Ἐπίκαιροι Σχολιασμοί: Ὁ Πολιτισμὸς τῆς ΝΑΤΟϊκῆς Πολιτικῆς

Πρωτοπρεσβύτερου Θωμᾶ Βαμβίνη

Στήν “προσχηματική αἰτιολόγηση τοῦ ἐχγειρήματος” τοῦ “ὑπερκράτους τοῦ ΝΑΤΟ”, πού ἀποφάσισε μέ ἀνελέητους βομβαρδισμούς νά συντρίψη τήν Σερβία, “ψηλαφά” ὁ Χρ. Γιανναρᾶς σέ ἄρθρο του στήν Καθημερινή “τήν ἐπιστροφή τῆς πεφωτισμένης Δύσης στόν σκοτεινό τῆς μεσαίωνα”. Μπορῶ νά πῶ ὅτι μέ τά ἐρωτήματα πού διατυπώνει στό ἄρθρο του καί τίς ἐπισημάνσεις πού κάνει, ἀποδεικνύεται περίτρανα ὅτι ὁ δυτικός πολιτισμός εἶναι πολιτισμός τοῦ προσωπείου καί ὄχι τοῦ προσώπου, εἶναι μιά στιλπνή ἐπιφάνεια ἐπιστήμης, εὐγενῶν τρόπων καί ἀνθρωπιστικῶν ἰδεῶν πού καλύπτει σάν πολυτελές περιτύλιγμα (ἄχρηστο γιά τίς πραγματικές ἀνάγκες τῆς ζωῆς καί τῆς κοινωνίας τῶν ἀνθρώπων) τήν πιό εἰδεχθῆ μορφή τῆς φιλαυτίας, τῆς ἀγνωσίας τοῦ Θεοῦ, τοῦ ἐξευτελισμοῦ τοῦ ἀνθρώπου μέ τήν μετατροπή του ἀπό πρόσωπο κατ’ εἰκόνα Θεοῦ σέ φίλαυτη βιολογική μονάδα• μοιάζουν δηλαδή - ἰδιαίτερα οἱ σύγχρονοι νατοϊκοί ἐκφραστές τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ - μέ τάφους κεκονιαμένους, οἱ ὁποῖοι “ἔξωθεν μέν - στά θύματα τῆς προπαγάνδας τούς - φαίνονται ὡραῖοι, ἔσωθεν δέ γέμουσιν ὀστέων νεκρῶν καί πάσης ἀκαθαρσίας”. Εἶναι καταπληκτικό τό πῶς μέ τό προσωπεῖο τῆς φαρισαϊκῆς δικαιοσύνης - τό ὁποῖο ταύτισαν μέ τό πρόσωπό τους - καταφέρνουν νά συνδυάζουν ἀθωότητα, σκληρότητα καί πανουργία. Στά λόγια τούς ἐμφανίζονται μέ τήν ἀθωότητα τοῦ πιό ἀνιδιοτελοῦς ἀνθρωπιστῆ, ὁ ὁποῖος μέ τήν ἀποφασιστικότητα τοῦ πιό σκληροῦ τιμωροῦ ὅσων δέν ὑποτάσσονται στά “ἀνθρωπιστικά” σχέδιά του βομβαρδίζει στρατιωτικές ἐγκαταστάσεις καί ἀμάχους, προωθώντας τελικῶς μέ πανουργία τά δικά του οἰκονομικά καί ἄλλα συμφέροντα. Ὁ Χρ. Γιανναρᾶς εἶναι καυστικός, ὅταν γράφει ὅτι οἱ ἐπικεφαλῆς τῆς συμμαχίας “ἀναπαράγουν τόν τρόμο τῆς ἀλογίας πού ἐνσάρκωσε κάποτε γιά τήν ἀνθρωπότητα ὁ Χίτλερ” ὡς “ἀσύδοτοι διαχειριστές τῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου ὁλόκληρων λαών”.

Δέν ἀρκοῦν ὅμως οἱ διαπιστώσεις• χρειάζεται μιά θετική κίνηση κριτικῆς τῶν γεγονότων, γιά νά βγῆ μέσα ἀπό τήν πίκρα τῆς παρούσης στιγμῆς ὡς ὥριμος καρπός μιά ἐπανατοποθέτησή μας ἀπέναντι στά “φῶτα τῆς Ἐσπερίας”. Νομίζω ὅτι δέν εἶμαι ὑπερβολικός λέγοντας ὅτι μέ τά γεγονότα τῆς Βαλκανικῆς ἀποδεικνύεται γιά μιά ἀκόμη φορᾶ τό βαρβαρικό ὑπόβαθρο τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ. Εἶναι στήν κυριολεξία ἕνας βαρβαρικός πολιτισμός φτιασιδωμένος κακόγουστα - ὅπως ἀποδεικνύουν κρίσιμες στιγμές τῆς ἱστορίας - μέ ἀνθρωπιστικές ἰδέες, πουριτανική ἠθική, δημοκρατικά συστήματα, σεβασμό στήν ἐπιστήμη. Ἐπειδή αὐτή ἡ τοποθέτηση μπορεῖ νά φαίνεται ὑπερβολική καί ἁπλουστευτική, ἐξηγοῦμαι.

Ἡ πολιτική ὡς τέχνη τῆς διακυβερνήσεως τοῦ Κράτους, εἴτε ἐξετάζεται ὡς φιλοσοφική θεωρία, εἴτε ὡς “ἐπιστήμη τοῦ δέοντος”, μέ ἀντικείμενα πού ὑπόκεινται σέ παρατήρηση καί ἐπαλήθευση, εἴτε ἐντάσσεται στό πλαίσιο τῆς ἱστορικῆς ἔρευνας, γιατί μεταβάλλεται ἀνάλογα μέ τίς περιστάσεις, εἶναι ἔκφραση πολιτισμοῦ• φανερώνει τήν ποιότητα τοῦ πολιτισμοῦ πού βιώνεται στό χῶρο στόν ὁποῖο ἀναπτύσσεται. Γι’ αὐτό ἡ πολιτική, ὡς πρακτική μέ πολιτιστικό ὑπόβαθρο, ἀποτελεῖ κριτήριο τοῦ πολιτισμοῦ. Τό σημειώνω αὐτό, γιατί οἱ συνέπειες τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ, ὅπως μονόπλευρα καί ἀντιθετικά πρός τήν Ρωμηοσύνη ἀναπτύχθηκε, δέν πρέπει νά ἀναζητηθοῦν πρωταρχικά στούς λογοτέχνες καί διανοουμένους, οἱ ὁποῖοι σχεδόν πάντα κρατοῦν μιά ἀνεξαρτησία στήν σκέψη τους, ἀλλά στήν πολιτική. Ἡ πολιτική, λοιπόν, τῶν ἐπικεφαλῆς τῆς νατοϊκῆς συμμαχίας, ἀποτελεῖ ἔκφραση καί κριτήριο τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ. Ἡ βαρβαρότητα αὐτοῦ του πολιτισμοῦ φαίνεται στόν καταξευτελισμό τοῦ ἀνθρώπου, ὡς προσώπου κατ’ εἰκόνα Θεοῦ.

Βάρβαρος στήν ἀρχαιότητα θεωρεῖτο ὁ ξένος, ὁ μήν Ἕλληνας, τελικά αὐτός πού δέν εἶχε τήν ἑλληνική παιδεία. Ὁ βάρβαρος γιά τούς Ἕλληνες ἦταν ὅ,τι γιά τούς Ἰουδαίους ὁ ἐθνικός, ὁ εἰδωλολάτρης. Γιά ἐμᾶς σήμερα πού κληρονομήσαμε τόν ἑλληνικό πολιτισμό, ὅπως ἐκχριστιανίστηκε ἀπό τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, βάρβαρος μπορεῖ νά θεωρηθῆ αὐτός πού δέν ἀντιμετωπίζει τόν ἄνθρωπο ὡς “ζῶον... τή πρός Θεόν νεύσει θεούμενον” καί δέν ἔχει τήν παιδεία πού βοηθᾶ τόν ἄνθρωπο σ’ αὐτήν τήν πρός τόν Θεό “νεύση” του, στήν πορεία του, δηλαδή, ἀπό τήν κάθαρση τῆς καρδιᾶς, στόν φωτισμό τοῦ νοῦ καί τήν θέωση. Ὁ πολιτισμός πού ἐκφράζεται ἀπό τήν νατοϊκή πολιτική εἶναι ξένος πρός αὐτήν τήν θεανθρώπινη παιδεία. Γιά τεκμηρίωση αὐτῆς τῆς θέσης ἐπισημαίνω δύο πράγματα.

Πρῶτον, τήν συνέχιση τῶν νατοϊκῶν βομβαρδισμῶν τῆς Σερβίας κατά τίς ἡμέρες τοῦ Πάσχα - καί τῶν Καθολικῶν καί τῶν Ὀρθοδόξων - παρά τίς ἐκκλήσεις θρησκευτικῶν ἡγετῶν ἀπό ὅλο τόν κόσμο. Παλιότερα εἶχαν σεβασθῆ τό ραμαζάνι τῶν Μωαμεθανῶν. Γι’ αὐτούς τό Πάσχα τῶν Χριστιανῶν ἦταν δευτερευούσης σημασίας σέ σχέση μέ τήν ἀποτελεσματικότητα τοῦ “ἀνθρωπιστικού” ἐγχειρήματός τους. Καί, τό σημαντικότερο, ἀπέδειξαν ὅτι δέν γνωρίζουν οἱ ἄνθρωποι ἀπό ἑορτές. Ἔδειξαν ὅτι οἱ ἴδιοι δέν ξέρουν νά ἑορτάζουν, ἀλλά καί ὅτι δέν μποροῦν νά ἀνεχθοῦν ἄλλους νά ἑορτάζουν. Εἶναι στεγνοί ἀπό ἀνώτερες ἐμπνεύσεις καί γι’ αὐτό στυγνοί διαχειριστές μιᾶς ἀπάνθρωπης ἐξουσίας.

Δεύτερον, ἀντιλαμβάνονται τήν κοινωνία τῶν ἀνθρώπων σάν μάζα καί παραθεωροῦν τελείως τήν ἰδιαιτερότητα κάθε προσώπου. Δέν συγκινοῦνται ἀπό προσωπικά δράματα• τά προβλήματα τοῦ καθενός ἀνθρώπου, οἱ ἐπιθυμίες του, τά ἀδιέξοδά του, τά ὁράματά του εἶναι ἀμελητέες ποσότητες. Ὅλα τα θεωροῦν ποσότητες μέ μέτρα ὑλιστικά. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι μιά βιολογική μονάδα μέ ζωή πού δέν ἔχει μεγάλη ἀξία. Ἀπό λάθος κτυπήθηκε τό τραῖνο, ἀπό λάθος κτυπήθηκε τό καραβάνι τῶν προσφύγων. Ἀντί, λοιπόν, νά σταματήσουν ἀμέσως οἱ “ἀνθρωπιστικοί” βομβαρδισμοί, ἡ δυτική εὐγένεια εἶπε τό ἀπαραίτητο παγερό “συγγνώμη”, μαζί μέ τόν κυνικό σχολιασμό: “σ’ αὐτές τίς περιπτώσεις εἶναι ἀναπόφευκτά τα ἀτυχήματα”. Τί καί ἄν χάνονται μερικοί - μέ ψυχές πού εἶναι πολυτιμότερες ἀπό ὁλόκληρό τό σύμπαν - μέσα στήν σύγχυση καί τήν ταραχή τῶν βομβαρδισμῶν; Τό θέμα εἶναι νά πραγματοποιηθῆ ὁ σκοπός τῆς Συμμαχίας.

Νομίζω ὅτι εἶναι ἐπίκαιρη ἡ παρατήρηση τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιμανδρίτου Σωρφονίου, ὁ ὁποῖος βλέποντας τήν πνευματική πορεία τοῦ κόσμου, πίσω ἀπό τήν βιτρίνα τῆς ἐπιστημονικῆς καί τεχνολογικῆς ἀνάπτυξης, ἔγραφε: “Μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ἡ ἀνθρωπότητα σάν σύνολο δέν ἔφθασε ἀκόμα στό μέτρο τοῦ Χριστιανισμοῦ καί συνεχίζει μέχρι σήμερα νά σύρεται σέ μιά σχεδόν κτηνώδη ὑπαρξη”. Καί ἀλλοῦ σημειώνει: “...ἄν καί βρισκόμαστε στόν εἰκοστό αἰώνα ἀπό τήν ἱστορία τῆς Κ. Διαθήκης, ὁ κόσμος συνολικά συνεχίζει νά ζῆ σάν νά βρίσκεται στούς χρόνους τῆς Π. Διαθήκης, χωρίς οὔτε τήν ἀσαφῆ ἀναμονή τοῦ ἐρχομοῦ τοῦ Μεσσία. Χειρότερα δέν θά μπορούσαμε νά ζήσουμε οὔτε μέ τόν Μωσαϊκό Νόμο. Παντοῦ ὑπάρχει πόνος. Ὁ ἀέρας ἀντηχεῖ ἀπό τούς στεναγμούς τῶν καταπιεσμένων. Ἑκατομμύρια ἑκατομμυρίων δυστυχισμένων ἀνθρώπων ἀγωνίζονται μήπως μποροῦσαν, ἔστω καί λίγο, νά ξεφύγουν τόν τρόμο τοῦ θανάτου. Κάθε μέρα πληροφορούμαστε γιά λιμούς, βία, σφαγές. Ὁ ἐφιάλτης δέν ἔχει τέλος”.

Ὁ ἐφιάλτης βρίσκεται στή γειτονιά μας. Τί ἀποθέματα πολιτισμοῦ μᾶς ἀπέμειναν, γιά νά μήν καταπνιγοῦμε ἀπ’ τήν ἐξ Ἑσπερίας θανατηφόρα πλημμύρα; Τό μικρό ποίμνιο τῆς Ἐκκλησίας, μέ τήν ὀρθόδοξη συνείδηση καί τήν οἰκουμενική ἀγάπη, εὐτυχῶς ὑπάρχει. Εἶναι, βέβαια, μικρό, ἀλλά γι’ αὐτό εἶπε ὁ Χριστός τό “μή φοβοῦ...”.