Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ μηνός: Ὅσιος Σιλουανὸς ὁ Ἀθωνίτης, 24 Σεπτεμβρίου

Πρωτοπρεσβύτερου Π. Γεώργιου Παπαβαρνάβα

Πέρασαν ἀρκετά χρόνια ἀπό τότε πού ἄκουσα, κατά τήν διάρκεια μιᾶς ἀγρυπνίας, νά διαβάζεται ὁ λόγος τοῦ ὁσίου Σιλουανοῦ γιά τήν ἀγάπη. Θυμᾶμαι ὅτι μου προξένησε μεγάλη ἐντύπωση. Αἰσθάνθηκα μιά γλυκύτητα στήν καρδιά καί μιά ἀλησμόνητη ἐσωτερική ἀγαλλίαση. Δέν εἶχα τήν εὐκαιρία νά ἀκούσω πολλές τέτοιες ὁμιλίες καί ὁμολογῶ ὅτι ἔμεινα κατάπληκτος. Στήν συνέχεια βρῆκα καί μελέτησα τό βιβλίο μέ τόν βίο καί τίς γραφές του, πού ἀποπνέουν τήν εὐωδία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί τρέφουν πνευματικά καί δροσίζουν, γιατί εἶναι λόγος Θεοῦ. Ἅς σημειωθῆ ἐδῶ, ὅτι ἄλλο λόγος Θεοῦ καί ἄλλο λόγος περί τοῦ Θεοῦ. Ἄλλο πράγμα εἶναι το νά ὁμιλῆς γιά τόν Χριστό, ἀφοῦ τόν ἔχεις ἰδεῖ καί ἄλλο εἶναι νά Τόν φαντάζεσαι. Ἄλλο πράγμα εἶναι ὁ φιλοσοφικός στοχασμός καί ἄλλο ἡ ἐμπειρική θεολογία, πού εἶναι ἀποτέλεσμα θεωρίας. Οἱ λόγοι τῶν ἁγίων εἶναι “ρήματα ζωῆς αἰωνίου” γι’ αὐτό καί βοηθοῦν στήν θεραπεία ἀπό τά πάθη καί στήν ἐσωτερική ἀναγέννηση. Στό “Γεροντικό” ἀναφέρεται ὅτι οἱ ἄνθρωποι πλησίαζαν τούς μεγάλους Γεροντάδες καί τούς παρακαλοῦσαν νά τούς ποῦν λόγο σωτηρίας, “ἀββᾶ εἰπέ ρῆμα ἴνα σωθώ”.

Ὁ ἅγιος Σιλουανός, Ρῶσος στήν καταγωγή, μεγάλωσε καί ἀνδρώθηκε πνευματικά στό Ρωσικό Μοναστήρι τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος τοῦ Ἁγίου Ὅρους.

Στό θαυμάσιο βιβλίο τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιμ. Σωφρονίου “Ὁ Ἅγιος Σιλουανός ὁ Ἀθωνίτης”, πού ἐξέδωσε ἡ Ἱερὰ Μονή Τιμίου Προδρόμου τοῦ Ἔσσεξ Ἀγγλίας, μπορεῖ νά βρῆ ὁ ἀναγνώστης ὅσα ἔχουν σχέση μέ τήν θεάρεστη ζωή τοῦ ὁσίου, καθώς καί τίς θαυμάσιες γραφές του. Στόν περιορισμένο χῶρο τοῦ παρόντος ἄρθρου ἐπιθυμοῦμε νά ἀναφερθοῦμε, τηλεγραφικά, σέ τρία μόνον σημεῖα τῆς θεάρεστης ζωῆς του.

Πρώτον, τό οἰκογενειακό περιβάλλον στό ὁποῖο μεγάλωσε, τόν βοήθησε πολύ στήν μετέπειτα ἐξέλιξή του. Εἶναι γνωστό ὅτι παίζει σημαντικό ρόλο στήν διάμορφωσή του χρακτήρα καί τῆς ἐν γένει προσωπικότητος τῶν παιδιῶν ἡ ἀτμόσφαιρα πού ἐπικρατεῖ μέσα στήν οἰκογένεια. Οἱ γονεῖς τοῦ ἤσαν ἁπλοί χωρικοί, ἀλλά μέ βαθειά πίστη στόν Θεό. Ἔλεγε ὁ ἴδιος γιά τόν πατέρα του: “Ἐγώ εἰς τό μέτρον τοῦ πατρός μου δέν ἔφθασα. Ἐκεῖνος ἦτο ἐντελῶς ἀγράμματος• καί τό “Πάτερ ἠμών” εἰσέτι ἀπήγγελλεν ἐσφαλμένως• ἔμαθεν αὐτό ἐξ ἀκοῆς ἐν τῷ ναῶ, ἀλλ’ ἦτο πράος καί σοφός ἀνθρωπος”. Μάλιστα, διηγόταν διάφορα περιστατικά ἀπό τήν ζωή στό πατρικό του σπίτι. Θά ἀναφέρουμε ἕνα πολύ χαρακτηριστικό. Κάποτε θέριζαν στό χωράφι καί ἦταν ἡ σειρά τοῦ νεαροῦ Συμεών (τό κοσμικό του ὄνομα) νά μαγειρέψη. Ξέχασε ὅτι ἦταν Παρασκευή καί ἔβρασε χοιρινό κρέας ἀπό τό ὁποῖο ἔφαγαν ὅλοι. Μετά ἀπό ἕξι μῆνες, μιά γιορτινή ἡμέρα, ὁ πατέρας τοῦ τοῦ εἶπε μειδιώντας: “Ἐνθυμεῖσαι τέκνον μου, ὅτι ἔδωκας εἰς ἐμέ νά φάγω χοιρινόν κρέας εἰς τόν ἀγρόν; Ἦτο Παρασκευή• πίστευσον ἔτρωγον τοῦτο ὡς νά ἦτο πτώμα”. Καί στήν ἀπορία τοῦ Συμεών γιατί δέν τοῦ τό εἶπε τότε, ἀπάντησε: “Δέν ἤθελον τέκνον μου νά προκαλέσω ταραχήν εἰς σέ”. Ὅταν διηγόταν τό περιστατικό αὐτό ὁ ὅσιος πρόσθετε: “Ἰδού, τοιοῦτον γέροντα ἤθελον νά ἔχω: Ποτέ δέν ἠρεθίζετο καί ἦτο πάντοτε πράος καί συνετός. Σκεφθῆτε, ὑπέμεινεν ἥμισυν χρόνον, καί εὗρε τήν κατάλληλον στιγμήν, ὥστε νά διορθώση καί νά μή ταράξη ἐμέ”.

Δεύτερον, Ὁ ἁπλός καί ἀνεπιτήδευτος τρόπος συμπεριφορᾶς του, ἦταν γιά τούς περισσοτέρους σκάνδαλο καί ἐμπόδιο στό νά κατανοήσουν τό μεγαλεῖο της προσωπικότητος καί γι’ αὐτό πολύ λίγοι τόν κατάλαβαν. Ἦταν ὀλιγογράμματος χωρικός καί ὅμως ἦταν εὐγενής καί λεπτός στούς τρόπους, ὀλιγόλογος καί καθόλου ἐριστικός. Αὐτός ὁ τρόπος ἔκφρασης καί συμπεριφορᾶς δέν ἦταν ἐπίπλαστος, ἐξωτερικός, ἀλλά ἀνάβλυζε μέσα ἀπό τήν καρδιά του, ἡ ὁποία ἦταν γεμάτη πραότητα καί ταπείνωση. Ζητοῦσε ἐπίμονα καί ἐπίπονα ἀπό τόν Θεό ἄφεση ἁμαρτιῶν, νύκτα καί ἡμέρα. Ἔμαθε τήν ἀνιδιοτελῆ ἀγάπη καί τήν πραότητα καί διδάχθηκε τήν ἀληθινή ταπείνωση ἀπό τόν ἴδιο τόν Χριστό, μέ τήν συμβουλή “κράτα τόν νοῦ σου στόν ἅδη καί μή ἀπελπίζεσαι”. Ἦταν γεμάτος εὐσπλαχνία γιά ὅλο τόν κόσμο καί προσευχόταν θερμά. Κατά τήν διάρκεια τῆς ἡμέρας ἄφηνε γιά λίγο τήν ἐπίπονη ἐργασία του στόν Μύλο τῆς Μονῆς καί πήγαινε στό κελλί τοῦ ὅπου, προσευχόταν γιά τούς πτωχούς ἐργάτες καί μάλιστα ξεχωριστά γιά τόν καθένα μέ τό μικρό του ὄνομα.

Τρίτον, οἱ γραφές τοῦ φανερώνουν ὄχι τόν στοχαστή θεολόγο, ἀλλά τόν θεόπτη ἅγιο. Σέ αὐτές ὁμιλεῖ συνεχῶς γιά τό Ἅγιο Πνεῦμα καί τήν ἀληθινή ἀγάπη. Εἶδε τόν ζῶντα Χριστό ἐν Πνεύματι Ἁγίω καί εἶναι πράγματι θεοδίδακτος θεολόγος. Γνώριζε πολύ λίγα γράμματα, ἀλλά ὁ λόγος τοῦ ρέει ὅπως τό γάργαρο νερό καί ἔτσι ἥσυχα καί ἁπαλά εἰσχωρεῖ μέσα βαθειά καί δροσίζει τήν ψυχή πού διψᾶ γιά λόγο Θεοῦ. Ἕνας ἄλλος σύγχρονος ἁγιορείτης ἅγιος γράφει: “Ὅταν ἐν τῇ ὑπακοή καί τή ἡσυχία καθαρίση (κάποιος) τάς αἰσθήσεις καί γαληνιάση ὁ νοῦς καί καθαρισθῆ ἡ καρδία του, τότε λαμβάνει χάριν καί φωτισμόν γνώσεως καί γίνεται ὅλος φῶς, ὅλος νοῦς, ὅλος διαύγεια• καί βρύει θεολογίαν, ὅπου ἄν γράφουν τρεῖς δέν προλαμβάνουν τό ρεῦμα τῆς χάριτος ὅπου βρύει κυματωδῶς καί σκορπίζει εἰρήνην καί ἄκραν ἀκινησίαν παθῶν εἰς ὅλον το σῶμα. Φλογίζεται ἡ καρδία ἀπό θείαν ἀγάπην καί φωνάζει: Κράτει Ἰησοῦ μου, τά κύματα τῆς χάριστός σου, ὅτι ἀναλύομαι ὡσεί κηρός. Καί ὄντως ἀναλύεται μή βαστάζων. Καί ἁρπάζεται ὁ νοῦς εἰς τήν θεωρίαν, καί γίνεται σύγκρασις, καί μετουσιοῦται ὁ ἄνθρωπος, καί γίνεται ἕνα μέ τόν Θεόν, ὥστε νά μή γνωρίζη ἤ νά χωρίζη ἐαυτόν, καθώς ὁ σίδηρος εἰς τό πῦρ, ὅταν ἀνάψη καί ἀφομοιωθῆ εἰς τό πύρ”. (Γέροντος Ἰωσήφ, Προθύμως Ἀναβαῖνε, ἔκδ. Ἰ Μονῆς Φιλοθέου Ἄγ. Ὅρους 1979, σέλ. 13).

Στίς γραφές τοῦ ἐξιστορεῖ καί ἀρκετά θαύματα, τά ὁποῖα ἄν καί ἔγιναν ἀπό τόν ἴδιο, ἐν τούτοις τά ἀναφέρει σέ τρίτο πρόσωπο σάν νά ἔγιναν ἀπό ἄλλους. Ἀλλά πιστεύουμε ὅτι τό μεγαλύτερο θαῦμα τοῦ Ὁσίου δέν εἶναι τόσο οἱ σωματικές θεραπεῖες, ὅσο ἡ πνευματική ἀναγέννηση πού προξενεῖται ἀπό τήν μελέτη τοῦ βίου καί τῶν θεοπνεύστων γραφῶν του. Ἡ δοκιμή θά σᾶς πείση. “Γεύσασθε καί ἴδετε”.