀπό τό ξύλον τῆς ζωῆς.

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό πρῶτο βιβλίο τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἡ Γένεση, περιγράφει τό πῶς οἱ Πρωτόπλαστοι ἔφαγαν ἀπό τό ξύλον τῆς γνώσεως τοῦ πονηροῦ καί τοῦ ἀγαθοῦ, καί ἐδῶ στό τελευταῖο βιβλίο τῆς Ἁγίας Γραφῆς παρουσιάζεται τό πῶς οἱ δίκαιοι, οἱ ἔχοντες στά μέτωπά τους τό ὄνομα τοῦ Ἀρνίου καί τοῦ Πατρός Του θά φάγουν ἀπό τό ξύλο τῆς ζωῆς, πού ἔχασαν τήν εὐκαιρία νά φάγουν οἱ Πρωτόπλαστοι. Αὐτήν τήν οὐράνια Ἐκκλησία καί τήν θεία Λειτουργία εἶδε ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος, καθώς ἐπίσης εἶδε πολύ λαό, τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας νά πορεύονται γιά νά συμμετάσχουν σέ αὐτήν τήν οὐράνια θεία Λειτουργία. Στό τέλος τῆς ἱστορίας τό Ἀρνίο θά νικήση τό Θηρίο καί θά ἀρχίση μιά ἄλλη ἱστορία, ἡ ἱστορία τῆς οὐράνιας θείας Λειτουργίας, πού θά ἐπεκταθῆ στούς αἰῶνες.

Αὐτός εἶναι ὁ πόθος τῶν μαθητῶν καί τῶν πιστῶν τοῦ Χριστοῦ, γι’ αὐτό καί οἱ ναοί σχεδιάσθηκαν μέ βάση αὐτό τό ὅραμα, ἀκόμη καί ἡ διάταξη τῆς θείας Λειτουργίας ἔχει αὐτήν τήν προοπτική. Μακάρι ἀπό τήν πτωτική ζωή πού παρουσιάζει ἡ Παλαιά Διαθήκη, νά ζοῦμε μέ τά μυστήρια καί τήν ἄσκηση, ὅπως περιγράφεται στήν Καινή Διαθήκη, νά πορευόμαστε καί νά περάσουμε στόν «ἀπωλεσθέντα Παράδεισο», τήν οὐράνια θεία Λειτουργία, ὅπως παρουσιάζεται στό βιβλίο «Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννου».

Ὁ Μητροπολίτης
+ Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεος