Κύριο ἄρθρο: Ὁμιλία σὲ Μοναχικὴ Κουρὰ

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Ὁσιολογιώτατε Μοναχέ π. Καλλίνικε

Μέ τήν Χάρη τοῦ ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ, τίς πρεσβεῖες τῆς Κυρίας Θεοτόκου, καί τῶν ὁσίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας εἰσῆλθες σήμερα στήν μοναχική πολιτεία, καί δέχθηκες τόν πρῶτο βαθμό τῆς μοναχικῆς ζωῆς μέ τήν ἀκολουθία τῆς ρασοφορίας καί προσεύχομαι νά σέ ἀξιώση ὁ Θεός ἐν καιρῶ εὐθέτω καί τοῦ μεγάλου καί ἀγγελικοῦ σχήματος.

1. Οἱ δύο εὐχές πού προηγήθηκαν τῆς κουρᾶς αὐτῆς κάνουν λόγο γιά τήν ἀξία τῆς μοναχικῆς ζωῆς καί τήν σπουδαιότητα τοῦ ἔργου πού ἀναλαμβάνεις ἀπό σήμερα. Τό ὅλο πνεῦμα τῶν εὐχῶν αὐτῶν εἶναι εὐχαριστία στόν Θεό γιά τήν κλήση καί τήν ἀνταπόκρισή σου σέ αὐτήν, ἀλλά καί παράκληση στόν Θεό νά σέ καθοδηγήση σέ αὐτήν τήν πορεία, νά σέ προφυλάξη ἀπό τίς παγίδες τοῦ διαβόλου καί νά σέ καταξιώση καί τῆς τελείας δωρεᾶς τῶν χαρισμάτων Του.

Ἡ μοναχική ζωή καλεῖται “σεμνό ἐπάγγελμα” καί “Ἀγγελική πολιτεία”. Πρόκειται γιά μιά ζωή σεμνή, ἁγιασμένη πού ἐπαγγέλλεται τήν μέθεξη τῆς ζωῆς τῆς αἰωνίου. Εἶναι ἀκόμη μιά πολιτεία ἀγγελική, γιατί καλεῖται ὁ μοναχός νά ζήση ἀπό αὐτήν τήν ζωή τόν τρόπο ζωῆς τῶν ἀγγέλων, πού σημαίνει καθαρότητα ψυχική καί σωματική, ἀλλά καί συνεχῆ ἀδιάλειπτη προσευχή.

Προηγεῖται ἡ ἐγκράτεια, ἡ ὁποία εἶναι σωματική καί ψυχική καί ἀκολουθεῖ ἡ ἀδιάλειπτη προσευχή. Ὁ μοναχός καλεῖται νά γίνη ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. “Και ναόν ἅγιόν σου γενέσθαι καταξίωσον”. Καί γνωρίζουμε ἀπό τήν διδασκαλία τοῦ Μ. Βασιλείου ὅτι ὁ ἄνθρωπος γίνεται ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὅταν “μή ταῖς γηίναις φροντίσι τό συνεχές της μνήμης διακόπτηται, μηδέ τοῖς ἀπροσδοκήτοις πάθεσι ὁ νοῦς ἐκταράττηται”. Πρόκειται γιά τήν ἀδιάλειπτη νοερά καρδιακή προσευχή, πού γίνεται μέσα στόν χῶρο τῆς καρδιᾶς, ἡ ὁποία προσευχή λέγεται μονολόγιστος, ἀκριβῶς γιατί τότε ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἕνα καί μοναδικό λόγο στήν καρδιά του, πού εἶναι τό “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ ἐλέησον μέ”. Οἱ ἄλλοι λόγοι παραμένουν στήν διάνοια, ἐνῶ ἡ καρδιά διακατέχεται ἐξ ὁλοκλήρου μόνον ἀπό ἕναν λόγο, τήν ἀδιάλειπτη προσευχή, τήν ἔκφραση τῆς βαθυτάτης μετανοίας καί ἀγάπης πρός τόν Θεό. Γι’ αὐτό παρακαλέσαμε προηγουμένως τόν Θεό: “συνέτισον αὐτόν μνημονεύειν σου διά παντός”. Δέν πρόκειται γιά μιά ἀπρόσωπη, ἀνυπόστατη καί συναισθηματική μνήμη Θεοῦ, ἀλλά γιά μιά ὑποστατική μνήμη, πού εἶναι ἔκφραση τῆς βαθυτάτης σχέσεως μέ τόν Θεό. Ἀποτέλεσμα δέ αὐτῆς τῆς καθαρότητος καί τῆς νοερᾶς προσευχῆς, εἶναι οἱ ἀρετές πού μνημονεύσαμε στήν ἀκολουθία τῆς ρασοφορίας, ἤτοι ἡ ταπείνωση, ἡ ἀγάπη, ἡ πραότητα.

2. Γνωρίζεις ἀπό τίς θεολογικές σου σπουδές, ἀπό τήν ἐπικοινωνία σου μέ ἀσκητᾶς καί μοναχούς, ἀλλά καί ἀπό τήν μελέτη τῶν νηπτικῶν συγγραμμάτων τῶν Πατέρων ὅτι ὁ μοναχισμός εἶναι τό καύχημα τῆς Ἐκκλησίας. Ἐννοεῖται, βέβαια, ἐδῶ ὁ παραδοσιακός ὀρθόδοξος καί νηπτικός μοναχισμός, ὅπως διαγράφεται καί παρουσιάζεται στήν ζωή καί διδασκαλία τῶν μεγάλων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, ἰδιαιτέρως στόν Μέγα Βασίλειο, καί ὅπως διατυπώνεται στήν ζωή τῶν ὁσίων ἀσκητῶν πού διαβάζουμε στό Γεροντικό, τό Λαυσαϊκό, τήν Φιλοκαλία, τόν Εὐεργετηνό, τό Λειμωνάριο καί τά Συναξάρια τῆς Ἐκκλησίας μας.

Πράγματι, ἡ ἀλλοίωση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ὀρθοδόξου φρονήματος φαίνεται καθαρά στόν μοναχισμό, καθώς ἐπίσης καί ἡ διατήρηση τῆς ὀρθοδόξου ζωῆς φαίνεται πάλι στόν μοναχικό τρόπο ζωῆς. Εἶναι πολύ χαρακτηριστικό ὅτι ἡ διαφορά μεταξύ της σχολαστικῆς θεολογίας τῆς Δύσεως, καί τῆς Ὀρθοδόξου πατερικῆς θεολογίας, φάνηκε καθαρά σέ δύο μοναχούς, τόν Οὐνίτη Βαρλαάμ, πού ἐξέφραζε τόν δυτικό μοναχισμό, καί τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμά, πού ζοῦσε καί ἐξέφραζε τόν ὀρθόδοξο μοναχισμό. Ἡ θεολογία περί διακρίσεως μεταξύ κτιστῶν καί ἀκτίστων ἐνεργειῶν, περί τῆς διπλῆς γνώσεως, περί τοῦ τρόπου ἑνώσεως τῶν Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος κλπ. φάνηκε καθαρά στόν τρόπο τῆς μοναχικῆς ζωῆς, τόν τρόπο τῆς μετανοίας, ἀσκήσεως καί προσευχῆς. Γι’ αὐτόν τόν λόγο καί λέμε ὅτι ὁ μοναχισμός εἶναι τό καύχημα τῆς Ἐκκλησίας. Ὁμοιάζει μέ τόν ὀφθαλμό πού δέν ἀνέχεται καί τήν παραμικρή σκόνη, γιατί ἀμέσως δακρύζει καί πονάει. Ὁ Ὀρθόδοξος μοναχισμός δέν δέχεται καμμία ἀλλοίωση στό δόγμα καί τό ἦθος, στήν θεωρία καί τήν πράξη, καί τά ἀντιλαμβάνεται ἀμέσως.

Πάντως, ὁ ὀρθόδοξος μοναχισμός εἶναι ἡσυχαστικός, νηπτικός μέ ὅλη τήν σημασία τῆς λέξεως. Ὁ μοναχός, κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Σιναΐτη, ἀναζητᾶ νά ἀποκτήση “τόν πολύτιμον μαργαρίτην”. Ὁ μοναχός πού ἀναζητᾶ αὐτόν τόν μαργαρίτη “εἰς τόν βυθόν τῆς ἡσυχίας εἰσδύων, πάντα τα ὑπάρχοντα αὐτῶ θελήματα πιπράσκει διά τῆς ὑπακοῆς τῶν ἐντολῶν, ἴνα ἀπ’ ἐντεῦθεν αὐτόν κτήσηται”. Μοναχός δέν εἶναι ἐκεῖνος πού φορᾶ ἁπλῶς τό σχῆμα καί τό ἔνδυμα τοῦ μοναχοῦ, ἀλλά ἐκεῖνος πού ἔχει νήψη καί εἶναι μοναχός μέσα στήν καρδιά του. Ὁ ὅσιος Ἠσύχιος ὁ Πρεσβύτερος γράφει: “Οὗτος ἀληθινός τῷ ὄντι Μοναχός, ὁ νήψιν κατορθῶν• καί οὗτος ἀληθινός νηφάλιος, ὁ ἐν καρδία ὧν Μοναχός”. Ὁ ὀρθόδοξος μοναχός εἶναι ὁλόκληρος μιά καρδιά καί ὁλόκληρος ἕνας καθαρός νοῦς, ἀπηλλαγμένος ἀπό τίς ἐνέργειες τῶν αἰσθήσεων, ἀκόμη καί ἀπό αὐτόν τόν λογισμό τῆς ἡδονῆς. Γράφει ὁ ὅσιος Θαλάσσιος: “Μοναχός ἐστι νοῦς, ὁ τή αἰσθήσει ἀποταξάμενος καί λογισμόν ἡδονῆς μηδέ ἰδεῖν ἀνεχόμενος”.

Προκειμένου νά ἀποκτήση ὁ ὀρθόδοξος μοναχός αὐτήν τήν ἐσωτερική ζωή ἀπαρνεῖται κάθε κοσμική παράκληση καί παρηγορία, καί ὁ πραγματικός του πλοῦτος εἶναι αὐτή ἡ ἐσωτερική ζωή. Ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος γράφει: “Πλοῦτος μοναχοῦ ἐστίν ἡ παράκλησις ἡ γενομένη ἐκ τοῦ πένθους, καί ἡ χαρά ἡ ἐκ πίστεως, ἡ ἐν τοῖς ταμείοις τῆς διανοίας λάμπουσα”. Δέν ἐνδιαφέρεται ὁ μοναχός γιά ἄλλα πλούτη, πού δημιουργοῦν σκοτασμό νοός καί σύγχυση φρενῶν, δέν ἐμπλέκεται σέ πραγματίες τοῦ βίου, ἀλλά φροντίζει νά ἀποκτήσει τόν πνευματικό πλοῦτο, πού εἶναι ἡ παράκληση, ἡ ὁποία προέρχεται ἀπό τό πένθος. Ὁ ἴδιος δέ ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ἰσχυρίζεται ὅτι ὁ μοναχός πού ἀσχολεῖται μέ πολλά πράγματα καί ὄχι μέ τό ἕνα καί ἀναγκαῖο δείχνει τήν πνευματική του ἀσθένεια, ἀφοῦ οἱ πολλές ἀσχολίες εἶναι ἀπόδειξη τῆς χαυνότητός του καί φανερώνουν τά ἐλαττώματα πρός τά θεία. Γράφει: “Αἵ γάρ πολλαί ἀσχολίαι τῶν μοναχῶν τεκμήριον εἰσί τῆς χαυνότητος αὐτῶν, πρός ἑτοιμότητα τῆς γεωργίας τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ, καί ἐκφαίνουσιν αὐτῶν τά ἐλαττώματα πρός τά θεία”.

Αὐτός εἶναι ὁ ὀρθόδοξος μοναχισμός, ἡ δόξα καί τό καύχημα τῆς Ἐκκλησίας καί ὄχι ὁ ἀρρωστημένος δυτικός μοναχισμός, ὅπως τόν βλέπουμε στή Δύση μέ τήν ἐμφάνιση τῶν μοναχικῶν ταγμάτων, πού ἄλλοτε χαρακτηρίσθηκαν ὡς ἀστικά - ἐπαιτικᾶ τάγματα καί ἄλλοτε ὡς ἰπποτικά τάγματα καί ἔδειχναν τήν ἀποκλήση τῆς θεολογίας τῆς Δύσεως ἀπό τήν ἀποκαλυπτική, προφητική, ἀποστολική καί πατερική θεολογία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ἕνας τέτοιος μοναχός θέλω νά γίνης. Αὐτόν τόν μοναχισμό νά ζῆς.

3. Σέ γνωρίζω ἀπό μικρό παιδί, ἀπό τότε πού ὑπηρετοῦσα στήν Ἔδεσσα τῆς Μακεδονίας. Ἀλλά σέ γνώρισα καλύτερα κατά τά τέσσερα χρόνια πού εἶμαι Μητροπολίτης, ἐδῶ στήν ἱστορική Μητρόπολη Ναυπάκτου. Διέκρινα τήν ἀγάπη σου πρός τόν Θεό καί τήν Ἐκκλησία, τήν ἀφοσίωσή σου στό ἱεραρχικό πολίτευμα τῆς Ἐκλησίας, ἀλλά καί τήν ἀγάπη σου πρός τήν μοναχική πολιτεία, στήν αὐθεντική της ἔκφραση καί ζωή. Ὁ Θεός σέ εὐλόγησε πλούσια, σού ἔδωσε τήν ἁπλότητα, τήν ταπείνωση καί τήν ὑπακοή, τό ἐκκλησιαστικό φρόνημα. Σέ αὐτό σε ὠφέλησαν οἱ γονεῖς σου, οἱ ὁποῖοι καί δέχθηκαν εὐχαρίστως αὐτή τήν ἐπιλογή σου, καί τό περιβάλλον στό ὁποῖο ἔζησες. Καί προσεύχομαι μέ ὅλη τήν δύναμη τῆς ψυχῆς μου νά μείνης μέχρι τέλους ἕνας ἁπλός, ταπεινός μοναχός καί κληρικός, ὥστε νά γίνεσαι παρηγοριά σ’ ὅσους σέ πλησιάζουν.

Μέ τήν ρασοφορία σήμερα ἄλλαξες καί τό ὄνομά σου καί ἀπό τώρα θά τιτλοφορεῖσαι μέ τό ὄνομα Καλλίνικος, πού εἶναι καί ἐπίθετο, πού χαρακτηρίζει ὅλους τους καλλινίκους μάρτυρας, ἀλλά καί οὐσιαστικό, ἀφοῦ ἀναφέρεται στόν μάρτυρα Καλλίνικο, πού ἑορτάζει τήν 29η Ἰουλίου, καί ὁ ὁποῖος παρέδωκε τήν ψυχή του στόν Θεό ὕστερα ἀπό φρικτά μαρτύρια. Τό ὄνομα ὅμως αὐτό ὑπενθυμίζει καί τόν ἀείμνηστο Γέροντά μου μακαριστό Μητροπολίτη Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας κυρό Καλλίνικο, πού καταγόταν ἀπό τά μέρη αὐτά. Ἤδη ἔχουν συμπληρωθῆ δεκαπέντε χρόνια ἀπό τήν κοίμησή του, καί ἡ μνήμη τοῦ παραμένει νωπή στίς καρδιές μας.

Ἔπρεπε αὐτό τό ὄνομα νά σού δώσω, ἀφοῦ ἦταν ἕνα ἀπό τά πιό ἀγαπητά καί σεβαστά πρόσωπα, πού ἐπηρέασαν τήν ζωή μου βαθειά. Ἦταν ἕνας ἀσκητής Ἐπίσκοπος, πού ἔζησε ἀσκητικά καί κοιμήθηκε ὀσιακά, μέ χαρακτηριστικά γνωρίσματα μεγάλου ἀσκητοῦ. Ὅταν μέ ἔκειρε μοναχό, μοῦ ἔδωσε τό ὄνομα τοῦ Γέροντός του Ἱεροθέου. Καί σέ παράκληση ἀγαπητοῦ του προσώπου νά μοῦ δώση τό δικό του ὄνομα, ἐκεῖνος ἀπάντησε. “Πρέπει νά δώσω τό ὄνομα τοῦ Γέροντός μου γιά νά ἐκφράσω τήν εὐγνωμοσύνη μου, καί ἐκεῖνος ἅς βρῆ ἄλλον νά τοῦ δώση τό δικό μου ὄνομα”. Καί αὐτό πραγματοποιεῖται σήμερα, ἀφοῦ εἶναι ἡ πρώτη ρασοφορία μοναχοῦ πού κάνω ὡς Ἐπίσκοπος. Καί χαίρομαι πολύ διότι θά ἀκούω κοντά μου τό ὄνομα τοῦ πολυσεβάστου καί πολυκλαύστου Γέροντός μου.

Ἔπειτα, τό ὄνομα αὐτό πού ἔλαβες σήμερα, ἔπρεπε νά σού δοθῆ, γιατί καί ἐσύ τόν γνώριζες ἀπό μικρό παιδί, τόν ὑπηρέτησες στό Ἱερό Βῆμα, ὡς “παπαδάκι”, ἐρχόσουν στήν Ἱερά Μητρόπολη νά τοῦ πῆς τά κάλαντα καί γενικά ἔχεις ἀναμνήσεις ἀπό τήν ἱερά του μνήμη.

Ἀγαπητέ μου π. Καλλίνικε,

Εἶμαι βαθύτατα συγκινημένος μέ τήν σημερινή εἴσοδό σου στίς τάξεις τῶν μοναχῶν οἱ ὁποῖοι ἀσκοῦνται στήν ὀρθόδοξη ἡσυχαστική παράδοση. Γιά νά προετοιμασθῆς γιά τήν ὥρα αὐτή σε προέτρεψα νά διαβάσης τό “Συμβουλευτικόν Ἐγχειρίδιον”, ἤτοι τό περί φυλακῆς τῶν πέντε αἰσθήσεων βιβλίον τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, πού εἶναι ἕνα καταπληκτικό κείμενο, μέσα στό ὁποῖο μπορεῖ κανείς νά δή ποιά εἶναι ἡ οὐσία τῆς Χριστιανικῆς ζωῆς, ἀλλά βεβαίως καί τῆς μοναχικῆς ζωῆς. Αὐτή ἡ ἀτμόσφαιρα πρέπει νά σέ περιβάλη σέ ὅλα τα χρόνια της ζωῆς σου. Νά μιμηθῆς τούς ὁσίους Πατέρας καί ἀσκητάς, τούς ἁγίους ἐνδόξους καί Καλλινίκους μάρτυρας, ἀκόμη νά μιμηθῆς τόν ἀείμνηστο Ἐπίσκοπο Καλλίνικο, τοῦ ὁποίου τό ὄνομα θά φέρης στό ἑξῆς.

Ὁ Ἀββᾶς Ἰωσήφ εἶπε στόν Ἀββᾶ Λώτ: “οὐ δύνασαι γενέσθαι μοναχός, ἐάν μή γένη ὡς πῦρ φλογιζόμενος ὅλος”. Εὔχομαι νά κυριεύση ὅλη σου τήν ὕπαρξη αὐτή ἡ φλόγα καί ἡ φωτιά τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ πού ἐκφράζεται ὡς μετάνοια, ὡς ζῆλος, ὡς νοερά προσευχή, ὡς μαρτυρία καί μαρτύριο.

Καί ὁ Ἀββᾶς Βησσαρίων τήν ὥρα πού ἀπέθνησκε, ὡς ἀπόσταγμα ὅλης της ἕως τότε πνευματικῆς του ζωῆς, ἔλεγε: “Ὀφείλει εἶναι ὁ μοναχός, ὡς τά Χερουβίμ καί τά Σεραφίμ, ὅλος ὀφθαλμός”. Ὅλη ἡ ὕπαρξή σου νά γίνη ἕνας ὀφθαλμός, πού μέ τήν νήψη θά παρατηρῆ τίς μεθοδεῖες τοῦ πονηροῦ καί μέ τήν νοερά ὀπτική δύναμη θά βλέπη τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, πρό παντός ὅμως τήν ὅραση τῶν μελλόντων ἀγαθῶν, πού ἀπό τώρα πρέπει νά γίνονται βρώση, πόση, γεύση, ὀσμή, νηφάλιος μέθη, αἴσθηση καί κίνηση ζωῆς.

Ὁ Θεός διά πρεσβειῶν τῆς Κυρίας θεοτόκου καί ἰκεσίαις τοῦ ἁγίου ἐνδόξου μεγαλομάρτυρος Καλλινίκου, καθώς ἐπίσης καί μέ τίς εὐχές τοῦ ἀειμνήστου Ἐπισκόπου Ἐδέσσης Καλλινίκου νά σέ σκεπάζη, νά σέ χαριτώνη, νά σέ ἐνδυναμώνη καί νά σέ γεμίση μέ κάθε ἀγαθό. Ἀμήν.