Κύριο ἄρθρο: Ἡ Κοινωνία τῶν Φυλακῶν καὶ ἡ φυλακισμένη κοινωνία

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου 

Οἱ ἐξεργέρσεις τῶν φυλακισμένων εἶναι φανέρωση ἑνός προβλήματος πού μαστίζει τίς σύγχρονες κοινωνίες. Ἔχω τήν ἐντύπωση ὅτι δέν εἶναι πρόβληµα τόσο πολιτικό καί κοινωνικό, ἀλλά πνευµατικό καί ὑπαρξιακό, πού συνιστᾶ ἕνα ἰδιαίτερο τρόπο ζωῆς. Ἄν κανείς δέν δῆ αὐτό τό λεπτό καί οὐσιαστικό σηµεῖο, βρίσκεται σέ λάθος. 

Τό δυστύχημα εἶναι ὅτι ὅλα τά θέµατα τά ἀνάγουμε καί τά ἐξαντλοῦµε σέ ἕνα ἐπίπεδο σχῆμα, καθώς ἐπίσης τά ἀντιμετωπίζουμε δημοσιογραφικά καί ἀποσπασματικά, "περιγραφικά καί ὄχι ὀντολογικά". 

Εἶμαι βέβαιος ὅτι ἡ κοινωνία τῶν Φυλακῶν εἶναι ἔκφραση τῆς φυλακῆς τὴς σύγχρονης κοινωνίας καί γι' αὐτό δέν μπορεῖ νά ἑρμηνευθῆ ἔξω ἀπό αὐτήν τήν πραγματικότητα. Εἴμαστε φυλακισμένοι στὀν κόσµο τῶν αἰσθήσεων καί τῶν αἰσθητῶν, στό ὑπαρξιακό πρόϐληµα τοῦ θανάτου καί ἐνεργοῦμε σπασµωδικά κάτω ἀπό τίς δικές τους ἐπιδράσεις. ᾿Εξετάζοντας τό πρόβληµα τῆς ἐξέγερσης τῶν Φυλακισμένων, χωρίς, βέβαια, νά ἐγκρίνω τίς βιαιότητες καί χωρίς νά παραβλέπω τά πολυποίκιλα προβλήµατα, βλέπω καί μερικά θετικά στοιχεῖα, ἐν ἀντιθέσει µέ τήν Φυλακή τῆς κοινωνίας. 

Εἶναι σίγουρο ὅτι τό µεγαλύτερο πρόβληµα πού µαστίζει τίς σύγχρονες κοινωνίες εἶναι ὁ ἀτομικισμός καί τό ἄμεσο ἐπακόλουθό του πού εἶναι ἡ µαζοποίηση. Πρόκειται γιά µιά βαθειά πνευματική καί ὑπαρξιακή ἀσθένεια, πού μπορεῖ νά συνιστᾶ τήν ψυχική ὑπαρξιακή αὐτοκτονία. Οἱ ἀρνητικές ἐκδηλώσεις εἶναι ἡ πρώτη ἀναζήτηση διαπροσωπικῆς ἐπαφῆς καί κοινωνίας. Δηλαδή, ὥσπου νά φθάση κανείς στήν δημιουργική ὑποστατική σχέση, περνᾶ µέσα ἀπό µιά ἀντίδραση. Αὐτό τό βλέπει κανείς καί στήν ἐφηβική ἡλικία. Οἱ ἀντιδράσεις τῶν νέων, οἱ ἐπιθετικές ἐνέργειες εἶναι ἕνας ἀρνητικός τρόπος προσέγγισης. Θέλουν, δηλαδή, οἱ νέοι νά τούς προσέξουν οἱ ἄλλοι, γιατί ἀσφυκτιοῦν ζώντας σέ µιά ἀφασική κοινωνία. Ὅταν στόν δρόµο, ὡς Κληρικός, ἀντιμετωπίζω ἀντιδράσεις καί εἰρωνεῖες διαφόρων νέων, τίς ἑρμηνεύω µέσα ἀπό τήν προοπτική ὅτι ἀναζητοῦν ἕναν διάλογο ἀγάπης, θέλουν νά τούς προσέξω. Ὁπότε, οἱ παρόμοιες ἀντιδράσεις εἶναι κρυπτογραφηµένα μηνύµατα ἀναζήτησης ἀγάπης, τά ὁποῖα πρέπει νά ἀποκρυπτογραφηθοῦν δημιουργικά. 

Πέρα ἀπό αὐτό ἡ κοινωνία τῶν Φυλακῶν δέν εἶναι µιά ἰδιότυπη κοινωνία, ἀλλά ἔκφραση τῆς ἀτμόσφαιρας πού ἐπικρατεῖ στήν λεγόµενη ἐλεύθερη κοινωνία, ἡ ὁποία ὅμως εἶναι Φυλακισμένη στήν µατεριαλιστική νοοτροπία. Παρατηροῦμε, δηλαδή, ὅτι ὅλες οἱ ἐκδηλώσεις, ἀκόμη καί οἱ ἀνθρώπινες σχέσεις ἐκλαμβάνονται µέσα ἀπό τήν νοοτροπία τοῦ χρηματιστηρίου. Εἶναι Φοβερό πράγµα, ὅταν αὐτό τό βλέπουμε καί στό γεγονός τῆς ἀγάπης, ἡ ὁποία ἔπρεπε νά εἶναι ἡ κατ' ἐξοχήν ἐκστατική καί θυσιαστική ἐκδήλωση ζωῆς. Ἡ κοινωνία µας ἔγινε ἕνα µεγάλο καί ἀπέραντο χρηματιστήριο, μέ μετοχές, ἐκβιασμούς, σκληρά παιχνίδια, κέρδη καί Φιλοτομαρισμούς. Αὐτό τό βλέπει κανείς καί στήν κοινωνία τῶν Φυλακῶν. Δυστυχῶς πολλοί ἀντιμετωπίζουν τίς σύγχρονες Φυλακές σάν ἕνα µεγάλο χρηματιστήριο, ὅπου κινοῦνται τεράστια χρηματικά ποσά, ἀπάνθρωπο ἐμπόριο ἤ μᾶλλον δουλεµπόριο, ἐξασκοῦνται πιέσεις, διακινοῦνται προϊόντα "λευκοῦ θανάτου" μέ τεράστια κέρδη. 

Παράλληλα οἱ ἐξεγέρσεις Φυλακισμένων, τόσο στίς κλεισμένες Φυλακές, ὅσο καί στίς "ἐλεύθερες" Φυλακές φανερώνουν καὶ τήν ἕλλειψη ὑπαρξιακῆς ὠριμότητος, πού συνίσταται στήν ἀδυναμία ἀντιμετώπισης τοῦ πόνου. Ὁ πόνος εἶναι ἕνα ἀδήριτο ὑπαρξιακό γεγονός, τό ὁποῖο ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά ἀποφύγη, ἀλλά πρέπει νά ὑπερβῆ. Ἐλευθερία δέν εἶναι ἡ ἀπελευθέρωση τῶν ἀνθρώπων ἀπό τίς τραγικές καταστάσεις ζωῆς, ἀλλά ἡ ἐλεύθερη στάση ἀπέναντι σ αὐτές. Ἡ προσπάθεια νά καλύψη κανείς ἤ νά ἀποφύγη τό ὑπαρξιακό γεγονός τοῦ πόνου συνιστᾶ νεύρωση τῆς ψυχῆς. 

Εἶναι πολύ χαρακτηριστικό ὅτι ὁ Viktor Frankl, ἀναφερόμενος στά στρατόπεδα συγκεντρώσεως τοῦ Ἄουσβιτς καί τοῦ Νταχάου, γράφει ὅτι ἐκεῖ κατά τρόπο παράδοξο δινόταν στόν ἄνθρωπο ἡ εὐκαιρία νά ὑπερβῆ δημιουργικά τόν πόνο, ἀφοῦ κάνει λόγο γιά "πνευματική ζωή τῶν κρατουμένων", γιά "ἔκσταση τῆς ἀγάπης”, πού εἶναι ἀναγκαία γιά τήν ζωή, γιά τήν βεβαιότητα τῆς σχετικότητας τοῦ πόνου καί τῆς εὐτυχίας, πού εἶναι στοιχεῖο ὠριμότητος. 

Δυστυχῶς ζοῦμε σέ µιά κοινωνία εὐδαιμονιστική, αἰσθησιοκρατική, ἐπίπεδη καί ἑπομένως πλασματική. Γι αὐτό πιστεύω ὅτι δέν πρέπει ἁπλῶς νά βελτιώνουµε τούς ὅρους τῶν Φυλακῶν ἤ νά τίς µετακινήσουµε σέ ἄλλους χώρους, πού σαφῶς πρέπει καί αὐτά νά γίνουν, ἀλλά νά βελτιώσουμµε τήν ἀτμόσφαιρα τῶν "ἐλευθέρων Φυλακῶν", ὅπου ὑπάρχουν μέν ἀτομικές ἐλευθερίες, ἀπουσιάζει ὅμως ἡ ἐλευθερία τοῦ προσώπου.