Γεωργίου Δ. Παπαδημητρίου: Συνοπτικὴ ἱστορία τῆς Ἱερᾶς Μονῆς “Παναγία ἡ Ἁγία Δευτέρα” Κατούνας Ξηρομερίου

Γεωργίου Δ. Παπαδημητρίου, τ. Βουλευτή καί Ὑπουργοῦ

1. Ἡ ἱστορική Ἱερά μονή τῆς Παναγίας τῆς Ἁγίας Δευτέρας, χτίστηκε τό 1594 σ’ ἀνάμνηση τοῦ τραγικοῦ μεγαλείου της θρυλικῆς ἐκείνης πολυνεκρῆς, ἀλλά νικηφόρου μάχης κατά τῶν Τούρκων μέ τόν αἱμοσταγῆ Βεζύρη Μεχμέτ Σοκόλη, τό 1585 στά γύρω του Μοναστηριοῦ ὑψώματα.

Οἱ ἀγωνιστές κι ὁ λαός τήν ἀφιέρωσαν στήν Παναγία, πού εἶναι ἡ παρήγορος Ἄγγελος τῶν ἀγωνιώντων καί τῶν ἀπελπισμένων. Καί τήν ὀνόμασαν τήν Παναγία, Ἁγία Δευτέρα, ἐπειδή ἡ νίκη εἶχε ἐπιτευχθεῖ μέρα Δευτέρα καί μάλιστα Δευτέρα τοῦ Πάσχα. Εἶναι δέ Σταυροπηγιακή Ι. Μονή καί φέτος συμπληρώνει 402 χρόνια.

Οἱ ἀνυπότακτοι κι ἀνεξάρτητοι “σιδηροφόροι”, κατά τόν ἱστορικό Θουκυδίδη, Ξηρομερίτες, δέν ἐπέτρεπαν στούς Τούρκους νά πατήσουν τό Ξηρόμερο γιά νά στρατολογήσουν Γενιτσάρους (Παιδομάζωμα). Κι ὁ Σουλτάνος θέλησε νά τούς τιμωρήσει καί νά ἐπιβληθῆ μέ τήν ὠμή βία. Ἡ μάχη αὐτήν εἶχε σάν ἀποτέλεσμα νά τεθῆ τέρμα στόν ἐκτουρκισμό τῶν Ἑλληνοπαίδων. Γιατί, τελικά, μετά ἀπό μακρά διακοπή καταργήθηκε τό παιδομάζωμα τό 1638 ἀπ’ τόν Σουλτάνο Μουράτ τόν Δ'.

Ἡ φονική ἐκείνη μάχη, πού ἐμψύχωσε τούς σκλάβους, ἀνάγκασε τήν λαϊκή μούσα πού θερμομετρεῖ τήν λάβα τῆς καρδιᾶς, νά τραγουδήση τόν ἄθλο αὐτό τῶν Ξηρομεριτῶν. Ἀλλά γιά ἐκείνους ἁρμόζουν καί τά λόγια τοῦ Περικλῆ, πού εἶχε πεῖ ἔπειτα ἀπό μιά ἐπίσης πολυνεκρή μάχη τῶν Ἀθηναίων: “Ἡ χρονιά ἔχασε τήν ἄνοιξη της”, καί τό Ξηρόμερο εἶχε χάσει τά νιάτα του. Καί μαζί τήν θρυλική Καπετάνισσα Μαγδαληνή Τσούλου.

2. Μέσα σ’ αὐτό τό μικρό καί μέχρι σήμερα ἐγκαταλειμμένο Ἐκκλησάκι, τό εὐλογημένο κι ἀπ’ τόν Ἅγιό του Γένους Πάτερ Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό, πού ἐπισκέπτετο τακτικά, ὁ Ἀρχιστράτηγος τῆς Δυτικῆς Στερεᾶς Ἑλλάδας, Γεωργάκης Νικολοῦ Βαρνακιώτης, ὕψωσε πρῶτος αὐτός τήν σημαία τῆς Ἐπανάστασης τήν 6η Μαρτίου 1821. Ἡγούμενος τῆς Ι. Μονῆς ἦταν ὁ πολύπλευρα δημιουργικός, φλογερός πρόμαχος Ἀγάπιος. Τά ὅπλα εὐλόγησαν ὁ Μητροπολίτης Ἄρτης, Ναυπάκτου καί Μεσολογγίου Πορφύριος κι ὁ Ἐπίσκοπος Ρωγῶν Ἰωσήφ, πού βρίσκοντο στό Μοναστήρι καταδιωκόμενοι ἀπό τούς Τούρκους. Ἀπ’ τό ἱστορικό αὐτό μετερίζι ξεκίνησαν κι οἱ δύο Ἱεράρχες γιά νά ὑψωθοῦν ὡς ἡ κορυφαία λάμψη τῆς Ἐξόδου τοῦ Μεσολογγίου.

Ἀπ’ τήν Ἁγία Δευτέρα, τ’ ἅγια αὐτά χώματα, πετάχτηκε ἡ πρώτη σπίθα γιά ν’ ἀνάψη ἡ φωτιά πού θά νέκρωνε τόν Τύραννο καί θά ἔφερνε τήν λευτεριά στό Γένος, πού σήμερα ἐμεῖς ἀπολαμβάνουμε...

Τό Μοναστήρι τῆς Παναγίας τῆς Ἁγίας Δευτέρας, εἶναι ἀπ’ τά λίγα στήν χώρα μας, μέ τόσο ἔνδοξη Ἐθνική ἱστορία. Γι’ αὐτό, τόν πάνσεπτο αὐτό Ναό τῆς Παναγίας καί τῆς Πατρίδας, ἔχουμε ἱερό Καθῆκον νά τόν διατηρήσουμε, ἄσπιλο κι ἀμόλυντο στούς αἰῶνες. Πρέπει νά μείνη ἄσυλος στούς αἰῶνες, γιατί εἶναι ἰσόβιος φύλακας δύο ξεχωριστῶν ἱστορικῶν Ἐθνικῶν γεγονότων.