Ἐπίκαιροι Σχολιασμοί: Ἡ ἀνορεξία γιὰ τὰ μαθήματα

τοῦ Πρωτοπρεσβύτερου Θωμᾶ Βαμβίνη

Τὸν τελευταῖο καιρό ἔγινε καί πάλι λόγος γιά τίς Γενικές Ἐξετάσεις, µέ ἀφορμή ἀπόφαση τοῦ Συµβουλίου Ἐπικρατείας, σχετική µέ τήν κατοχύρωση τῆς βαθµολογίας. Πολλά εἰπώθηκαν γιά τήν ὀρθότητα ἢ ὀχι τῆς ἀπόφασης αὐτῆς ἀλλά καί γενικότερα γιά τίς ἐξετάσεις καί τὴν Εθνική µας Παιδεία. Ἔχουμε τή γνώµη ὅτι τό πρόϐληµα τῆς Παιδείας δέν εἶναι ἡ εὕρεση τοῦ δικαιότερου τρόπου εἰσαγωγῆς στά ἀνώτερα καί ἀνώτατα ἐκπαιδευτικά ἱδρύματα, ἀλλά κυρίως ἡ ποιοτική ἀναβάθμιση τῆς Ἐκπαίδευσης, ἀφοῦ πιό µπροστά ἀποφασισθῆ ποιά Παιδεία θά θεωρῆται ποιοτικά ἀναβαθμισμένη. Πάντως, ἕνας ἀπό τούς ἀντικειμενικούς σκοπούς τῆς "ἀναβαθμισμένης” Παιδείας θά πρέπη νά εἶναι ἡ καταπολέμηση τῆς ἀδιαφορίας τῶν μαθητῶν γιά τά µαθήµατα, τῆς παθητικότητάς τους µέσα στήν τάξη, τῆς ἀπουσίας δηµιουργικῆς πρόσληψης τῶν µαθηµάτων. Ἡ ἀνορεξία γιά τή γνώση καί τά µαθήµατα εἶναι µιά ἀσθένεια πού τείνει νά πάρη τόν τελευταῖο καιρό ἐπιδημικές διαστάσεις. 

Οἱ πιθανές αἰτίες τοῦ φαινομένου αὐτοῦ εἶναι πολλές. Ἡ ὑπερκατανάλωση καί ἡ τηλεόραση εἶναι, κατά τή γνώµη µας, δύο ἀπό τίς κυριότερες. Βέβαια εἶναι σύνηθες φαινόμενο τόν τελευταῖο καιρό νά μιλοῦν ὅλοι ἐναντίον τῆς τηλεόρασης καί τῆς ὑπερκατανάλωσης, φορτώνοντας σ' αὐτές ὅλες τίς προσωπικές µας ἀνομίες, σάν σέ ἀποδιοπομπαίους τράγους. Παρά ταῦτα, θά προσπαθήσουμε στή συνέχεια νά ἀναλύσουμε µέ συντομία τήν εὐθύνη τους γιά τήν πνευματική "ἀνορεξία” τῶν μαθητῶν. 

Κάποτε ὁ σοφός Σωκράτης, βλέποντας στήν ἀγορά τόν πλοῦτο τῶν ἀγαθῶν καί τῶν ἐμπορευμάτων, θαύµαζε λέγοντας πόσων πραγμάτων δέν ἔχω τήν ἀνάγκη! Χαιρόταν τήν ἐλευθερία του ἀπό "ἀνάγκες" πού εἶναι φανταστικές. Εἶχε ἀποδευσμεύσει τό νοῦ του - ὅσο εἶναι δυνατόν στήν ἀνθρώπινη θέληση - ἀπὸ τήν προσκόλληση σέ περιττά πράγµατα. Ἔμενε ἀδούλωτος ἀπὸ τίς καταπιεστικές µεθοδεύσεις τῶν ἐμπόρων, οἱ ὁποῖοι σοφά πράττοντας κατά τά συμφέροντα τῆς ἐργασίας τους προσπαθοῦσαν καί προσπαθοῦν νά πείσουν τούς ἀνά τούς αἰῶνες καταναλωτές ὅτι τά ἐμπορεύματά τους εἶναι ἀναγκαῖα, ὅτι χωρίς αὐτά ἡ ζωή µας εἶναι ποιοτικά ὑποβαθμισμένῃ. 

Στίς µέρες µας ἰδιαίτερα τό ἐμπόριο µέσω τῆς διαφήμισης προσβάλλει τή φαντασία µας µέ εἰκόνες μιᾶς τεχνητῆς ζωῆς, πού δέν ἔχει καμμιά σχέση µέ τήν πραγματικότητα. Προσπαθεῖ νά σχηµατοποιήση τή φαντασία µας καί νά τῆς δώση δύναμη, ὥστε νά κυριαρχῆ πάνω στό νοῦ καὶ τό λόγο. Ἔτσι οἱ σύγχρονοι καταναλωτές -στό ποσοστό πού εἴμαστε εὐάλωτοι - ζοῦμε µιά φανταστική ζωή, µέσα σὲ μιά φανταστική κοινωνία γεμάτη περιττές "ἀνάγκες”. 

Τό κοσµοείδωλο τοῦ συγχρονου καταναλωτῆ δέν εἶναι ἐμπνευσμένο ἀπό τή Θεολογία ἢ τή Φιλοσοφία, ἀλλά ἀπό τή διαφήμιση. Εἶναι ἕνα κακόγουστο κατασκεύασμα τῆς ἐφευρετικότητας τῶν διαφημιστῶν, πού διαστρεβλώνει καί κακοποιεῖ τή ζωή. Μπορεῖ νά ἰσχυρισθῆ κανείς ὅτι ἔχει ἔντονα παγανιστικά, ἀλλά καί μουσουλμανικά στοιχεία. Ὁ παράδεισός του ἔχει στίβες παιχνίδια, ἀλλαντικά σπράϊτ, κόκα κόλα καί ἄλλες αἰσθησιακές άπολαύσεις. Καί νά σκεφθῆ κανείς ὅτι αὐτό τό κοσµοείδωλο ἀφομοιώνεται - χωρίς ἴσως νά τό συνειδητοποιοῦν οἱ μεγαλύτεροι - ἀπό τά μικρά παιδιά, πού περνοῦν πολλές ὧρες µπροστά στήν τηλεόραση. Ἡ χωρίς µέτρο καὶ ἐπιλογή παρακολούθηση ἀπό τά παιδιά τῆς τηλεόρασης τά συνηθίζει σέ μιά ἐπίπεδη σκέψη, χωρίς ὕψος καί βάθος, χωρίς διάθεση γιά ὑπέρβαση τῶν παρόντων. 

Μέ µιά τέτοια τηλεοπτική ἀγωγή δέν µένει µέσα στή ψυχή τῶν παιδιῶν χῶρος γιά ἔμπνευση. Αὐτό τό γεγονός πιστεύουμε ὅτι ἀποτελεῖ µιά σηµαντική αἰτία πού τό µεράκι γιά τά γράµµατα καί τήν ἔρευνα, πού χρειάζεται ἔμπνευση, γίνεται ὅλο καί σπανιότερο.