Κύριο θέμα: Συνάντηση του Μητροπολίτου μας με τους Ιατρούς και Νομικούς της Επαρχίας μας- Οἱ Μεταμοσχεύσεις, Ἰατρικὸ, Νομικὸ καὶ Θεολογικὸ θέμα

Πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 24 Οκτωβρίου στην αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου της Ιεράς Μητροπόλεως συνάντηση του Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου με τους Ιατρούς και Νομικούς της Επαρχίας μας. Συγκεκριμένα είχαν κληθή οι Ιατροί, οι Φαρμακοποιοί, το Προσωπικό του Κέντρου Υγείας, οι Νομικοί, οι Συμβολαιογράφοι και οι Δικαστικοί της περιφερείας μας. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε με αφορμή την εορτή των Νομικών (Αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτου, 3 Οκτωβρίου) και των Ιατρών (Ευαγγελιστού Λουκά, 18 Οκτωβρίου).

Ο Σεβασμιώτατος ανέπτυξε στους καλεσμένους το επίκαιρο και ενδιαφέρον θέμα: “Το πρόβλημα των μεταμοσχεύσεων (ιατρική, νομική και θεολογική θεώρηση)”.

Αφού έκαμε μια πρώτη προσέγγιση της έννοιας μεταμόσχευση, ανέπτυξε το θέμα του σε πέντε επί μέρους ενότητες.

Στην πρώτη ενότητα παρουσίασε τα διάφορα επίπεδα και τις απόψεις από τις οποίες είναι δυνατόν να αντιμετωπισθή το σοβαρό αυτό θέμα. Συγκεκριμένα αναφέρθηκε στο αλτρουϊστικό και ψυχολογικό επίπεδο, το κοινωνικό, το βιοηθικό (πού συνίσταται στους δεοντολογικούς κανόνες μέσα από τους οποίους υπάρχει σωστή συνεργασία δότου και λήπτου), το νομικό, το ιατρικό και το θεολογικό. Η τελευταία άποψη είναι, βέβαια, αυτή που ενδιαφέρει περισσότερο την Εκκλησία, η οποία πρέπει να απαντήση στα υπαρξιακά ερωτήματα περί ψυχής και σώματος, θανάτου, εντελέχειας και αιώνιας ζωής. Η απάντηση σ’ αυτά τα ερωτήματα πρέπει να δίνεται μέσα από το πνεύμα και την διδασκαλία των Πατέρων, χωρίς η Εκκλησία να εμπλέκεται σε συζητήσεις που προκαλούν διάφοροι ουμανιστικοί σχηματισμοί.

Στην δεύτερη ενότητα αναφέρθηκε στο μικρό ιστορικό, την παρούσα κατάσταση και το μέλλον των μεταμοσχεύσεων, παρουσιάζοντας ενδιαφέροντα επιστημονικά και στατιστικά στοιχεία.

Στην τρίτη ενότητα ο Σεβασμιώτατος επιχείρησε μια παρουσίαση και κριτική του νέου νόμου περί των μεταμοσχεύσεων. Στα θετικά στοιχεία καταχώρησε το γεγονός ότι ιδρύεται Εθνικός Οργανισμός που θα έχει την ευθύνη των μεταμοσχεύσεων, που σημαίνει ότι μπαίνει μία τάξη στις ανεξέλεγκτες μεταμοσχεύσεις, και συγχρόνως γίνεται μία σοβαρή προσπάθεια προς την αποφυγή της εμπορευματοποίησης. Όμως αρνητικά σημεία ήταν η ταύτιση του θανάτου με την νέκρωση του εγκεφαλικού στελέχους, ο τρόπος διαπιστώσεως του θανάτου και η ποινικοποίηση της επιστημονικής συνείδησης και άποψης του ιατρού.

Στην τέταρτη ενότητα αναφέρθηκε στην θεολογική αντιμετώπιση των μεταμοσχεύσεων. Αφού εξέφρασε τον σεβασμό της Εκκλησίας στην επιστήμη, ως δώρου Θεού στον άνθρωπο, εν συνεχεία διατύπωσε ορισμένες θεολογικές αρχές, οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν και τα κριτήρια, σύμφωνα με τα οποία η Εκκλησία θα μπορή να αξιολογήση τις διάφορες επιστημονικές απόψεις και λύσεις που προτείνονται. Συνοπτικά οι θεολογικές αυτές αρχές είναι οι εξής.

1. Ο άνθρωπος, κατά την ορθόδοξη διδασκαλία είναι ψυχοσωματική ύπαρξη και δεν δικαιολογείται η μηχανιστική θεώρηση της ιατρικής.
2. Ο άνθρωπος είναι πρόσωπο και μάλιστα είναι δημιουργημένος κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση Θεού. Υπογράμμισε εδώ, ο Σεβασμιώτατος, το στοιχείο της ελευθερίας και της εντελέχειας του ανθρώπου.
3. Η βιολογική ζωή έχει μεγάλη αξία, διότι ο άνθρωπος καλείται να εκπληρώση τον προορισμό του πάνω στην γη και να βοηθήση τους ανθρώπους, αλλά όμως δεν έχει υπέρτατη αξία. Δεν έχει τόσο μεγάλη αξία η παράταση της ζωής αλλά η υπέρβαση του θανάτου.
4. Υπάρχει σωματική και πνευματική υγεία, οι οποίες μπορεί να συνυπάρχουν, αλλά είναι δυνατόν η έλλειψη της σωματικής υγείας να γίνεται αιτία να υπάρχη η πνευματική υγεία.
5. “Κατά την Ορθόδοξη θεολογία η ψυχή βρίσκεται μέσα σε όλο το σώμα και όχι σε ένα μέρος του. “Πανταχού του σώματος εστιν”... Επομένως, η ύπαρξη της ψυχής μέσα στο σώμα δεν μπορεί να θεωρείται σύμφωνα με την πλατωνική αντίληψη ότι το σώμα είναι ένα κατοικητήριο της ψυχής, μέσα στο οποίο παραμένει αυτή η φύσει αθάνατη ψυχή, αλλά με την ορθόδοξη αντίληψη ότι η ψυχή βρίσκεται παντού στο σώμα και το ζωοποιεί. Η έξοδος της ψυχής από το σώμα επέρχεται όταν σταματά η κίνηση και του τελευταίου οργάνου του σώματος του ανθρώπου. Κάθε παρέμβαση σε αυτήν την διαδικασία, κάθε αφαίρεση ζωής καταδικάζεται. Γι’ αυτό και η θεολογία θεωρεί σημαντικό το να θέση η ιατρική επιστήμη ασφαλή και βέβαια κριτήρια θανάτου, να απαντήση καθαρά πότε επέρχεται ο θάνατος. Και γι’ αυτό το γεγονός πρέπει να συνεργασθή με την ορθόδοξη θεολογία.”
6. Υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ της αυτοκτονίας και της αυτοθυσίας. Το διαφοροποιό στοιχείο είναι αυτό της ανιδιοτελούς αγάπης.
7. Κατά την χριστιανική αντίληψη υπάρχει και άλλη ζωή, η λεγομένη αιώνιος ζωή. Επομένως, η βιολογική ζωή είναι στάδιο προετοιμασίας για την αιώνια ζωή. Μέσα από την προοπτική αυτή βλέπουμε και την ζωή μας επάνω στην γή, ως ένα στάδιο προετοιμασίας.
8. Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν εργάζεται ιδεολογικά ή ηθικολογικά, αλλά θεραπευτικά και ποιμαντικά.

Τόνισε μάλιστα ιδιαίτερα την πλευρά της ποιμαντικής λέγοντας:

“...Και το θέμα των μεταμοσχεύσεων πρέπει να το δούμε από την πλευρά της ποιμαντικής. Πρέπει να γίνη ποιμαντική στον δότη οργάνων, ώστε ο δότης να το κάνη αυτό κατά τον καλύτερο τρόπο, και να ενεργήση η αυτοθυσιαστική του αγάπη, πρέπει να γίνη ποιμαντική του λήπτου, ώστε ο λήπτης να ξεκαθαρίση τον σκοπό για τον οποίο θέλει την μεταμόσχευση, που είναι η μετάνοια και η μεταμόρφωσή του, ώστε να λειτουργήση θετικά μέσα στον κόσμο, και πρέπει να γίνη και ποιμαντική του μεταμοσχευτού, ώστε να κάνη το έργο αυτό με συνείδηση και συναίσθηση της μεγάλης του αποστολής. Και αυτή η ποιμαντική αποτελεί την πρώτη προτεραιτότητα της Εκκλησίας”.

Ο Σεβασμιώτατος τελειώνοντας ανέφερε τα γενικά συμπεράσματα:

1. Σεβόμαστε την ιατρική επιστήμη και το έργο της, αρκεί να κινήται μέσα στα πλαίσια των ιατρικών και βιοηθικών δεοντολογικών κανόνων, και οι ιατροί πρέπει να εργάζονται με ταπείνωση και βαθυτάτη αίσθηση ότι είναι όργανα του Θεού για την εξυπηρέτηση του ανθρώπου.
2. Σεβόμαστε την ελευθερία των ανθρώπων εκείνων πού, για διαφόρους λόγους, δεν επιθυμούν να γίνουν δότες οργάνων του σώματός τους, καθώς επίσης σεβόμαστε και την ελευθερία των ιατρών εκείνων, οι οποίοι από ευαισθησία και λόγους συνειδήσεως δεν επιθυμούν να συμβάλλουν στην θανάτωση ζωντανών υπάρξεων, για να εξυπηρετήσουν κάποια άλλη ύπαρξη (πρέπει να καταργηθή το σχετικό άρθρο του νέου νόμου).
3. Σεβόμαστε την ελεύθερη επιθυμία (προσωπική συναίνεση) εκείνων που επιθυμούν να γίνουν δότες οργάνων του σώματός τους, αρκεί βέβαια αυτό να γίνεται μέσα στο πνεύμα της αυτοθυσίας και ολοκληρωτικής αγάπης και όχι για άλλους σκοπούς (εμπορικές συναλλαγές).
4. Σεβόμαστε την επιθυμία των ασθενών εκείνων, που με την λήψη μοσχευμάτων επιθυμούν να παρατείνουν τον χρόνο της βιολογικής τους ζωής, με την προϋπόθεση ότι θα συντελέση στην πνευματική τους ολοκλήρωση και την επίτευξη του σκοπού της υπάρξεώς τους.
5. Γενικά, η ποιμαντική της Εκκλησίας προς τους δότες, τους λήπτες και τους ιατρούς πρέπει να είναι τέτοια, ώστε με όλους αυτούς τους τρόπους να δοξάζεται ο Θεός, να ολοκληρώνονται πνευματικά οι άνθρωποι, και η ασθένεια ή παράταση ζωής να γίνουν προϋπόθεση για την εκπλήρωση του βαθυτέρου σκοπού της δημιουργίας τους.

Επακολούθησε εποικοδομητική συζήτηση, ετέθησαν διευκρινιστικές ερωτήσεις και ακούσθηκαν καίριες τοποθετήσεις των ακροατών, οι οποίες διασαφήνισαν περισσότερο το σοβαρό, πολυσύνθετο και λεπτό αυτό θέμα.

Ο Σεβασμιώτατος κλείνοντας την συνάντηση, ευχαρίστησε τους γιατρούς και νομικούς της πόλεως Ναυπάκτου για την ανταπόκριση στην πρόσκλησή του, και υποσχέθηκε να επαναλαμβάνεται στο μέλλον αυτή η συνάντηση, ακριβώς γιατί την θεωρεί πολύ σημαντική.

Τέλος, προσφέρθηκε δεξίωση, την οποία είχαν ετοιμάση κυρίες των Συνδέσμων Αγάπης.

Διάκ. Κ.Ε.Γ.