Γεγονὸς καὶ σχόλιο: Χωρὶς ὑποσημειώσεις

Ὁ Ὀδυσσέας Ἐλύτης, πού πρόσφατα κοιμήθηκε, ἦταν εὐαίσθητος ἄνθρωπος, ὅπως ἄλλωστε καί κάθε ποιητής. Ἡ εὐαισθησία καὶ τρυφερότητά του φαίνεται σέ πολλά κείµενα τά ὁποῖα μᾶς ἔχει ἀφήσει, πού ἀποδεικνύουν ὅτι οἱ εὐαίσθητοι ἄνθρωποι εἶναι ἀναγκαῖοι σήµερα πού ὑπάρχει τρομερή ἀναισθησία σέ ὅλους τούς τομεῖς. 

Δέν µπορεῖ κανείς νά ἔχη τήν ἀπαίτηση ἀπό τόν Ἐλύτη νά εἶναι θεολόγος καί νά ἀκριβολογῆ σέ ὅλα τά κείμενά του. Κανείς ὅμως δέν μπορεῖ νά ἀρνηθῆ τήν εὐαισθησία του ἀπέναντι στά μεγάλα προβλήµατα πού ἀπασχολοῦν τόν ἄνθρωπο, στό πρόβληµα τῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου. 

Μέ τὸ σχόλιο αὐτό δέν ἔχω τήν πρόθεση νά κρίνω τό ἔργο τοῦ Ἐλύτη, ἄλλωστε αὐτὸ προϋποθέτει γνώσεις, µεράκι, ἀντικειµενικότητα, προσωπική γνώση τοῦ ποιητῆ, ἀγάπη, γιατί δέν μπορεῖ κανείς νά κρίνη κάποιον, ἄν δέν τόν ἀγαπήση πραγµατικά. 

Μοῦ ἄρεσε ὅμως πολύ ἕνας λόγος του πού διάβασα πρίν ἀπό µερικά χρόνια. Μιλώντας γιά τόν πολιτισμό πού πρέπει νά μᾶς διακρίνη καί τόν τρόπο ζωῆς πού πρέπει νά ζοῦμε ἔλεγε µεταξύ ἄλλων:

«Ἐάν μᾶς χτυποῦν, νά βγάζουµε ἦχο καθαρό... Καὶ νά προτείνουμε µιά ζωή πού γιά νά σταθῆ, νά µήν ἔχει ἀνάγκη ἀπό ὑποσημειώσεις». 

Ἴσως νά εἶναι θράσος νά ἀποκωδικοποιήση κανείς τό µήνυµα αὐτό. Ἁπλῶς ὀσφραντικά θά σημειώσω κάτι, περισσότερο διατυπώνοντας δικές µου σκέψεις καὶ μπαίνοντας στὴν ἴδια προοπτική, παρά ἑρμηνεύοντας τό κείµενο τοῦ Ἐλύτη. 

Ἐμεῖς οἱ Ρωμηοί ἔχουμε μιά παράδοση πού διακρίνεται γιά τήν αὐθεντικότητα. Εἶναι ὑπαρξιακή, ἀρχοντική, δέν στηρίζεται µόνο σέ ἐξωτερικά γνωρίσµατα, ἀλλά ξεκινᾶ ἀπό τό βάθος τῆς ὕπαρξης. Μποροῦμε νά ζοῦμε μιά παράδοση πού ὅταν ἀκόμη μᾶς χτυποῦν, νά βγαίνη ἕνας καθαρός ἦχος. Πρόκειται γιά µιά ἀξιοπρέπεια καί ἀρχοντιά πού φαίνεται καί στίς πιό τραγικές στιγμές τῆς ζωῆς µας. Ὅσο κτυπᾶ κανείς τό γνήσιο μέταλλο, τόσο καθαρότερο ἦχο βγάζει. 

Σήµερα ἔχουμε γεμίσει ἀπό ψευτιές, φτιασίδια ἐξωτερικά, ἐπιφανειακά στολίδια. Ἔχουμε γίνει ἀλλοπρόσαλλοι καί θά µποροῦσα νά πῶ πολυπρόσωποι καὶ γιά νά στηρίξουµε αὐτή τήν συνθετότητα, χρησιμοποιοῦμε διαρκῶς ὑποσημειώσεις, δηλαδή γνῶμες ἄλλων, ἐπεξηγήσεις, βιβλιογραφία. Ἔχουμε ἀνάγκη ἀπὸ αὐθεντίες καί ἐξαρτήσεις. Αὐτό δείχνει ἀνασφάλεια, προσωπική, κοινωνική, ἐθνική. 

Χρειαζόμαστε μιά ζωή χωρίς ὑποσημειώσεις. Μιά ζωή αὐθεντική, καθαρή, εἰλικρινῆ, ἀξιοπρεπῆ. Ἡ λεβεντιά ἡ φιλοτιµία καί ἡ πνευµατικὴ ἀριστοκρατία εἶναι τά γνωρίσματα τῆς παράδοσής µας. 

Ν. Ι.