Διακ. Καλλινίκου Γεωργάτου: Θρησκευτική Ὁμάδα - Ἐκκλησιαστική Κοινότητα
Στά τελευταῖα τεύχη καί ἀπό αὐτήν ἐδῶ τήν στήλη, μελετοῦμε τήν Πεντηκοστιανή Κίνηση, μέ τήν πένα τοῦ θεολόγου Στέλιου Γερασίμου (τήν συνέχεια τῶν ἄρθρων τοῦ διακόψαμε προσωρινά, μόνο γιά τό παρόν τεῦχος). Βέβαια, ἡ αἵρεση αὐτή δέν δημιουργήθηκε μέσα στούς κόλπους τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀλλά μπορεῖ νά ἀποκτήση ὀπαδούς καί σέ ἄλλοτε ὀρθοδόξους χώρους, ἐφ’ ὅσον δέν βιώνεται ἡ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας, καί κυρίως ἡ περί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί τῆς μεθόδου καί τῶν ἀποτελεσμάτων ἀναγεννήσεώς μας ἐν Αὐτῶ.
Μία παρόμοια ἐπικίνδυνη κατάσταση πού δημιουργεῖται γιά τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ δημιουργία μέσα στούς κόλπους τῆς ὁμάδων, ποῦ, ἀφοῦ ἀποκτήσουν μαθητές, μᾶλλον δέ ὀπαδούς, ἀποσπῶνται ἀπό Αὐτήν, καί ἄν ὄχι τυπικά καί τελεσίδικα, ἀλλ’ ὅμως οὐσιαστικά ζοῦν ἀποκεκομμένοι ἀπό τό Σῶμα Της, καί ὄχι λίγες φορές προξενοῦν μεγαλύτερη φθορά στά μέλη Της, ἀπ’ ὅτι διάφορες ἀντιεκκλησιαστικές ἰδεολογίες.
Ἡ δημιουργία ὁμάδων μέ κύρια κοινά χαρακτηριστικά τόν χαρισματικό ἡγέτη, τήν διδασκαλία γιά ἐπανευαγγελισμό καί ἀνανέωση τῆς Ἐκκλησίας, τήν ἀναζήτηση ἔντονης καί συνειδητῆς “πνευματικής” ζωῆς - ἐπιβεβαίωσης τοῦ κηρύγματος τοῦ Χριστοῦ, καί, ἀρκετές φορές, ἕνα κλίμα φονταμενταλισμοῦ, εἶναι ἕνα παγχριστιανικό θρησκευτικό φαινόμενο. Οἱ ὁμάδες αὐτές παρουσιάζονται μέ τήν μορφή “ἐκκλησιαστικῶν κινημάτων” καί “νέων κοινοτήτων”, στόν Παπισμό, ἐνῶ στόν Προτεσταντισμό ἡ πολυδιάσπαση καί οἱ ἐπιμέρους ὁμαδοποιήσεις ἀποτελοῦν βασικό του χαρακτηριστικό. Στούς κόλπους μάλιστα τοῦ Προτεσταντισμοῦ παρουσιάστηκαν οἱ διάφορες Πεντηκοστιανές κοινότητες. Ὁ Πάπας Ἰωάννης-Παῦλος Β’, στά πλαίσια τῆς προετοιμασίας τοῦ Ἰωβηλαίου 2000, κάλεσε σέ ἑνιαία συγκέντρωση στήν πλατεία τοῦ Ἁγίου Πέτρου τά μέλη τῶν διαφόρων αὐτῶν ὁμάδων. Ἡ λατινική Ὁμολογία βλέπει τίς ὁμάδες αὐτές μέσα ἀπό τήν διδασκαλία περί θεσμοῦ καί χαρίσματος. Ἔτσι, τίς θεωρεῖ χαρισματικές κινήσεις, πού ἐφ’ ὅσον σέβονται τόν θεσμό (παπική ἐξουσία) ἐντάσσονται ἀμέσως στό σῶμα τῆς παπικῆς “Ἐκκλησίας”. Δέν δίστασε μάλιστα ὁ Ποντίφηκας νά τίς χαρακτηρίση ἀποτελέσματα τῆς δράσης τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐν ὑστέροις καιροῖς (βλ. στίς “Ἐνοριακές Καμπάνες”, 25-6-1998, τόν λόγο τοῦ Πάπα Ἰωάννη-Παύλου Β’ τήν Παραμονή τῆς Πεντηκοστῆς του 1998, στήν πλατεία τοῦ Ἁγίου Πέτρου).
Στόν ἐξωχριστιανικό χῶρο, οἱ ὁμάδες παρουσιάζονται μέ τήν μορφή παραθρησκευτικῶν ὁμάδων, μέ ἀρχηγό κάποιον χαρισματικό ἡγέτη μέ ἔντονη μεσιανική καί πνευματιστική διδασκαλία. Τά ἐπί μέρους χαρακτηριστικά γνωρίσματα τῶν ὁμάδων παρουσιάζονται μέ ὡραῖο τρόπο, σύντομες φράσεις καί εὔγλωττα σκίτσα σέ ἕνα ἐνημερωτικό φυλλάδιο πού ἐξέδωσε ἡ Πανελλήνια Ἕνωση Γονέων (ΠΕΓ), μέ τίτλο “Αὐτή ἡ “ὁμάδα” μπορεῖ νά εἶναι ἐπικίνδυνη!”. Τά χαρακτηριστικά αὐτά εἶναι:
- Στήν ὁμάδα θά βρεῖς ἀκριβῶς ἐκεῖνο, πού μάταια ἀναζητᾶς μέχρι τώρα. “Αυτή” ξέρει τί εἶναι, αὐτό πού σου λείπει.
- Ἤδη ἡ πρώτη ἐπαφή σου ἀνοίγει μιά ἐντελῶς καινούρια θεώρηση τῶν πραγμάτων.
- Ἡ κοσμοθεώρηση τῆς Ὁμάδας εἶναι ὑπεραπλουστευμένη καί ἐξηγεῖ κάθε πρόβλημα.
- Εἶναι δύσκολο νά ἀντιληφθεῖς τήν πραγματική εἰκόνα τῆς Ὁμάδας. Ἄλλωστε, δέν εἶναι ἀνάγκη νά σκέφτεσαι ἤ νά ἐξετάζεις. Οἱ νέοι φίλοι σου λένε: “Αὐτό δέ μπορεῖ νά ἐξηγηθεῖ, πρέπει νά τό βιώσεις, ἔλα στό Κέντρο μας”.
- Ἡ Ὁμάδα ἔχει τόν ἀρχηγό της. Εἶναι ὁ “προφήτης” (μέντιουμ), ὁ γκουρού ἤ ὁ “διδάσκαλος”, πού αὐτός μονάχα κατέχει ὅλη τήν “ἀλήθεια”.
- Ἡ διδασκαλία τῆς Ὁμάδας ἰσχύει σάν ἡ μόνη αὐθεντική, αἰώνια ἀληθινή γνώση. Ἡ κατοχυρωμένη ἐπιστήμη, ἡ ὀρθολογιστική σκέψη, ἡ λογική κατανόηση ἀπορρίπτονται σάν διαστρεβλωμένες, ἀρνητικές, σατανικές ἤ σκοταδιστικές.
- Ἡ κριτική ἀπό παράγοντες ξένους πρός τήν Ὀργάνωση χρησιμοποιεῖται σάν ἀπόδειξη ὅτι ἡ Ὁμάδα ἔχει δίκιο.
- Ἡ συντέλεια τοῦ κόσμου εἶναι κοντά. Ἡ ἀνθρωπότητα ὁδηγεῖται στήν καταστροφή καί μόνο ἡ Ὁμάδα ξέρει πῶς θά σωθεῖ αὐτός ὁ κόσμος.
- Ἡ Ὁμάδα σου εἶναι ἡ “ἐλίτ”. Ὁ ὑπόλοιπος κόσμος εἶναι ἄρρωστος καί χαμένος, στόν βαθμό πού δέν συνεργάζεται καί δέν ἐπιτρέπει τήν σωτηρία του.
- “Έχεις εὐθύνη στόν Ἑαυτό σου καί στήν Ἀνθρωπότητα. Πρέπει νά γίνεις μέλος ἀμέσως”.
- Ἡ Ὁμάδα ἀπομονώνεται ἀπό τόν κόσμο μέ τήν ἐνδυμασία, τούς κανόνες διατροφῆς, τήν δική της γλώσσα καί τίς δικές της “ἀνθρώπινες σχέσεις”.
- Ἡ Ὁμάδα θέλει νά διακόψεις ὅλες τίς “παλιές” σου σχέσεις, ἐπειδή αὐτές ἐμποδίζουν τήν ἐξέλιξή σου.
- Ἡ σεξουαλική σου συμπεριφορά ἐλέγχεται ἀπόλυτα. Σού ἐπιβάλλουν τήν ἐπιλογή τοῦ ἐρωτικοῦ συντρόφου, τό ὁμαδικό σέξ ἤ τήν ἀπόλυτη ἀποχή.
- Ἡ Ὁμάδα καλύπτει ὅλο το χρόνο σου μέ “ὑποχρεώσεις”: Τή διάθεση ἐντύπων ἤ βιβλίων, τήν ἐπαφή μέ νέα μέλη, τήν παρακολούθηση σεμιναρίων, τό διαλογισμό...
- Εἶναι δύσκολο νά εἶσαι μόνος σου. Πάντοτε πρέπει νά εἶναι κάποιος τῆς Ὁμάδας μαζί σου.
- Ἡ Ὁμάδα ἀπαιτεῖ νά ἀκολουθεῖς ἐπακριβῶς τούς κανόνες καί τό “μοναδικό τρόπο σωτηρίας”, πού αὐτή σου προσφέρει.
- Ἄν ἀμφιβάλλεις, ἄν δέ βρῆκες τήν ἐπιτυχία πού σου ὑποσχέθηκαν, “φταῖς μόνον ἐσύ”, γιατί δέν πιστεύεις ἀρκετά καί δέν δραστηριοποιεῖσαι, μέ τόν τρόπο πού ἡ Ὁμάδα σου λέει.
Πρέπει νά σημειώσουμε ὅτι τά αἴτια γένεσης τῶν ὁμάδων τόσο μέσα στούς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας ὅσο καί τῶν διαφόρων Ὁμολογιῶν φαίνονται νά εἶναι σέ γενικές γραμμές τά ἴδια καί συνοψίζονται στήν ἔννοια “ἐκκοσμίκευση”. Ἡ διαφορά εἶναι ὅτι ἡ ἐκκοσμίκευση πού συναντοῦν οἱ ἱδρυτές τῶν ὁμάδων αὐτῶν στά μέλη τῆς Ἐκκλησίας εἶναι πρόσκαιρη καί ἐπιφανειακή, ἐνῶ στίς ἄλλες Ὁμολογίες εἶναι θεσμοποιημένη. Βέβαια, ἔχουμε ὑπόψη περιπτώσεις κατά τίς ὁποῖες οἱ ἡγέτες καί τά μέλη τῶν ὁμάδων αὐτῶν ξεκίνησαν μέ ἁγνά κίνητρα, καί δέν διακατέχονταν ἀπό διάφορες σκοπιμότητες. Ἐπειδή ὅμως ἡ Ἐκκλησία, τό πραγματικό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, εἶναι Μία, καί ἔξω ἀπό αὐτήν δέν διασώζεται ὁλοκληρωμένη μέθοδος θεραπείας, γι’ αὐτό καί παρατηρεῖται τό φαινόμενο καί οἱ ὁμάδες πού ξεκίνησαν μέ ἁγνά κίνητρα, στό τέλος καταλήγουν νά “συμπνίγουν” τά μέλη τους, μέσα σέ καταστάσεις παρόμοιες μέ αὐτές πού περιγράφονται στό ὡς ἄνω φυλλάδιο.
Μερικά ἀπό τά γνωρίσματα πού παρουσιάζονται στό φυλλάδιο τῆς ΠΕΓ ἀναφέρονται μόνο στό σκληρό πρόσωπο τῶν παραθρησκευτικῶν ὁμάδων. Μερικά διαφοροποιοῦν ἐντελῶς τήν Θρησκευτική Ὁμάδα ἀπό τήν Ἐκκλησιαστική Κοινότητα, ἐνῶ ἄλλα χαρακτηριστικά μοιάζουν νά εἶναι κοινά, πλήν ὅμως προέρχονται ἀπό λανθασμένη, μονομερῆ καί ἀπροϋπόθετη χρήση τῆς ὀρθόδοξης διδασκαλίας, ἐν συνδυασμῶ μέ τήν ἔλλειψη ποιμαντικῆς (=μέθοδος θεραπείας τῆς Ἐκκλησίας πού ἔχει στόχο τήν θέωση καί βασίζεται στήν ὀρθόδοξη διδασκαλία περί προσώπου) καί τήν χρήση ἄλλων μεθόδων, πού ἀντί νά ὁδηγοῦν διά τῆς θεραπείας στόν μόνον Ποιμένα Χριστό, μπλοκάρουν τούς ἀνθρώπους σέ ἀνθρώπινα πρόσωπα καί συστήματα. Στήν πραγματικότητα πρόκειται γιά μιά προσπάθεια ἐφαρμογῆς τῆς ὀρθοδόξου διδασκαλίας ἔξω ἀπό τό πνεῦμα καί τήν εὐλογία τῆς Ἐκκλησίας.
Ἅς σχολιάσουμε ἐνδεικτικά μερικά γνωρίσματα τῶν ὁμάδων.
Γιά τό πρῶτο γνώρισμα πού ἀναφέρει τό φυλλάδιο τῆς ΠΕΓ, ἔχουμε νά παρατηρήσουμε ὅτι καί ἡ Ἐκκλησία γνωρίζει τί λείπει στόν ἄνθρωπο καί τί εἶναι αὐτό πού μάταια ἀναζητᾶ σέ διάφορα ἰδεολογικά συστήματα. Ἀλλά ὅμως σέβεται τήν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου καί χρησιμοποιεῖ τά ἐντεταλμένα μέλη της γιά νά ὁδηγήση τούς ἀνθρώπους στόν Δημιουργό τους καί ὄχι γιά νά ἐκμεταλλευτῆ τήν ἀνάγκη τούς αὐτή. Γι’ αὐτό καί ἡ ἔνταξη στήν Ἐκκλησία εἶναι ἄνοιγμα στόν κόσμο ὅλο, καί ὄχι περιορισμός σέ μιά σέκτα. Δέν μελετᾶ τίς ἐλλείψεις τῶν ἀνθρώπων, ὥστε νά γνωρίζη “ἀπό πού θά τούς πιάσει”, γιά νά ἀποκτήση ὀπαδούς, ἀλλά δείχνει τήν ἀλήθεια καί διδάσκει: “Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν...”.
Στό 4ο σημεῖο ἀναφέρεται ὅτι ἡ ὁμάδα ἔχει τόν Προφήτη τῆς ὁ ὁποῖος κατέχει αὐτός μόνος ὅλη τήν ἀλήθεια (εἴτε μέ τήν μορφή γνώσεων, εἴτε μέ τήν κατοχή “ἁγιότητος”). Καί στήν Ἐκκλησία κρίνεται ἀναγκαία ἡ ὕπαρξη τοῦ Προφήτη, τοῦ Διδασκάλου, τοῦ Γέροντα, τοῦ Πνευματικοῦ, πλήν ὅμως στήν Ἐκκλησία ὑπάρχουν πολλά κριτήρια καί προϋποθέσεις πού ἐλέγχουν τήν γνησιότητα τῶν πνευματικῶν χαρισμάτων καί ἐμπειριῶν, καθώς καί τήν σωστή χρήση τῶν φυσικῶν χαρισμάτων. Ὁ ἀληθινός Προφήτης ἤ Πνευματικός σέβεται τά ἄλλα χαρίσματα, μάλιστα κατά τήν ἱεράρχησή τους, καί τόν θεσμό τῆς Ἐκκλησίας τόν ὁποῖο “συγκροτεί” τό Ἅγιον Πνεῦμα. Στήν πραγματικότητα, αὐτή καθ’ ἐαυτή ἡ πολιτεία τοῦ κάθε χαρισματικοῦ προσώπου μέσα στήν Ἐκκλησία, φανερώνει καί τό ποιόν τοῦ χαρίσματός του. Γιατί, ὅπως διδάσκει ὁ Μητροπολίτης μας, τό πρόβλημα δέν εἶναι ἡ ὕπαρξη χαρισμάτων ἀλλά ἡ ἐκκλησιοποίησή τους.
Ὅσον ἀφορᾶ τήν διδασκαλία περί συντελείας, καί ἡ Ἐκκλησία μιλάει γιά τήν συντέλεια τοῦ κόσμου, σεβόμενη ὅμως τήν ἀλήθεια, καί ἔχοντας σκοπό νά ἐμπνεύση τούς Χριστιανούς καί νά τούς ὁδηγήση στήν μετάνοια. Ἀντίθετα, οἱ διάφορες ὁμάδες, χρησιμοποιοῦν τήν διδασκαλία περί συντελείας γιά νά τρομοκρατήσουν τούς ἀνθρώπους, εἴτε γιά ἄλλους σκοπούς, καί στήν πραγματικότητα λυποῦνται πού δέν ἔρχεται τό “τέλος” γιά νά τούς ἀπαλλάξη ἀπό τήν κόλαση πού οἱ ἴδιοι ἔχουν πλάσει καί νά τούς ἐλευθερώση ἀπό τήν εὐθύνη τῆς ζωῆς.
Ὡς πρός τό 3ο σημεῖο• ὄντως, οἱ διάφορες θρησκευτικές ὁμάδες προσπαθοῦν νά κωδικοποιήσουν τήν δεοντολογία τους, καί ἐπειδή δέν γνωρίζουν καί δέν σέβονται τό μεγάλο δῶρο τῆς προσωπικῆς ἐλευθερίας καί εὐθύνης, καθοδηγοῦν τούς ὀπαδούς τους μέ ντιρεκτίβες, μέ “ἀπλές” ἐρωτοαποκρίσεις τοῦ τύπου ναί - ὄχι, πού δημιουργοῦν μιά αὐτάρκεια σέ ὅποιους τίς ἐφαρμόζουν. Ἀντίθετα, ἡ Ἐκκλησία μᾶς χρησιμοποιεῖ τήν ποιμαντική.
Τό θέμα ὅμως εἶναι μεγάλο. Ἁπλῶς κάναμε μιά νύξη. Σκοπός μᾶς ἦταν νά τονίσουμε ὅτι τώρα, στό κατώφλι τῆς τρίτης χιλιετίας μ.Χ., διαφαίνονται μερικές ἀπό τίς μεγάλες προκλήσεις πού ἔχει νά ἀντιμετωπίση ἡ Ἐκκλησία. Μεταξύ αὐτῶν εἶναι ἡ διάκριση “πνευματισμού” καί ὀρθόδοξης πνευματικότητος, ἡ διάκριση ψυχολόγου ἤ πνευματιστού καί Πνευματικοῦ. Καί ἀκόμη πιό μεγάλη πρόκληση ἡ διάκριση μεταξύ θρησκευτικῆς ὁμάδος καί Ἐκκλησιαστικῆς Κοινότητας.
Διάκ. Κ.Ε.Γ.
- Προβολές: 2915