Κύριο θέμα: Γιορτάστηκε και φέτος με λαμπρότητα η Μεγάλη Εβδομάδα και το Πάσχα στη Ναύπακτο - Ἀπὸ τὸν Ἐπιτάφιο Θρῆνο στὴν Ἁνάσταση

Τό Πάσχα εἶναι γιορτή κατ’ ἐξοχήν τῶν Ὀρθοδόξων. Ἄλλωστε, πραγματικά μποροῦν νά γιορτάζουν μόνον οἱ Ὀρθόδοξοι, γιατί οἱ γιορτές τούς ἔχουν μέσα τους τό μήνυμα τῆς σωτηρίας, ἔχουν τήν ἀλήθεια ἀνόθευτη, γιορτάζουν ἐν ἀληθεία. Ἡ Λαμπρή εἶναι ἡ γιορτή πού μᾶς θυμίζει τήν ἀναδημιουργία τοῦ κόσμου, ἡ ὁποία συντελέσθηκε ἀπό τόν θεάνθρωπο Χριστό. Ὁ Υἱός τοῦ θεοῦ ἑνώθηκε ἀδιαίρετα μέ τή φύση μας. Ἔτσι ἡ θεότητα, μέ ὄχημα τήν ψυχή τοῦ ἐσταυρωμένου Χριστοῦ, μπῆκε στά βασίλεια τοῦ Ἅδη καί φώτισε τά σκοτάδια του. Ἡ παρουσία τῆς θεότητας στόν Ἅδη κατάργησε τή δύναμη τοῦ θανάτου καί ἐλευθέρωσε τούς “ἀπ’ αἰῶνος δεσμίους”. Συνέτριψε τά κλεῖθρα τοῦ θανάτου καί ἄνοιξε τίς πύλες τοῦ Ἅδη γιά νά περάση ἡ ζωή στούς κεκοιμημένους. Ὁ θόρυβος ἀπό τό σπάσιμο τῶν θυρῶν τοῦ Ἅδη, συνδεδεμένος στήν ἐθνική μας μνήμη μέ τά καριοφίλια καί τήν ἀνάσταση τοῦ γένους, ἐκφράζεται μέ τίς κροτίδες καί τίς φωτοβολίδες τήν ὥρα πού ψάλλεται τό Χριστός Ἀνέστη. Μερικές φορές ὁ θόρυβος εἶναι ὑπερβολικός καί παρακωλύει τήν τέλεση τῆς ἀκολουθίας, εἶναι ὅμως ἐκφραστικός.

Ἰδιαίτερα στή Ναύπακτο ὑπάρχει ἡ μοναδική ἴσως σέ ὅλη τήν Ἑλλάδα πρωτοτυπία νά ρίχνονται φωτοβολίδες τήν στιγμή πού διέρχεται ὁ Ἐπιτάφιος ἀπό τό λιμάνι. Σέ πολλούς δημιουργεῖ σκεπτικισμό αὐτό τό ἔθιμο• μπορεῖ ὅμως νά γίνη δεκτό στό πλαίσιο τῆς Ὀρθόδοξης διδασκαλίας γιά τή νίκη τοῦ θανάτου. Γιά μᾶς τούς Ὀρθοδόξους ἡ νίκη ἐναντίον τοῦ θανάτου πραγματοποιήθηκε μέ τήν κάθοδο τοῦ Χριστοῦ στόν Ἅδη. Ὁ κρότος καί ἡ λαμπρότητα τῶν φωτοβολίδων τῆς Μ. Παρασκευῆς μπορεῖ νά γίνουν δεκτά ὡς ἐκφραστικά τῆς διαλύσεως τοῦ κράτους τοῦ θανάτου μέ τήν εἴσοδο τοῦ φωτός τῆς ζωῆς στόν Ἅδη.

Τό ἔθιμο αὐτό τηρήθηκε καί φέτος στή Ναύπακτο μέ τήν ἀκόλουθη τελετουργική σειρά. Στήν πλατεία τοῦ λιμανιοῦ συναντήθηκαν οἱ Ἐπιτάφιοί του ἁγίου Δημητρίου καί τῆς ἁγίας Παρασκευῆς, ὅπου μετά ἀπό σύντομη δέηση - στήν ὅποια περιελήφθη καί ὁ δοκιμαζόμενος σερβικός λαός - ὁ Μητροπολίτης μας κ. Ἱερόθεος ἀπηύθυνε στούς ἄρχοντες καί τόν λαό τό ἀκόλουθο μήνυμα:

“Η περιφορά τοῦ ἐπιταφίου συνδέεται μέ τόν θρῆνο τῆς Παναγίας, ἡ ὁποία κατά τόν ὑμνογράφο ἔκλαιγε γοερῶς, βλέποντας τόν Υἱόν τῆς νεκρό, πνιγμένο μέσα στό αἷμα. Γι’ αὐτό, ἄλλωστε λέγεται καί ἐπιτάφιος θρῆνος.

Συνδέεται ἀκόμη καί μέ τά γνωστά ἐγκώμια, τά ὁποῖα ψάλλονται καί εἶναι δημοφιλῆ. Ἐπικράτησαν στό τυπικό τῆς Ἐκκλησίας κυρίως ἀπό τόν ΙΓ' αἰώνα καί μετά, σέ μιά ἐποχή πού οἱ Χριστιανοί ὑπέφεραν καί δί’ αὐτοῦ του τρόπου ἐξέφραζαν τόν πόνο τους. Μέσα στά ἐγκώμια εἶναι καί τό γνωστό: “ω, γλυκύ μου ἔαρ, γλυκύτατόν μου τέκνον, ποῦ ἔδυ σου τό κάλλος;”, δηλαδή, γλυκειά μου ἄνοιξη, γλυκό μου παιδί, ποῦ χάθηκε τό κάλλος τῆς μορφῆς τοῦ προσώπου σου; Νά προστεθῆ σέ αὐτό καί τό ἄλλο τροπάριο: “Υἱέ μου, πού τό κάλλος ἔδυ τῆς μορφῆς σου, οὐ φέρω καθορᾶν σέ ἀδίκως σταυρούμενον, σπεύσας οὔν ἀναστηθι”.

Οἱ φράσεις αὐτές εἶναι ἐπηρεασμένες ἀπό τόν θρῆνο τῶν ἀνθρώπων, ἰδαιτέρως τῆς μητέρας πού ἔβλεπε τόν θάνατο τοῦ υἱοῦ τῆς, καί παριστοῦν ἀνάγλυφα τήν ὀδύνη τοῦ θανάτου. Δέν μπορεῖ κανείς νά ἑρμηνεύση τόν θάνατο, πού εἶναι φοβερός. Μόνο κλαίει καί μέ αὐτόν τόν τρόπο δέν τόν ὑπερβαίνει, ἀλλά ἁπλῶς θεραπεύεται αὐτός πού κλαίει ἀπό τήν ὀδύνη τοῦ θανάτου. Τό κλάμα εἶναι θεραπευτικό μέσο. Ἔτσι, οἱ θρῆνοι γιά κάποιον νεκρό δροῦν θεραπευτικά γιά τούς θρηνωδοῦς.

Πόσο σύγχρονος εἶναι σήμερα ὁ ἐπιτάφιος θρῆνος, περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλη φορᾶ; Πόσο σύγχρονο εἶναι τό “ὤ, γλυκύ μου ἔαρ, γλυκύτατόν μου τέκνον, ποῦ ἔδυ σου τό κάλλος”; Πόσο σύγχρονος καί ἐπίκαιρος εἶναι ὁ λόγος τῆς Παναγίας: “Υἱέ μου, πού τό κάλλος ἔδυ τῆς μορφῆς σου, οὐ φέρω καθορᾶν σέ ἀδίκως σταυρούμενον, σπεύσας οὔν ἀναστηθι”. Σήμερα πού ἕνας ὁλόκληρος λαός, μαζί μέ ἄλλους λαούς, ὑποφέρουν καί χάνουν τήν ὀμορφιά καί τήν αἴγλη τους; Σήμερα ποῦ ἀπό τήν βαρβαρότητα τοῦ πολέμου μανάδες κλαῖνε τά παιδιά τούς λέγοντας: “υἱέ μου, ποῦ τό κάλλος ἔδυ τῆς μορφῆς σου; Ἤσουν ἡ ἐλπίδα τῆς ζωῆς. Πῶς ἔφθασες στό σημεῖο αὐτό;” Σήμερα, πού ὅλοι οἱ ἄνθρωποι κλαῖνε τούς ἀγαπημένους τους καί ζοῦν τραγικές καταστάσεις. Ὅλος ὁ κόσμος ἐνδιαφέρεται γιά τούς τρεῖς αἰχμαλώτους στρατιῶτες, καί ὄχι γιά τούς χιλιάδες Σέρβους. Αὐτός εἶναι ρατσισμός.

Καθ’ ὅλη τήν διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ, ὁ Ἐπιτάφιος καί ἡ Ἀνάστασή Του, δροῦσαν λίγο ἐπαναστατικά, δηλαδή οἱ Ρωμηοί συμμετέχοντας σέ αὐτά βίωναν τόν σταυρό τοῦ Γένους καί ἤλπιζαν στήν ἀνάστασή του. Καί ἐμεῖς σήμερα μέ τήν τελετή αὐτή κλαῖμε γιά τήν τραγωδία τοῦ πολέμου, ἀλλά ἐλπίζουμε καί στήν ἀνάσταση τῶν ἀδικουμένων λαῶν, ἐλπίζουμε στήν ἐλπίδα τῆς ζωῆς.

Μέ τήν τελετή αὐτή πού κάνουμε σήμερα, παρακαλοῦμε καί ἐμεῖς θερμά τήν Παναγία νά κλαύση καί νά ἐπέμβη γιά τήν σωτηρία ὅλων των ἀνθρώπων πού ὑποφέρουν καί βασανίζονται, ἀπό τούς συγχρόνους σταυρωτές του Σώματος τοῦ Χριστοῦ, καί νά φέρη τήν εἰρήνη στήν περιοχή μας.

Στήν Ἐκκλησία λέμε: “Ἀεί τή θυσία ἕπεται ἡ νίκη καί τῷ σταυρῶ ἀκολουθεῖ ἡ ἀναστασις”. Πράγματι, μετά τόν σταυρό ἀκολουθεῖ ἡ ἀνάσταση. Καί μετά τήν τραγωδία ἐλπίζουμε ὅτι ἀκολουθῆ ἡ ἀνάσταση.

Χρόνια πολλά καί καλή Ἀνασταση”

Στή συνέχεια, κατά τήν ἐκκίνηση τῆς λιτανείας ἀπό τήν πλατεία τοῦ λιμανιοῦ φωτίσθηκε ὁ οὐρανός ἀπό πολλές καί φαντασμαγορικές φωτοβολίδες. Ὅταν, τέλος, ὁ Ἐπιτάφιος του ἁγίου Δημητρίου ἔφθασε πρό τῶν πυλῶν τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ, οἱ πύλες τοῦ ἦταν κλειστές καί ἄνοιξαν μέ τόν σταυρό πού κρατοῦσε στά χέρια τοῦ ὁ Σεβασμιώτατος, μετά τήν ψαλμική στιχομυθία “Ἄρατε πύλας οἱ ἄρχοντες ἠμῶν...”.

Φέτος ἡ τελετή τῆς ἐξόδου τοῦ Ἐπιταφίου του ἁγίου Δημητρίου Ναυπάκτου καλύφθηκε ἀπευθείας ἀπό τούς τηλεοπτικούς σταθμούς Skai, Teletime καί Lepanto.

π.Θ.Α.Β.