Κύριο θέμα: Συνάντηση τοῦ Μητροπολίτου μας μέ τούς Ἰατρούς καί Νομικούς τῆς Ἐπαρχίας μας - Οἱ Μεταμοσχεύσεις, Ἰατρικὸ, Νομικὸ καὶ Θεολογικὸ θέμα

Πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 24 Ὀκτωβρίου στήν αἴθουσα τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως συνάντηση τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου μέ τούς Ἰατρούς καί Νομικούς της Ἐπαρχίας μας. Συγκεκριμένα εἶχαν κληθῆ οἱ Ἰατροί, οἱ Φαρμακοποιοί, τό Προσωπικό του Κέντρου Ὑγείας, οἱ Νομικοί, οἱ Συμβολαιογράφοι καί οἱ Δικαστικοί της περιφερείας μας. Ἡ ἐκδήλωση πραγματοποιήθηκε μέ ἀφορμή τήν ἑορτή τῶν Νομικῶν (Ἁγίου Διονυσίου Ἀρεοπαγίτου, 3 Ὀκτωβρίου) καί τῶν Ἰατρῶν (Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ, 18 Ὀκτωβρίου).

Ὁ Σεβασμιώτατος ἀνέπτυξε στούς καλεσμένους τό ἐπίκαιρο καί ἐνδιαφέρον θέμα: “Τό πρόβλημα τῶν μεταμοσχεύσεων (ἰατρική, νομική καί θεολογική θεώρηση)”.

Ἀφοῦ ἔκαμε μιά πρώτη προσέγγιση τῆς ἔννοιας μεταμόσχευση, ἀνέπτυξε τό θέμα του σέ πέντε ἐπί μέρους ἑνότητες.

Στήν πρώτη ἑνότητα παρουσίασε τά διάφορα ἐπίπεδα καί τίς ἀπόψεις ἀπό τίς ὁποῖες εἶναι δυνατόν νά ἀντιμετωπισθῆ τό σοβαρό αὐτό θέμα. Συγκεκριμένα ἀναφέρθηκε στό ἀλτρουϊστικό καί ψυχολογικό ἐπίπεδο, τό κοινωνικό, τό βιοηθικό (ποῦ συνίσταται στούς δεοντολογικούς κανόνες μέσα ἀπό τούς ὁποίους ὑπάρχει σωστή συνεργασία δότου καί λήπτου), τό νομικό, τό ἰατρικό καί τό θεολογικό. Ἡ τελευταία ἄποψη εἶναι, βέβαια, αὐτή πού ἐνδιαφέρει περισσότερο τήν Ἐκκλησία, ἡ ὁποία πρέπει νά ἀπαντήση στά ὑπαρξιακά ἐρωτήματα περί ψυχῆς καί σώματος, θανάτου, ἐντελέχειας καί αἰώνιας ζωῆς. Ἡ ἀπάντηση σ’ αὐτά τά ἐρωτήματα πρέπει νά δίνεται μέσα ἀπό τό πνεῦμα καί τήν διδασκαλία τῶν Πατέρων, χωρίς ἡ Ἐκκλησία νά ἐμπλέκεται σέ συζητήσεις πού προκαλοῦν διάφοροι οὐμανιστικοί σχηματισμοί.

Στήν δεύτερη ἑνότητα ἀναφέρθηκε στό μικρό ἱστορικό, τήν παροῦσα κατάσταση καί τό μέλλον τῶν μεταμοσχεύσεων, παρουσιάζοντας ἐνδιαφέροντα ἐπιστημονικά καί στατιστικά στοιχεῖα.

Στήν τρίτη ἑνότητα ὁ Σεβασμιώτατος ἐπιχείρησε μιά παρουσίαση καί κριτική τοῦ νέου νόμου περί τῶν μεταμοσχεύσεων. Στά θετικά στοιχεῖα καταχώρησε τό γεγονός ὅτι ἱδρύεται Ἐθνικός Ὀργανισμός πού θά ἔχει τήν εὐθύνη τῶν μεταμοσχεύσεων, πού σημαίνει ὅτι μπαίνει μία τάξη στίς ἀνεξέλεγκτες μεταμοσχεύσεις, καί συγχρόνως γίνεται μία σοβαρή προσπάθεια πρός τήν ἀποφυγή τῆς ἐμπορευματοποίησης. Ὅμως ἀρνητικά σημεῖα ἦταν ἡ ταύτιση τοῦ θανάτου μέ τήν νέκρωση τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους, ὁ τρόπος διαπιστώσεως τοῦ θανάτου καί ἡ ποινικοποίηση τῆς ἐπιστημονικῆς συνείδησης καί ἄποψης τοῦ ἰατροῦ.

Στήν τέταρτη ἑνότητα ἀναφέρθηκε στήν θεολογική ἀντιμετώπιση τῶν μεταμοσχεύσεων. Ἀφοῦ ἐξέφρασε τόν σεβασμό τῆς Ἐκκλησίας στήν ἐπιστήμη, ὡς δώρου Θεοῦ στόν ἄνθρωπο, ἐν συνεχεία διατύπωσε ὁρισμένες θεολογικές ἀρχές, οἱ ὁποῖες θά μποροῦσαν νά ἀποτελέσουν καί τά κριτήρια, σύμφωνα μέ τά ὁποῖα ἡ Ἐκκλησία θά μπορῆ νά ἀξιολογήση τίς διάφορες ἐπιστημονικές ἀπόψεις καί λύσεις πού προτείνονται. Συνοπτικά οἱ θεολογικές αὐτές ἀρχές εἶναι οἱ ἑξῆς.

Ὁ ἄνθρωπος, κατά τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία εἶναι ψυχοσωματική ὕπαρξη καί δέν δικαιολογεῖται ἡ μηχανιστική θεώρηση τῆς ἰατρικῆς.

Ὁ ἄνθρωπος εἶναι πρόσωπο καί μάλιστα εἶναι δημιουργημένος κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωση Θεοῦ. Ὑπογράμμισε ἐδῶ, ὁ Σεβασμιώτατος, τό στοιχεῖο τῆς ἐλευθερίας καί τῆς ἐντελέχειας τοῦ ἀνθρώπου.

Ἡ βιολογική ζωή ἔχει μεγάλη ἀξία, διότι ὁ ἄνθρωπος καλεῖται νά ἐκπληρώση τόν προορισμό τοῦ πάνω στήν γῆ καί νά βοηθήση τούς ἀνθρώπους, ἀλλά ὅμως δέν ἔχει ὑπέρτατη ἀξία. Δέν ἔχει τόσο μεγάλη ἀξία ἡ παράταση τῆς ζωῆς ἀλλά ἡ ὑπέρβαση τοῦ θανάτου.

Ὑπάρχει σωματική καί πνευματική ὑγεία, οἱ ὁποῖες μπορεῖ νά συνυπάρχουν, ἀλλά εἶναι δυνατόν ἡ ἔλλειψη τῆς σωματικῆς ὑγείας νά γίνεται αἰτία νά ὑπάρχη ἡ πνευματική ὑγεία.

“Κατά τήν Ὀρθόδοξη θεολογία ἡ ψυχή βρίσκεται μέσα σέ ὅλο το σῶμα καί ὄχι σέ ἕνα μέρος του. “Πανταχού τοῦ σώματος ἐστιν”... Ἑπομένως, ἡ ὕπαρξη τῆς ψυχῆς μέσα στό σῶμα δέν μπορεῖ νά θεωρεῖται σύμφωνα μέ τήν πλατωνική ἀντίληψη ὅτι τό σῶμα εἶναι ἕνα κατοικητήριο τῆς ψυχῆς, μέσα στό ὁποῖο παραμένει αὐτή ἡ φύσει ἀθάνατη ψυχή, ἀλλά μέ τήν ὀρθόδοξη ἀντίληψη ὅτι ἡ ψυχή βρίσκεται παντοῦ στό σῶμα καί τό ζωοποιεῖ. Ἡ ἔξοδος τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα ἐπέρχεται ὅταν σταματᾶ ἡ κίνηση καί τοῦ τελευταίου ὀργάνου τοῦ σώματος τοῦ ἀνθρώπου. Κάθε παρέμβαση σέ αὐτήν τήν διαδικασία, κάθε ἀφαίρεση ζωῆς καταδικάζεται. Γι’ αὐτό καί ἡ θεολογία θεωρεῖ σημαντικό το νά θέση ἡ ἰατρική ἐπιστήμη ἀσφαλῆ καί βέβαια κριτήρια θανάτου, νά ἀπαντήση καθαρά πότε ἐπέρχεται ὁ θάνατος. Καί γι’ αὐτό τό γεγονός πρέπει νά συνεργασθῆ μέ τήν ὀρθόδοξη θεολογία.”

Ὑπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ της αὐτοκτονίας καί τῆς αὐτοθυσίας. Τό διαφοροποιό στοιχεῖο εἶναι αὐτό τῆς ἀνιδιοτελοῦς ἀγάπης.

Κατά τήν χριστιανική ἀντίληψη ὑπάρχει καί ἄλλη ζωή, ἡ λεγομένη αἰώνιος ζωή. Ἑπομένως, ἡ βιολογική ζωή εἶναι στάδιο προετοιμασίας γιά τήν αἰώνια ζωή. Μέσα ἀπό τήν προοπτική αὐτή βλέπουμε καί τήν ζωή μᾶς ἐπάνω στήν γῆ, ὡς ἕνα στάδιο προετοιμασίας.

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δέν ἐργάζεται ἰδεολογικά ἤ ἠθικολογικά, ἀλλά θεραπευτικά καί ποιμαντικά.

Τόνισε μάλιστα ἰδιαίτερα τήν πλευρά τῆς ποιμαντικῆς λέγοντας:

“...Καί τό θέμα τῶν μεταμοσχεύσεων πρέπει νά τό δοῦμε ἀπό τήν πλευρά τῆς ποιμαντικῆς. Πρέπει νά γίνη ποιμαντική στόν δότη ὀργάνων, ὥστε ὁ δότης νά τό κάνη αὐτό κατά τόν καλύτερο τρόπο, καί νά ἐνεργήση ἡ αὐτοθυσιαστική τοῦ ἀγάπη, πρέπει νά γίνη ποιμαντική του λήπτου, ὥστε ὁ λήπτης νά ξεκαθαρίση τόν σκοπό γιά τόν ὁποῖο θέλει τήν μεταμόσχευση, πού εἶναι ἡ μετάνοια καί ἡ μεταμόρφωσή του, ὥστε νά λειτουργήση θετικά μέσα στόν κόσμο, καί πρέπει νά γίνη καί ποιμαντική του μεταμοσχευτοῦ, ὥστε νά κάνη τό ἔργο αὐτό μέ συνείδηση καί συναίσθηση τῆς μεγάλης του ἀποστολῆς. Καί αὐτή ἡ ποιμαντική ἀποτελεῖ τήν πρώτη προτεραιτότητα τῆς Ἐκκλησίας”.

Ὁ Σεβασμιώτατος τελειώνοντας ἀνέφερε τά γενικά συμπεράσματα:

1. Σεβόμαστε τήν ἰατρική ἐπιστήμη καί τό ἔργο της, ἀρκεῖ νά κινῆται μέσα στά πλαίσια τῶν ἰατρικῶν καί βιοηθικῶν δεοντολογικῶν κανόνων, καί οἱ ἰατροί πρέπει νά ἐργάζονται μέ ταπείνωση καί βαθυτάτη αἴσθηση ὅτι εἶναι ὄργανα τοῦ Θεοῦ γιά τήν ἐξυπηρέτηση τοῦ ἀνθρώπου.
   
2. Σεβόμαστε τήν ἐλευθερία τῶν ἀνθρώπων ἐκείνων ποῦ, γιά διαφόρους λόγους, δέν ἐπιθυμοῦν νά γίνουν δότες ὀργάνων τοῦ σώματός τους, καθώς ἐπίσης σεβόμαστε καί τήν ἐλευθερία τῶν ἰατρῶν ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι ἀπό εὐαισθησία καί λόγους συνειδήσεως δέν ἐπιθυμοῦν νά συμβάλλουν στήν θανάτωση ζωντανῶν ὑπάρξεων, γιά νά ἐξυπηρετήσουν κάποια ἄλλη ὕπαρξη (πρέπει νά καταργηθῆ τό σχετικό ἄρθρο τοῦ νέου νόμου).
   
3. Σεβόμαστε τήν ἐλεύθερη ἐπιθυμία (προσωπική συναίνεση) ἐκείνων πού ἐπιθυμοῦν νά γίνουν δότες ὀργάνων τοῦ σώματός τους, ἀρκεῖ βέβαια αὐτό νά γίνεται μέσα στό πνεῦμα τῆς αὐτοθυσίας καί ὁλοκληρωτικῆς ἀγάπης καί ὄχι γιά ἄλλους σκοπούς (ἐμπορικές συναλλαγές).
   
4. Σεβόμαστε τήν ἐπιθυμία τῶν ἀσθενῶν ἐκείνων, πού μέ τήν λήψη μοσχευμάτων ἐπιθυμοῦν νά παρατείνουν τόν χρόνο τῆς βιολογικῆς τους ζωῆς, μέ τήν προϋπόθεση ὅτι θά συντελέση στήν πνευματική τους ὁλοκλήρωση καί τήν ἐπίτευξη τοῦ σκοποῦ τῆς ὑπάρξεώς τους.
   
5. Γενικά, ἡ ποιμαντική της Ἐκκλησίας πρός τούς δότες, τούς λῆπτες καί τούς ἰατρούς πρέπει νά εἶναι τέτοια, ὥστε μέ ὅλους αὐτούς τούς τρόπους νά δοξάζεται ὁ Θεός, νά ὁλοκληρώνονται πνευματικά οἱ ἄνθρωποι, καί ἡ ἀσθένεια ἤ παράταση ζωῆς νά γίνουν προϋπόθεση γιά τήν ἐκπλήρωση τοῦ βαθυτέρου σκοποῦ τῆς δημιουργίας τους.
   

Ἐπακολούθησε ἐποικοδομητική συζήτηση, ἐτέθησαν διευκρινιστικές ἐρωτήσεις καί ἀκούσθηκαν καίριες τοποθετήσεις τῶν ἀκροατῶν, οἱ ὁποῖες διασαφήνισαν περισσότερό το σοβαρό, πολυσύνθετο καί λεπτό αὐτό θέμα.

Ὁ Σεβασμιώτατος κλείνοντας τήν συνάντηση, εὐχαρίστησε τούς γιατρούς καί νομικούς της πόλεως Ναυπάκτου γιά τήν ἀνταπόκριση στήν πρόσκλησή του, καί ὑποσχέθηκε νά ἐπαναλαμβάνεται στό μέλλον αὐτή ἡ συνάντηση, ἀκριβῶς γιατί τήν θεωρεῖ πολύ σημαντική.

Τέλος, προσφέρθηκε δεξίωση, τήν ὁποία εἶχαν ἑτοιμάση κυρίες τῶν Συνδέσμων Ἀγάπης.

Διάκ. Κ.Ε.Γ.