Κύριο ἄρθρο: Σεισμοὶ στὰ Συναξάρια τῆς Ἐκκλησίας
Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου
Στίς ἀρχές τοῦ Σεπτεμβρίου ζήσαμε τίς συνέπειες τοῦ φοβεροῦ σεισμοῦ πού ἔγινε στήν Ἀθήνα, τόν ὁποῖον αἰσθάνθηκαν καί ἄλλες περιοχές τῆς Ἑλλάδος. Προηγουμένως εἴχαμε συγκλονισθῆ ἀπό τά φοβερά ἀποτελέσματα τοῦ σεισμοῦ στήν Τουρκία. Ἡ γῆ σειόταν ὁλόκληρες ἡμέρες καί ταυτόχρονα σείονταν καί οἱ καρδιές τῶν ἀνθρώπων.
Κατά τήν διάρκεια τῶν σεισμῶν αὐτῶν μας δόθηκε ἡ δυνατότητα νά δοῦμε τόν ἀνθρώπινο πόνο, ἀπό τήν ἀπώλεια ἀγαπητῶν προσώπων, καί συμπονέσαμε μαζί τους, νά δοῦμε ἄλλους ἀνθρώπους νά χάνουν ὅλη τήν περιουσία τους γιά τήν ἀπόκτηση τῆς ὁποίας κουράστηκαν μιά ὁλόκληρη ζωή, μᾶς δόθηκε ὅμως καί ἡ εὐκαιρία νά διαπιστώσουμε τόν ἠρωϊσμό τῶν ἀνδρῶν τῆς ΕΜΑΚ, οἱ ὁποῖοι μέ αὐτοθυσία ἔμπαιναν μέσα στά συντρίμια γιά νά ἀνασύρουν ζωές, καθώς ἐπίσης εἴδαμε καί τό ἐνδιαφέρον ἄλλων ἀνθρώπων πού ἔτρεχαν γιά νά συμπαρασταθοῦν ποικιλοτρόπως. Δέν μᾶς ἄφησε ἀπαθεῖς ἡ συνδρομή διαφόρων ὁμάδων διασώσεως ἄλλων κρατῶν πού ἦλθαν νά βοηθήσουν καί ἔδειξαν ἔτσι τήν ἀλληλεγγύη τους. Παρά ταῦτα δέν μπορεῖ κανείς νά ἀγνοήση καί τήν ἀνευθυνότητα πολλῶν πού ἦταν ὑπεύθυνοι γιά τήν κατασκευή τῶν καταρρευσάντων οἰκοδομημάτων.
* * *
Οἱ σεισμοί συνδέονται μέ τήν ζωή τῶν ἀνθρώπων σέ ὅλες τίς ἱστορικές περιόδους. Ἡ ἱστορία διασώζει μνῆμες τέτοιων καταστρεπτικῶν σεισμῶν πού εἶχαν φοβερές συνέπειες καί σέ ἀνθρώπους καί σέ ἄλλα ἀντικείμενα. Μέσα στό Συναξάριο τῆς Ἐκκλησίας, πού διαβάζεται καθημερινά κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου, διασώζονται οἱ μνῆμες τέτοιων φοβερῶν σεισμῶν. Καί τό ὅτι ἐτέθησαν στό Συναξάριο, αὐτό ἦταν ἔκφραση τῆς εὐγνωμοσύνης πρός τόν Θεό γιά τήν σωτηρία, ἀλλά καί τῆς παρακλήσεως πρός Αὐτόν γιά νά μή συμβοῦν ἐκ νέου τέτοιες καταστροφικές ἐνέργειες.
Ὁ ἀείμνηστος Πρωτ. π. Ἰωάννης Ράμφος σέ μιά μελέτη μέ τίτλο “Μνῆμαι σεισμών” κάνει λόγο γιά τούς σεισμούς οἱ ὁποῖοι πέρασαν μέσα στά συναξάρια τῆς Ἐκκλησίας. Στό τέλος δέ ἔχει συμπεριλάβει καί εἰδική ἀκολουθία τήν ὁποία ἐποίησε ὁ ἀείμνηστος ὑμνογράφος τῆς Μεγάλης του Χριστοῦ Ἐκκλησίας μοναχός Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης. Ἡ ἀκολουθία αὐτή τιτλοφορεῖται: “ἰκετήριος καί εὐχαριστήριος” καί ἔγινε “εἰς ἀνάμνησιν τῶν ἐν ἔτει 1953 γενομένων σεισμῶν εἰς τάς Ἰονίους Νήσους, Κεφαλληνίαν, Ζάκυνθον καί Ἰθάκην” καί ψάλλεται τήν 11ην Αὐγούστου.
Στήν συνέχεια τοῦ κειμένου αὐτοῦ θά ἤθελα νά ἀναφερθῶ στούς σεισμούς πού μνημονεύονται στό ἐκκλησιαστικό Μηνολόγιο.
α) Δύο σεισμοί ἔγιναν τήν 25η Σεπτεμβρίου: “ἀνάμνησις τοῦ μεγάλου σεισμοῦ, ἐν ἤ τελεῖται ἡ ἐν τῷ ἀέρι ἁρπαγή τοῦ παιδός” καί τήν 26η Ἰανουαρίου: “μνήμη τοῦ μεγάλου σεισμού”. Μερικοί ἰσχυρίζονται ὅτι πρόκειται γιά ἕναν σεισμό, πού ἄρχισε τήν 26η Σεπτεμβρίου καί τελείωσε τήν 26η Ἰανουαρίου, ἀλλά ὁ ἀείμνηστος π. Ἰωάννης Ράμφος ἰσχυρίζεται ὅτι πρόκειται γιά δύο σεισμούς, ἀπό τούς ὁποίους ὁ πρῶτος (25 Σεπτεμβρίου) συνεχίστηκε γιά τέσσερεις μῆνες καί ὁ δεύτερος (26 Ἰανουαρίου) συνεχίστηκε γιά τρεῖς μῆνες, ὁπότε ὑπῆρξαν δύο κύριοι σεισμοί μέ τίς μετασεισμικές δονήσεις τους. Ὁ πρῶτος ἔγινε στήν ἀρχή τῆς βασιλείας τοῦ Θεοδοσίου τοῦ Β' (408-450) καί ὁ δεύτερος στό τέλος τῆς βασιλείας του.
Ὁ χρονογράφος Θεοφάνης διασώζει τήν πληροφορία ὅτι τόσο φοβήθηκαν οἱ Βυζαντινοί ἀπό τόν σεισμό τῆς 25ης Σεπτεμβρίου, ὥστε ἔφυγαν ἔξω ἀπό τήν πόλη “καί ἤσαν διημερεύοντες σύν τῷ ἐπισκόπω ἐν ταῖς πρός Θεόν δεήσεσι λιτανεύοντες”. Μάλιστα, κατά τήν διάρκεια τῆς λιτανείας “κυμαινομένης τῆς γῆς καί παντός του λαοῦ κράζοντος τό Κύριε, ἐλέησον” ἕνα μικρό παιδί ἠρπάγη στόν ἀέρα καί ἄκουσε μία θεϊκή φωνή πού τοῦ ἔλεγε νά ἀναγγείλη στόν ἐπίσκοπο καί τόν λαό νά ψάλλουν τόν ὕμνο “ἅγιος ὁ Θεός, ἅγιος ἰσχυρός, ἅγιος ἀθάνατος, ἐλέησον ἠμᾶς, μηδέν ἕτερον προστιθέντας”, ἐπειδή μερικοί αἱρετικοί “θεοπασχίται” προσέθεταν τό “σταυρωθεῖς Θεός”. Ὁ ὕμνος αὐτός, χωρίς τήν προσθήκη “σταυρωθεῖς Θεός”, μέ ἐντολή τοῦ Πατριάρχου Προκλού καί τῆς βασίλισσας Πουλχερίας θεσπίστηκε νά ψάλλεται σέ ὁλόκληρη τήν τότε αὐτοκρατορία.
Κατά τήν διάρκεια τοῦ σεισμοῦ τῆς 26ης Ἰανουαρίου γκρεμίστηκαν τά τείχη τῆς Κωνσταντινουπόλεως, πολλά τμήματα τῆς Πόλεως καί πολλές οἰκίες, καθώς ἐπίσης “ὁ λιμήν τῶν Τρωαδισίων καί τό Χαλκοῦν Τετράπυλον”.
β) Ὁ σεισμός τῆς 7ης Ὀκτωβρίου τοῦ ἔτους 524 ἐπί τοῦ αὐτοκράτορος Ἰουστινιανοῦ τοῦ Α'. Στά Συναξάρια γράφεται “μνήμη τῆς μετά φιλανθρωπίας ἐπενεχθείσης ἠμίν φοβερᾶς ἀπειλῆς τοῦ μεγάλου σεισμού”.
γ) Ὁ σεισμός τῆς 26ης Ὀκτωβρίου τοῦ ἔτους 740 μ.Χ. Ὁ σεισμός αὐτός διήρκησε ἐπί ἕνδεκα ἤ δώδεκα μῆνες. Ὁ χρονογράφος Θεοφάνης γράφει: “ἐπτωήθησαν ἐκκλησίαι καί μοναστήρια, λαός τέ πολύς τέθνηκεν”. Ἔπεσαν πολλοί ἀνδριάντες “τά τέ χερσαῖα της πόλεως τείχη καί πόλεις καί χωρία ἐν τῇ Θράκη καί ἡ Νικομήδεια ἐν Βιθυνία καί ἡ Πραίνετος καί ἡ Νίκαια, ἐν ἤ μία ἐσώθη Ἐκκλησία”. Μάλιστα παρατηρήθηκε καί ἀλλαγή τῶν ὁρίων τῆς θαλάσσης σέ μερικά σημεῖα.
Σέ ἀνάμνηση αὐτοῦ του μεγάλου καί φοβεροῦ σεισμοῦ, ὁ ὑμνογράφος τῆς Ἐκκλησίας ἅγιος Ἰωσήφ συνέγραψε εἰδικό κανόνα, ὁ ὁποῖος ψάλλεται τήν 26η Ὀκτωβρίου, κατά τήν ὁποία ψάλλουμε καί τήν ἀκολουθία τοῦ ἁγίου Δημητρίου, καί διασώζεται μέχρι σήμερα.
δ) Ὁ σεισμός τῆς 14ης Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 557 μ.Χ. Στό Συναξάριο τῆς Ἐκκλησίας γράφεται: “Μνήμη τῆς μετά φιλανθρωπίας ἐπενεχθείσης ἠμίν φοβερᾶς ἀπειλῆς τοῦ σεισμοῦ, ἧς παρ’ ἐλπίδα πάσαν ἐλυτρώσατο ἠμᾶς ὁ φιλάνθρωπος Κύριος”.
Πρόκειται γιά ἕναν φοβερό σεισμό πού διήρκησε δέκα ἡμέρες. Ὁ χρονογράφος Θεοφάνης ἀναφέρει ὅτι ἔπαθαν μεγάλες ζημιές τά δύο τείχη τῆς Κωνσταντινουπόλεως, κατέπεσαν πολλές Ἐκκλησίες, θυσιαστήρια τῶν Ἐκκλησιῶν καί Κιβώρια, ἰσοπεδώθηκαν ὁλόκληρες περιοχές, γι’ αὐτό γράφει: “καί οὐκ ἥν τόπος ἤ προάστειον, ὅ οὐκ ἐπεσεν ἀπό τῆς φοβερᾶς ἀπειλῆς τοῦ σεισμού”. Τόσο μεγάλος καί φοβερός ἦταν ὁ σεισμός ὥστε “οὐ μέμνηται ἄνθρωπος ἐπί τῆς γῆς ἐν τῇ γεννεά ἐκείνη”. Ὁ αὐτοκράτωρ Ἰουστινιανός ὁ Ἅ' “οὐκ ἐφόρεσε τό στέμμα ἐπί ἡμέρας μ’ (σαράντα), ἀλλά καί τή ἁγία του Χριστοῦ γεννήσει χωρίς αὐτό (τό στέμμα) προσῆλθεν ἐν τῇ Ἐκκλησία”. Ὁ Κεδρηνός ἀναφέρει ὅτι χωρίς στέμμα προσῆλθε καί κατά τόν ἑορτασμό τῶν Θεοφανείων. Φαίνεται ὅτι ἔγινε μεγάλη καταστροφή καί ὑπῆρξαν πολλά ἀνθρώπινα θύματα.
ε) Ὁ σεισμός τῆς 9ης Ἰανουαρίου τοῦ ἔτους 870 στήν ἀρχή τῆς βασιλείας τοῦ Βασιλείου τοῦ Ἅ' ἦταν διαρκείας σαράντα ἡμερῶν. Δηλαδή οἱ μετασεισμικές δονήσεις κράτησαν σαράντα ἡμέρες.
Ὁ χρονογράφος Νικήτας Παφλαγῶν, ἀφοῦ τόν ἀποκαλεῖ “φρικωδέστατον”, λέγει: κατεδαφίσθηκαν πολλές Ἐκκλησίες, στοές καί οἰκίες “κτηνῶν τέ καί ἀνθρώπων ἀμύθητος γέγονε πανωλεθρία” καί αὐτός ὁ Ναός τῆς Ἁγίας Σοφίας διακινδύνευσε νά ραγίση, ἐάν οἱ κρατοῦντες δέν τόν ἐπιμελοῦντο.
στ) Ὁ σεισμός τῆς 17ης Μαρτίου τοῦ ἔτους 790, κατά τούς χρόνους τοῦ Κωνσταντίνου τοῦ Βασιλέως.
ζ) Ὁ σεισμός τῆς 16ης Αὐγούστου τοῦ ἔτους 542. Μάλιστα οἱ χρονογράφοι Γεδεῶν καί Θεοφάνης στίς περιγραφές τούς ὁμιλοῦν γιά σεισμό φοβερό κατά τόν ὁποῖον γκρεμίστηκαν Ἐκκλησίες, σπίτια καί τό τεῖχος τῆς Κωνσταντινουπόλεως “καί ἀπέθανον πολλοί καί ἐγένετο φόβος μέγας”. Ὁ σεισμός αὐτός κράτησε σαράντα ἡμέρες. Ὁ Θεοφάνης γράφει: “καί πρός ὀλίγον οἱ ἄνθρωποι κατενύγησαν λιτανεύοντες καί προεδρεύοντες καί εἰς τάς ἐκκλησίας μένοντες, καί φιλανθρωπίας Θεοῦ γενομένης ἐπί τό χεῖρον γεγόνασι”.
* * *
Οἱ πληροφορίες αὐτές τίς ὁποῖες συνεγκέντρωσε ὁ ἀείμνηστος π. Ἰωάννης Ράμφος εἶναι πολύ σημαντικές καί μᾶς δίδουν τήν δυνατότητα νά κάνουμε τίς ἀκόλουθες παρατηρήσεις, οἱ ὁποῖες βέβαια ἔχουν σχέση καί μέ τούς συγχρόνους σεισμούς.
1. Ἡ Ἐκκλησία ὑπενθυμίζει κάθε χρόνο στούς πιστούς της τίς ἡμέρες τῶν φοβερῶν σεισμῶν, πού ἀναφέραμε, ὥστε ἀφ’ ἑνός μέν νά εὐχαριστήσουν οἱ πιστοί τόν Θεό γιά τήν σωτηρία τῶν ἐπιζώντων ἀνθρώπων, ἀφ’ ἑτέρου δέ νά παρακαλέσουν τόν Θεό καί γιά τίς ψυχές τῶν φονευθέντων, καί γιά νά μήν ἐπιτρέψη πάλι τήν ἐνεργοποίηση αὐτῶν τῶν φοβερῶν σεισμῶν.
2. Οἱ σεισμοί ἦταν πάντοτε συνδεδεμένοι μέ τήν ζωή τῶν ἀνθρώπων καί βέβαια εἶχαν ἀρνητικές καί θετικές συνέπειες.
Ὁ Καθηγητής κ. Βασίλειος Παπαζάχος, σέ ἕνα παλαιότερο ἄρθρο τοῦ ἀνέλυσε τίς σύγχρονες θεωρίες γιά τούς σεισμούς, σύμφωνα μέ τίς ὁποῖες ἀνάλογα μέ τίς κινήσεις, τήν ἀπομάκρυνση ἤ τή σύγκλιση τῶν λιθοσφαιρικῶν πλακῶν, τά πετρώματα στά ὅρια τῶν πλακῶν αὐτῶν τεντώνονται ἤ συμπιέζονται, μέ ἀποτέλεσμα νά σπάζουν ἀπότομα καί ἔτσι δημιουργοῦνται τά ρήγματα, τά ὁποῖα ἀνάλογα μέ τό μῆκος τούς προξενοῦν τό μέγεθος τοῦ σεισμοῦ. Στήν συνέχεια λέγει: “Οἱ σεισμοί ἀποτελοῦν μέρος τῆς φυσικῆς διαδικασίας γένεσης καί ἐξέλιξης τῆς γῆς. Εἶναι ἡ διαδικασία πού δημιούργησε τά βουνά καί τά δάση, τίς εὔφορες πεδιάδες, τίς ὄμορφες θάλασσες καί τόν ὀρυκτό πλοῦτο. Συνεπῶς, οἱ σεισμοί εἶναι οἱ ἐκδηλώσεις τῆς ἐξαιρετικῆς ἀλλά καί σπάνιας στό σύμπαν τεκτονικῆς δραστηριότητας (ζωντάνιας) τῆς γῆς, πού τήν κάνουν πολύ φιλόξενη γιά τόν ἄνθρωπο. Τήν διαδικασία αὐτή ὄχι μόνον δέν μποροῦμε ἀλλά οὔτε μᾶς συμφέρει νά τήν ἀλλάξουμε. Συνεπῶς τόσο ἡ γένεση τῶν σεισμῶν ὅσο καί ἡ ἐμφάνιση τοῦ ἀνθρώπου στήν γῆ, ἔχουν τήν ἴδια αἰτία. Γι’ αὐτό πρέπει νά μάθουμε νά ζοῦμε μέ τούς σεισμούς καί νά ἀναζητοῦμε συνεχῶς καλύτερους τρόπους μείωσης τῶν ἀρνητικῶν συνεπειῶν τους”.
Ὡς Χριστιανοί, χωρίς νά ἀρνούμαστε αὐτές τίς ἀπόψεις τῶν ἐπιστημόνων, δεχόμαστε ὅτι ὅλα αὐτά τά γεωλογικά φαινόμενα (βροχή, ἀέρας, χαλάζι), ὅπως καί ἄλλα παρόμοια, γίνονται μέσα στήν δημιουργική, κυβερνητική καί σωτηριώδη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος ἐπεμβαίνει ὅπου χρειάζεται μέ σκοπό τήν διατήρηση τῆς βιολογικῆς ζωῆς καί τήν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων.
3. Οἱ σεισμοί, κατά τό Συναξάριο τῆς Ἐκκλησίας, συνδέονται μέ τήν φιλανθρωπία καί τούς οἰκτιρμούς τοῦ Θεοῦ. Ἀλλοῦ λέγεται “μνήμη τῆς μετά φιλανθρωπίας ἐπενεχθείσης ἠμίν φοβερᾶς ἀπειλῆς τοῦ σεισμού”, καί ἀλλοῦ “μνήμη τῆς μετά οἰκτιρμῶν ἐπενεχθείσης ἠμίν ἐν τοῖς καιροῖς ἐκείνοις φοβερᾶς ἀπειλῆς τοῦ σεισμού”. Δέν μποροῦμε νά εἰσέλθουμε στόν σκοπό τῆς Προνοίας τοῦ Θεοῦ καί νά ἐρευνήσουμε γιατί ἐπιτρέπει καί παραχωρεῖ ὁ Θεός τήν ἐμφάνιση ἑνός σεισμοῦ, κατά τό ψαλμικό: “ὁ ἐπιβλέπων ἐπί τήν γῆν καί ποιῶν αὐτήν τρέμειν”. Πάντως μέσα ἀπό τούς σεισμούς τῆς γῆς, γίνονται καί ἄλλες σεισμικές δονήσεις, πνευματικές καί σωτηριώδεις, σώζονται ποικιλοτρόπως οἱ ἄνθρωποι μέ τήν φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ.
4. Οἱ Χριστιανοί τῆς ἐποχῆς ἐκείνης ἤξεραν νά ἀντιμετωπίζουν ὅλα τα θέματα, ἀκόμη καί αὐτούς τούς σεισμούς, μέ τήν δέουσα προσοχή καί τό ἐκκλησιαστικό τους φρόνημα. Ἀπό τήν πρώτη ὥρα ἔκαναν λιτανεῖες καί προσευχές. Μάλιστα, κατά τήν διάρκεια τῶν λιτανειῶν, ὅπως εἴδαμε, εἴχαμε καί θαυματουργικές ἐκδηλώσεις, ἤτοι τήν ἁρπαγή τοῦ παιδιοῦ καί τήν θέσπιση τοῦ ὀρθοδόξου τρισαγίου ὕμνου. Γι’ αὐτό καί ὑπάρχουν τροπάρια, Κανόνες, παρακλήσεις, εὐχές γιά τήν περίπτωση σεισμῶν. Ἐκτός ἀπό μερικές περιπτώσεις, πού εἴδαμε στήν Τηλεόραση, κατά τίς ὁποῖες οἱ διασωθέντες εὐχαριστοῦσαν τόν Θεό, δέν εἴδαμε αὐτές τίς λιτανεῖες, τίς προσευχές, ἤ καί αὐτές πού ἔγιναν δέν θεώρησαν καλό νά τίς δείξουν τά Μέσα Μαζικῆς Ἐνημέρωσης. Ὁπότε αὐτό δείχνει τήν διαφορά τῆς νοοτροπίας τῶν ἀνθρώπων της τότε καί τῆς σύγχρονης ἐποχῆς.
5. Οἱ σεισμοί καί ὁ τρόπος ἀντιμετωπίσεώς τους δείχνει καί μιά ἄλλη πραγματικότητα. Οἱ χρονογράφοι μᾶς λένε ὅτι κατά τήν διάρκεια τῶν σεισμῶν οἱ ἄνθρωποι κατενύγησαν, ἔκαναν προσευχές, μετανόησαν, ἀλλά “καί πάλιν φιλανθρωπίας Θεοῦ γενομένης ἐπί τό χεῖρον γεγόνασι”, δηλαδή ὅταν ὁ Θεός μέ τήν φιλανθρωπία Τοῦ σταμάτησε τούς σεισμούς, τότε ὄχι μόνον ἐπανῆλθαν στήν προηγούμενη ζωή τῆς ἁμαρτίας, ἀλλά ἔκαναν καί χειρότερα. Δείχνει αὐτό τήν τρεπτότητα τῶν ἀνθρώπων καί τήν σκοπιμότητα πού δείχνουν σέ διάφορες φάσεις τῆς ζωῆς τους.
* * *
Νά παρακαλοῦμε τόν Θεό νά μᾶς ἁπαλάξη ἀπό τούς σεισμούς ἤ νά τούς περιορίση καί ὁ Ἴδιος νά ἐπεμβαίνη θαυματουργικά, καθώς ἐπίσης νά μᾶς βοηθᾶ γιά νά ὑπερβαίνουμε τόν φόβο τοῦ θανάτου, ἀφοῦ αὐτός ὁ φόβος δημιουργεῖ πανικό, ἀπελπισία καί ὅλα τα παρεπόμενά τους. Νά εὐχηθοῦμε στόν Θεό νά ἀναπαύση τίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων πού πέθαναν μέσα στά συντρίμια τῶν κατεδαφισθέντων οἰκοδομημάτων, καθώς ἐπίσης νά δίδη κουράγιο στούς πονεμένους καί νά ἐπουλώση γρήγορα τίς πληγές τους. Νά παρακαλέσουμε ἀκόμη τόν Θεό νά φωτίση τούς μηχανικούς νά κάνουν καλά το καθῆκον τους, ἀλλά καί νά προσφέρη τά πνευματικά Του ἀγαθά σέ αὐτούς πού μέ κίνδυνο τῆς ζωῆς τούς ἔσωσαν καί βοήθησαν ποικιλοτρόπως τούς ἐγκλωβισθέντας ἀδελφούς μας.
“Έτι δεόμεθα ὑπέρ τοῦ διαφυλαχθῆναι τήν πόλιν ταύτην, καί πᾶσαν πόλιν καί χώραν ἀπό λοιμοῦ, λιμοῦ, σεισμοῦ, καταποντισμοῦ, πυρός, μαχαίρας, ἐπιδρομῆς ἀλλοφύλων, ἐμφυλίου πολέμου καί αἰφνιδίου θανάτου• ὑπέρ τοῦ ἴλεων, εὐμενῆ καί εὐδιάλλακτον γενέσθαι τόν ἀγαθόν καί φιλάνθρωπον Θεόν ἠμῶν, τοῦ ἀποστρέψαι καί διασκεδᾶσαι πάσαν ὀργήν καί νόσον τήν καθ’ ἠμῶν κινουμένη• καί ρύσασθαι ἠμᾶς ἐκ τῆς ἐπικειμένης δικαίας αὐτοῦ ἀπειλῆς, καί ἐλεῆσαι ἠμάς”.
- Προβολές: 3468