Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ μηνός: Ἅγιος Φιλάρετος ὁ Ἐλεῆμον, 1 Δεκεμβρίου

Πρωτοπρεσβύτερου Π. Γεώργιου Παπαβαρνάβα

Ὁ ἅγιος Φιλάρετος ἦταν ἔγγαμος καί πατέρας τριῶν τέκνων. Ἦταν ἀγρότης στό ἐπάγγελμα, καλός οἰκογενειάρχης καί ἄνθρωπος πού ἀγαποῦσε πολύ τόν Θεό καί εἶχε πλούσια πνευματική ζωή. Ἐπειδή ἦταν φιλόθεος, γι’ αὐτό ἦταν καί φιλάνθρωπος καί πολύ ἐλεήμων. Εἶχε μεγάλη καρδιά γεμάτη ἀπό ἀληθινή ἀγάπη καί, ὅπως ὁ πατριάρχης Ἀβραάμ, ἦταν φιλόξενος καί πάντα πρόθυμος στήν διακονία τοῦ “πλησίον”. Ἄλλωστε δέν μποροῦσε νά συμβαίνη διαφορετικά ἐπειδή, ὅποιος ἀγαπᾶ πολύ τόν Χριστό, δέν μπορεῖ παρά νά ἀγαπᾶ ἀληθινά καί τούς ἀδελφούς του “τούς ἐλαχίστους”. Ἀκόμα καί ἐκείνη τήν περίοδο τῆς ζωῆς του πού ἀπό κάποιες συγκυρίες ἐπτώχευσε καί “τάφερνε δύσκολα”, καί τότε “ἔδειξε θαυμαστή καρτερία, ὅπως ὁ Ἰώβ, καί συνέχισε νά ἀγαθοεργή μέχρι ὑπερβολῆς. Καί ὁ Θεός, πού εἶδε τήν ἀκαταγώνιστη πίστη του, οἰκονόμησε μέ τήν πρόνοιά Του, ὥστε ὁ Κωνσταντῖνος ὁ γιός τῆς βασίλισσας Εἰρήνης, νά πάρη γιά γυναίκα τοῦ τήν ἐγγονή τοῦ Ἁγίου, Μαρία, τόν δέ Φιλάρετο νά τιμήση μέ τό ἀξίωμα τοῦ Ὑπάτου”, (Ὑπουργοῦ θά λέγαμε σήμερα). Ἀλλά καί τότε, πού ἀπέκτησε πλοῦτο καί δόξα, ἐξακολουθοῦσε νά εἶναι καλόκαρδος, ἁπλός καί προσιτός. Ὅταν πλησίασε ἡ ὥρα τῆς ἐξόδου του ἀπό τόν μάταιο αὐτό κόσμο, κάλεσε τούς συγγενεῖς, τά παιδιά καί τά ἐγγόνια του καί, ἀφοῦ τούς ἔδωσε τίς τελευταῖες συμβουλές καί νουθεσίες, κατέληξε: “Παιδιά μου, μή ξεχνᾶτε ποτέ τήν φιλοξενία, μή ἐπιθυμεῖτε τά ξένα πράγματα, μή λείπετε ποτέ ἀπό τίς ἀκολουθίες καί λειτουργίες τῆς Ἐκκλησίας, καί γενικά ὅπως ἔζησα ἐγώ, ἔτσι νά ζῆτε καί ἐσεῖς.”. Καί ἀφοῦ τά εἶπε αὐτά, ξεψύχησε μέ τήν φράση “γενηθήτω τό θέλημα Σου”.

Ἡ ζωή καί τό παράδειγμα τοῦ ὁσίου Φιλαρέτου φανερώνουν περίτρανα ὅτι κανένας τρόπος ζωῆς, ὅπως καί κανένα ἐπάγγελμα δέν ἀποτελοῦν ἐμπόδιο γιά τήν ἀπόκτηση τῆς ἁγιότητος καί τῆς γνώσεως τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Οὔτε ὁ γάμος, οὔτε ἡ παρθενία ἀποτελοῦν σκοπό τῆς ζωῆς, ἀλλά εἶναι μέσα πρός ἐπίτευξη τοῦ σκοποῦ πού εἶναι ἡ θέωση τοῦ ἀνθρώπου. Τό νά φθάση, δηλαδή, ὁ ἄνθρωπος ἀπό τό “κατ’ εἰκόνα” στό “καθ’ ὁμοίωσιν”, ἀπό τό παρά φύσιν στό κατά φύσιν, δηλαδή στήν φυσική του ζωή, πού εἶναι, ὄχι τό νά ζῆ κανείς ἔξω στήν ὕπαιθρο καί μακριά ἀπό τίς πόλεις, ἀλλά τό νά μεταμορφώση τά πάθη του καί νά ἀποκτήση κοινωνία μέ τόν Θεό. Ὁ ὅσιος ἦταν ἕνας οἰκογενειάρχης, ἕνας βιοπαλαιστής, πού ἐργαζόταν καί μοχθοῦσε καθημερινά νά θρέψη τήν οἰκογένειά του. Αὐτό ὅμως δέν τόν ἐμπόδισε καί ἀπό τήν ἐσωτερική ἐργασία, τήν ὑπακοή στήν Ἐκκλησία καί τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ, οἱ ὁποῖες εἶναι πηγές ἀκτίστου ἐνεργείας καί μεταγγίζουν ζωή. Προσευχόταν συνεχῶς καί ἔλαβε τό χάρισμα τῆς προσευχῆς. Ἀγαποῦσε ἀληθινά, τόν εὐχαριστοῦσε ἡ διακονία “τοῦ πλησίον” καί ἔλαβε τό χάρισμα τῆς φιλοξενίας. Εὕρισκε νόημα ζωῆς στό δόσιμο καί τήν προσφορά, ἔκανε πράξη ζωῆς τό “μακάριόν ἐστι μᾶλλον διδόναι ἤ λαμβάνειν” καί ἔλαβε τό χάρισμα τῆς ἐλεημοσύνης. Ὑπῆρξε πράγματι φιλάρετος, ἤτοι φίλος της ἀρετῆς, ἤ ὅπως ψάλλει ὁ ἱερός ὑμνογράφος, “προσλαβῶν τό ὄνομα καί συμβαίνων τό πράγματι”, δηλαδή τό ὄνομά του φανέρωνε καί τόν τρόπο τῆς ζωῆς του.

Οἱ ἀλλαγές πού συνέβησαν κατά τήν διάρκεια τῆς ζωῆς του, δηλαδή ἡ πτώχευση καί ἴσως ἡ περιφρόνηση τῶν ἀνθρώπων, ὅπως συμβαίνει τίς περισσότερες φορές, καί ὅπως ἔλεγαν οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοί μας “τῶν εὐτυχούντων πάντες φίλοι, τῶν δυστυχούντων οὐδέ οἱ γεννήτορες”, δέν ἐπηρέασαν τήν ἐσωτερική του διάθεση καί τόν τρόπο τῆς ζωῆς του. Καί αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό, γιατί πάντοτε ὑπῆρχαν καί ὑπάρχουν αὐτοί πού ὑπολογίζουν τήν ἀνθρώπινη ἀξία μέ τό χρῆμα καί τά ὑλικά καί ἐπηρεάζουν πολλές φορές ἀκόμα καί τούς πιό καλοπροαιρέτους. Ἐδῶ θά ἀνοίξω μιά παρένθεση καί θά ἀναφέρω ἕνα ποιηματάκι, πού τό εἶδα γραμμένο πάνω σε ἕνα χαρτονόμισμα τῶν ἑκατόν δραχμῶν, καί τό ὁποῖο μου προξένησε ἐντύπωση καί ὁμολογῶ ὅτι τό βρίσκω ἀληθινό: “Μιλήσαμε γιά λουλούδια καί μᾶς εἶπαν ρομαντικούς, μιλήσαμε γιά ἐλευθερία καί μᾶς εἶπαν ἀλῆτες, μιλήσαμε γιά χρήματα καί μᾶς εἶπαν ἀνθρώπους”. Δυστυχῶς, αὐτό συμβαίνει καί σήμερα, στήν φιλόϋλη ἐποχή μας. Ὁ Ὅσιος ὅμως ἀποδείχθηκε ἀνώτερός των περιστάσεων καί δέν ἐπηρεάστηκε ἀπό ὅλα αὐτά, ἀντίθετα ἐξακολούθησε νά προσφέρη ἀπό τό ὑστέρημα τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν, πρωτίστως ὅμως καί κυρίως ἀπό τό περίσσευμα τῆς καρδιᾶς του. Τό ἴδιο ἀνεπηρέαστος ἔμεινε καί ὅταν ἀπέκτησε ἀξιώματα, χρήματα καί δόξα καί σίγουρα ἄρχισε, ὅπως συμβαίνει συνήθως, νά περιβάλλεται ἀπό κόλακες καί ὅλους ἐκείνους τούς “τύπους”, πού μπορεῖ εὔκολα νά σέ ἀποπροσανατολίσουν καί νά σέ βγάλουν ἔξω ἀπό τόν σκοπό καί τήν προοπτική σου, καί αὐτό δείχνει τήν σταθερότατα τοῦ χαρακτήρα του, τήν ζωντανή του πίστη καί τήν προσήλωσή του στό ζωοποιό θέλημά του Θεοῦ. Αὐτό ἀπετέλεσε τήν πυξίδα τῆς ζωῆς του καί αὐτό εἶχε πάντα στήν καρδιά καί τά χείλη μέχρι τήν τελευταία του πνοή, ἀφοῦ, ὅπως εἴδαμε πιό πάνω, ξεψύχησε προσευχόμενος καί λέγοντας στόν Θεό “γενηθήτω τό θέλημα Σου”.

Ἀξιοπρόσεκτες εἶναι οἱ τελευταῖες συμβουλές καί νουθεσίες πρός τά συγγενικά του πρόσωπα. Ἀξίζει νά τίς μελετήσουμε καί μεῖς καί νά προσπαθήσουμε νά τίς ἐφαρμόσουμε. Δέν εἶναι κούφια λόγια, ἀλλά τό ἀπόσταγμα μιᾶς ὁλόκληρης ζωῆς, πού τήν πέρασε εὐεργετώντας τούς ἀνθρώπους, τούς “ἐλαχίστους ἀδελφούς του Χριστού”. Ἡ πηγή ἀπό τήν ὁποία ἀντλοῦσε δύναμη ἦταν ἡ προσευχή καί ἡ λατρευτική ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ τρόπος τῆς ζωῆς τοῦ ἀποτελεῖ ζωντανό παράδειγμα πρός μίμηση. Ἡ προτροπή τοῦ “ὅπως ἔζησα ἐγώ ἔτσι νά ζῆτε καί σείς”, ὁμοιάζει μέ ἐκείνη τοῦ Ἄποστολου Παύλου “μιμηταί μου γίνεσθε καθώς καγῶ Χριστού” (Ἅ’ Κορ. 11,1).