Κύριο Θέμα: «Τὸ Πρόσωπο στὴν Ὀρθόδοξη παράδοση»

Ἡ ἀπόφαση τῆς Ακαδημίας Αθηνῶν καί ἡ ἀπονομή τοῦ βραβείου στόν Μητροπολίτη μας

«Τὸ Πρόσωπο στὴν Ὀρθόδοξη παράδοση»

Ὅπως σηµειώσαμε στό προηγούμενο Φύλλο τῆς «Παρέμβασης» ἡ Ακαδημία Ἀθηνῶν βράβευσε τό βιβλίο τοῦ Μητροπολίτου µας κ. Ἱεροθέου «Τό πρόσωπο στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση» ὡς τό καλύτερο θεολογικό ἔργο τῆς τελευταίας πενταετίας. Ἐπειδή, γιά τεχνικούς λόγους, δέν μπορούσαμε νά καλύψουμε τό γεγονός µέ πληρότητα στό τεῦχος τοῦ Μαρτίου, ἐπανερχόμαστε µέ ἐκτενέστερη ἀναφορά σ' αὐτό τό Φύλλο.

1. Ἡ ἀπόφαση τῆς ᾽Ακαδημίας 

Ἡ προκήρυξη τοῦ διαγωνισμοῦ ἀπό τήν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν ἔλεγε τά ἑξῆς: (Προκηρύσσεται) «βραβεῖο τοῦ ἱεροῦ Ἱδρύματος τῆς Εὐαγγελιστρίας τῆς Τήνου, µέ χρηματικό ἔπαθλο 800.000 δρχ. γιά τή βράβευση τοῦ καλύτερου θεολογικοῦ ἔργου, πού ἐκδόθηκε κατά τήν τελευταία πενταετία... Σέ περίπτωση, πού τό βραβεῖο δέν διεκδικηθεῖ ή κανένα ἀπό τά ὑποβληθέντα ἔργα δέν κριθεῖ ἄξιο γιά βράβευση, ἡ Ἀκαδημία διατηρεῖ τό δικαίωµα νά ἀπονείμει τό βραβεῖο σέ ἄλλο ἔργο, ἔστω καί ἄν δέν ἔχει ὑποβληθεῖ σχετική αἴτηση». 

Ἡ Ἀκαδημία Ἀθηνῶν συγκρότησε τριµελῆ ἐπιτροπή ἀπό Ἀκαδημαϊκούς, ἡ ὁποία θά εἰσηγεῖτο στήν ὁλομέλεια ἕνα βιβλίο τό ὁποῖο κατά τή γνώµη της εἶναι τό καλύτερο θεολογικό ἔργο τῆς τελευταίας πενταετίας. ΄Η ἐπιτροπή, πού ἀποτελεῖτο ἀπό τούς Ἀκαδημαϊκούς, κ. Εὐάγγελο Μουτσόπουλο, Καθηγητή τῆς Φιλοσοφικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστηµίου Ἀθηνῶν, τόν Μητροπολίτη Περγάμου Ἰωάννη Ζηζιούλα, Καθηγητή τῶν Θεολογικῶν Σχολῶν ᾿Εδιμβούργου καί Ἀριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης καί κ. Μάρκο Σιώτη, ὁμότιμο Καθηγητή τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστηµίου Ἀθηνῶν, ὁμόφωνα ἐπέλεξε καί εἰσηγήθηκε στήν ὁλομέλεια τό βιβλίο τοῦ Μητροπολίτου µας «Τό πρόσωπο στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση». Στήν ἀπό 5ης Μαρτίου 1996 εἰσηγητική ἔκθεσή της λέγει: «Προκρίνει δέ διά τό ἐν λόγῳ βραβεῖον τό ὑπό τόν τίτλον «Τό πρόσωπο στήν ᾿Ορθόδοξη Παράδοση» τοῦ νῦν Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου, κυρίου Ἱεροθέου Βλάχου, διά τόν κατ’ ἐξοχήν θεολογικόν χαρακτήρα τοῦ θέµατός του, ὡς καί διά τήν ὑψηλήν στάθµην θεολογικῆς διαπραγματεύσεως αὐτοῦ». 

Εἶναι σηµαντικό νά λεχθῆ ὅτι δύο ἀπό τά µέλη τῆς ἐπιτροπῆς, δηλαδή ὁ Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ἰωάννης καί ὁ κ. Μάρκος Σιώτης ἔχουν ἀσχοληθῆ µέ τό θέµα τοῦ «προσώπου», μάλιστα ὁ Μητροπολίτης Περγάμου θεωρεῖται ὅτι ἔχει ἀναπτύξει καί προχωρήσει πολύ τό θέµα αὐτό. 

Ἡ εἰσηγητική ἔκθεση τῆς ἐπιτροπῆς ἀποτελεῖται ἀπό ἑπτά δακτυλογραφημµένες σελίδες, στίς ὁποῖες γίνεται ἀνάλυση τοῦ βιβλίου καί αἰτιολογεῖται ἡ βράβευσή του. Εἶναι καλό νά παρατεθοῦν ὁρισμένα χαρακτηριστικά σημεῖα τῆς εἰσηγητικῆς ἐκθέσεως. 

«Διά τοῦ παρόντος ἔργου ἐπιχειρεῖται µία ὅλως νέα θεώρησις τῆς ὀρθοδόξου παραδόσεως, των Ἑλλήνων δηλαδή ἐκκλησιαστικῶν Πατέρων καὶ τῶν ὀρθοδόξων Θεολόγων, ἀπό τῶν πρώτων µεταχριστιανικῶν αἰώνων μέχρι σήμερον, περὶ τῆς θεολογικῆς ἐννοίας τοῦ «προσώπου». 

Ὁ συντάκτης τοῦ βιβλίου τούτου, δοκιµώτατος ὀρθόδοξος Θεολόγος, συντάκτης ἐν συνόλω ἑξήκοντα ἀξιολόγων βιβλίων,τῶν ὁποίων ὁ κατάλογος παρουσιάζεται εἰς τό τέλος τοῦ παρόντος ὑπό κρίσιν βιβλίου, εἶναι ἄριστος γνώστης τῆς Ἑλληνικῆς καί ξένης ὀρθοδόξου γραμματείας, κατέχει καλῶς τά ὑπ' αὐτοῦ διερευνόµενα θέµατα, τά ὁποῖα καί φέρνει εἰς τήν ἐπικαιρότητα, καθότι προκαλεῖ διά τῶν βιβλίων του τό περί αὐτά εὐρύτερον ἐνδιαφέρον. Συμβάλλει δέ εἰς τοῦτο ἡ γενικωτέρα εὐρεία μόρφωσή του, ὡς καί ἡ ἁπλῆ, σαφής καί πάντοτε συνεπής διατύπωσις των θέσεών του. 

Ἡ καθόλου θεολογική ἀξία τοῦ παρόντος βιβλίου ἐντοπίζεται α) εἰς τήν εὐρυτάτην ἀνάλυσιν των βασικοτέρων πτυχῶν τοῦ θέµατός του καί ϐ) εἰς τήν ἑνιαίαν συνθετικήν θεώρησιν καί διατύπωσιν τῶν περί τῆς ἐννοίας τοῦ «προσώπου» ἀντιλήψεων πάντων τῶν Ἑλλήνων Πατέρων καί Θεολόγων, ἰδίᾳ τῶν λεγομένων «Νηπτικῶν», τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας... 

Ἀξία ὑπογραμμίσεως ἐνταῦθα εἶναι ἡ πληρότης τῶν ὑπό τοῦ συγγραφέως ἐπιστρατευομένων γνώσεών του, ὡς καί ἡ λεπτή ὅσον καί ἐπιτυχής ἀξιολόγησις τῶν ἀντιλήψεων πάντων τῶν Ἑλλήνων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, πρὸς διασάφησιν καί ἁπλουστέραν διατύπωσιν τῆς περί «Προσώπου» διδασκαλίας των... 

Ὡς προελέχθη, τό παρὸν βιβλίον ἀναφέρεται εἰς κατ’ ἐξοχήν δύσκολον θεολογικόν θέµα. Ἡ ὅλη διαπραγµάτευσίς του γίνεται ἀπ᾿ ἀρχῆς µέχρι τέλους εἰς ὑψηλόν θεολογικόν ἐπίπεδον. Ἀπό τῆς καθαρᾶς θεολογικῆς βάσεώς του ταύτης ἀνιχνεύει ὁ σεβασµιώτατος συγγραφεύς του τήν καθόλου ἀνάπτυξίν του εἰς τά πλαίσια τῆς ἑνιαίας ἱστορικῆς ὀρθοδόξου ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως. ᾿Εκτός τοῦ αὐστηροῦ θεολογικοῦ χαρακτῆρος τοῦ θέματος καί τῆς διαπραγματεύσεώς του, αὕτη παρουσιάζει καί πρωτοτυπίαν καί ἐπιστημονικήν µέθοδον. 

Εἶναι ἀληθές ὅτι πολλαί θέσεις τοῦ συγγραφέως προκαλοῦν διάφορα ἐρωτήματα καί τινας ἐπιφυλάξεις, πλήν ὅμως ἀμφότερα ταῦτα ἀνοίγουν νέα πεδία περαιτέρω ἐρεύνης τῶν συγκεκριµένων θέσεων τοῦ συγγραφέως. 

Ἐπί τούτοις ἐπιτρέπεται νά λεχθῆ ὅτι ὁ συγγραφεύς χρησιμοποιεῖ λίαν ἐπιτυχῶς, µέ ἄνεσιν, σαφήνειαν καί συνέπειαν τήν δηµοτικήν γλῶσσαν ἐπί ἑνός ὑψηλοῦ θεολογικοῦ θέµατος, τοῦ ὁποίου ἡ παραδοσιακή Φρασεολογία καὶ ὁρολογία δέν χάνει ποσῶς τάς θεολογικάς ἀποχρώσεις τοῦ ἑκάστοτε νοήµατός της». 

Ἡ εἰσηγητική ἔκθεση ἐτέθη σέ Ψηφοφορία στήν ὁλομέλεια τῆς Ἀκαδηµίας Ἀθηνῶν, ἡ ὁποία τήν Πέμπτη 7 Μαρτίου 1996 µέ συντριπτική πλειοψηφία τήν ἔκανε ἀποδεκτή. Ἀπό τούς 29 παρόντες Ἀκαδημαϊκούς ἐψήφισαν ὑπέρ τοῦ βιβλίου οἱ 22. 

2. Ἡ ἀπονομή τοῦ Βραβείου 

Ἡ ἀπονομή ἔγινε τήν 21η Μαρτίου, στήν αἴθουσα τελετῶν τῆς Ἀκαδηµίας κατά τήν πανηγυρική Συνεδρία της, γιά τήν ἑορτή τῆς 25ης Μαρτίου. Παρέστησαν ὁ Θεοφιλέστατος ᾿Επίσκοπος Διαυλείας κ. Δαμασκηνός, ὡς ἐκπρόσωπος τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Σεραφείμ, ὁ Μητροπολίτης Θηβῶν καί Λεβαδείας κ. Ἱερώνυμος, ὁ Θεοφιλέστατος ᾿Επίσκοπος Μαραθῶνος κ. Μελίτων, πολλοί Ἀκαδηµαϊκοί, ὁ πρώην Πρωθυπουργός κ. Γρίβας, ὁ ὑφυπουργός ᾿Εθνικῆς Ἀμύνης κ. Κουρῆς καί πλῆθος κόσμου. 

Ἡ παρουσίαση τοῦ βιβλίου ἀπό τόν Γενικό Γραμματέα τῆς Ἀκαδημίας κ. Παῦλο Σακελλαρίδη ἔγινε µέ τά ἑξῆς: «Τό βραβεῖο τοῦ Πανελληνίου Ἱδρύματος τῆς Εὐαγγελιστρίας τῆς Τήνου, µέ χρηματικό ἔπαθλο 800.000 δρχ. (ἀπονέμεται) στόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεο Βλάχο γιά τό βιβλίο του µέ τίτλο: «Τό πρόσωπο στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση». Μέ τό ἔργο αὐτό ἐπιχειρεῖται µία νέα θεώρηση τῆς ὀρθοδόξου παραδόσεως περί τῆς Θεολογικῆς ἐννοίας τοῦ «Προσώπου». Ἡ ὅλη διαπραγμάτευση τοῦ δύσκολου αὐτοῦ θέµατος γίνεται ἀπό τόν συγγραφέα σέ ὑψηλό θεολογικό ἐπίπεδο, µέ πρωτοτυπία καί ἐπιστημονική μέθοδο, ἡ ὁποία ἀνοίγει νέα πεδία περαιτέρω ἐρεύνης». 

Τό βραβευμένο βιβλίο τοῦ Μητροπολίτου µας εἶναι ἕνα θεολογικὸ ἐγχειρίδιο µέ ἔντονα Τριαδολογικά, ἀνθρωπολογικά, κοσµολογικά καί σωτηριολογικά στοιχεῖα, τά ὁποῖα κι αὐτό εἶναι τό σηµαντικό δέν ἀναλύονται µόνο δογματικά κατά τρόπο σχολαστικό, ἀλλά συγκριτικά µέ σύγχρονες ἀναλύσεις περί προσώπου, ἄλλες ἀπό τίς ὁποῖες δέχεται ὁ συγγραφέας καί ἄλλες κρίνει µέ τρόπο δηµιουργικό καί θετικό. Πρόκειται γιά ἔργο πού δείχνει τό πῶς μποροῦμε νά ἀντιμετωπίζουµε δημιουργικά πολλά σύγχρονα θεολογικά καί κοινωνιολογικά ρεύματα. 

Ἡ Ἱερά Μητρόπολή µας χαίρεται, γιατί µέ τή βράβευση ἀπό τήν Ἀκαδηµία Ἀθηνῶν θά δοθῆ ἡ δυνατότητα νά διαβαστῆ τό συγκεκριµένο βιβλίο ἀπό περισσότερους ἀνθρώπους καί ἔτσι θά βοηθήση στήν περαιτέρω γονιµοποίηση της φιλοσοφικῆς καί θεολογικῆς σκέψεως. 

Σύντομη ἀναφορά στό περιεχόµενο τῶν ἕξι κεφαλαίων τοῦ βιβλίου θά δημοσιεύσουμε στό ἑπόμενο Φύλλο.