Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ Μηνός: Ἅγιος Παπα-Νικόλας Πλανᾶς (1851-1932), 2 Μαρτίου

Πρωτοπρεσβύτερου Π. Γεώργιου Παπαβαρνάβα

Ὁ πάπα-Νικόλας Πλανᾶς ἦταν ἄνθρωπος ἄκακος, ἀπονήρευτος καί μέ βαθειά ταπείνωση. Ὁ προγνώστης Θεός τόν ἐπροίκισε μέ τό προορατικό χάρισμα ἐνῶ ἦταν ἀκόμα μικρό παιδί. Μέ τήν μεγάλη ἁπλότητα πού τόν διέκρινε, διηγόταν: “Μιά βραδυά χειμωνιάτικη, πού καθόμασταν στό τζάκι εἶπα στόν πατέρα μου: “Πατέρα, αὐτή τήν στιγμή ἐβυθίσθη τό καΐκι μᾶς τό “Εὐαγγελίστρια” ἔξω ἀπό τήν Πόλη”. Ἔντρομος ὁ πατέρας μας, λέγει στήν μητέρα μου: “Γυναίκα, τί λέγει τό παιδί”; Καί ὄντως, αὐτή τή στιγμή ἐπνίγη τό καΐκι μας...”. Καί γιά νά ἀποφύγη τόν θαυμασμό τῶν ἄλλων, ἀλλά καί τόν πειρασμό τῆς ὑπερηφανείας ἔλεγε, ὅτι “ὅλα τα παιδιά εἶναι προορατικά”.

Δεκατεσσάρων ἐτῶν ἔμεινε ὀρφανός ἀπό πατέρα. καί στά δεκαεπτά νυμφέυθηκε στήν Ἀθήνα, ὅπου μετεκόμισε μέ τήν μητέρα καί τά ἀδέλφια του ἀπό τήν γενέτειρά του τήν Νάξο. Ἡ σύζυγος τοῦ ἀπέθανε σέ νεαρή ἡλικία, ἀφοῦ ἐν τῷ μεταξύ ἀπέκτησαν ἕνα ἀγόρι. Στήν πολυθόρυβη πόλη καί μέσα σέ τόσες φροντίδες, ἀφοῦ ἦταν πατέρας καί μητέρα μαζί γιά τό παιδί του καί παράλληλα πνευματικός πατέρας γιά τούς ἐνορίτες του, ἔζησε βίον ἀληθινοῦ ἀσκητού μέ νήψη, προσευχή καί λατρευτική ζωή.

Τίς πρῶτες γραπτές μαρτυρίες γιά τήν ἁγιότητα τοῦ πάπα-Νικόλα τίς ἔχουμε ἀπό τόν σύγχρονό του Ἀλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Ὁ Παπαδιαμάντης ἦταν ψάλτης του, στό Ἐκκλησάκι τοῦ Ἁγίου Ἐλισσαίου, κοντά στό Μοναστηράκι τῆς Ἀθήνας. Ἔψαλλε στούς ἑσπερινούς καί τούς ὄρθρους, στίς λειτουργίες καί τίς ὁλονυκτίες, πού τελοῦσε μέ κατάνυξη, ἀλλά καί μεγαλοπρέπεια ὁ πάπα-Νικόλας. Καί μπόρεσε νά εἰσδύση στό βάθος τῆς ἁγιαμένης αὐτῆς ὕπαρξης καί νά ἀντιληφθῆ τό πλῆθος τῶν χαρισμάτων της, τά ὁποῖα ἦταν ἐπιμελῶς κρυμμένα κάτω ἀπό τό κέλυφος τῆς ἁπλότητας καί τῆς ταπείνωσης, γιατί ἦταν καί ἐκεῖνος ἐντεταγμένος στήν ἴδια προοπτική, ἦταν, δηλαδή, φορέας τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως. Τόν ὀνομάζει ἄξιο λειτουργό του Ὑψίστου καί τόν ἀντιπαραβάλλει μέ τούς “ἐπαγγελματικούς ἱερείς”, ὅπως τούς ἀποκαλεῖ, καί συνεχίζει: “Εἶναι ὁ ταπεινότερός των ἱερέων καί ὁ ἁπλοϊκότερος τῶν ἀνθρώπων ... εἶναι ἀξιαγάπητος, εἶναι ἁπλοϊκός καί ἐνάρετος, εἶναι ἄξιος του πρώτου Μακαρισμοῦ τοῦ Σωτῆρος”.

Ἦταν, ὅπως ὅλοι οἱ Ἅγιοι, ἀφιλοχρήματος καί ἐλεήμων. “Περνούσε πολύ χρῆμα ἀπό τά χέρια του, ἀλλά ἀμέσως διωχετεύετο στήν ἐλεημοσύνη. Ὡς καί νεαρούς διακους βοηθοῦσε νά σπουδάσουν. Πολλές φορές δέν εἶχε οὔτε μιά πεντάρα πάνω του. Χωρίς νά τό προσέξη κάποτε πῆρε ἕνα ἁμάξι νά τόν πάη σέ κάποιο σπίτι. Ὅταν ἔφθασαν καί ἠθέλησε νά πληρώση ... κοιτάζει γιά λεπτά, ξανακοιτάζει, τίποτα. Βρέθηκε σέ ἀμηχανία. Τοῦ λέγει ὁ ἁμαξάς: “Δέν εἶσαι σύ ὁ ἐφημέριος του Ἁγίου Ἰωάννου, ὁ πάπα - Νικόλας;” - “Ναί, παιδί μου, ἐγώ εἴμαι”. - Έ, δέν θέλω λεπτά, μόνον τήν εὐχή σου!””. Σέ μιά ἄλλη περίπτωση κάποιος, “ποῦ τοῦ διάβασε κάποτε παράκληση, τοῦ ἔδωσε ὡς πληρωμή κάποιο σεβαστό ποσόν, μέσα σέ κλειστόν φάκελλο. Αὐτός, καθώς πῆρε τόν φάκελλο, τόν ἔδωσε ἀμέσως κλειστόν σέ μιά πτωχή, πού τόν περίμενε πότε νά τελειώση τήν παράκληση. Ὁ ἄνθρωπος πού τοῦ τόν ἔδωσε, ἄναψε ἀπό στενοχώρια. Μά τόν εὐλογημένον, ἔλεγε, νά μήν κοιτάξη καν τί τοῦ ἔδωσα;!”.

Ἔδειχνε μεγάλη ὑπομονή στούς πειρασμούς καί τίς δοκιμασίες καί ἀφάνταστη ψυχραιμία. Ἔλεγε κάποτε ὁ ἴδιος συμβουλεύοντας μιά πνευματική του κόρη: “Ἐγώ παιδί μου μέ τήν ὑπομονή τά ἔβγαλα πέρα τά τόσα σκάνταλα πού μου παρουσιαζόντουσαν”.

Μεγάλη σημασία ἔδινε στήν προσοχή καί τήν συγκέντρωση τοῦ νοῦ κατά τήν διάρκεια τῆς προσευχῆς καί τῆς λατρείας. Στίς διδασκαλίες του πρός τά πνευματικά του παιδιά τόνιζε πολύ το σημεῖο αὐτό. Μάλιστα, ὅταν ἔβγαινε νά θυμιάση, κατά τήν διάρκεια τοῦ Ὄρθρου, πολλές φορές τόν εἶδαν νά θυμιᾶ ἄδεια στασίδια, ἐνῶ ἀντίθετα δέν θυμιοῦσε κάποιους ἀπό τούς παρισταμένους. Μέ τό πνευματικό του χάρισμα διέκρινε ὅτι, κάποιοι ἀπό τούς παρόντες σωματικά ἤσαν οὐσιαστικά ἀποντες, ἀφοῦ ὁ νοῦς τούς ἦταν σκορπισμένος καί τριγυρνοῦσε ἔξω ἐδῶ κι’ ἐκεῖ, ἐνῶ κάποιοι πού ἀπουσίαζαν, λόγω ἀσθενείας ἤ γιά ἄλλους λόγους ἀνωτέρους της θελήσεώς τους ἤσαν νοερά παρόντες καί προσευχόντουσαν τήν ὥρα ἐκείνη.

Λειτουργοῦσε συχνά καί μνημόνευε στήν Ἁγία Πρόθεση πάρα πολλά ὀνόματα ζώντων καί κεκοιμημένων. Ἀξιώθηκε νά ἀκούση ψαλμωδίες ἀγγέλων.

Προτρέπουμε τήν ἀνάγνωση τοῦ βίου του, πού προκαλεῖ μεγάλη γλυκύτητα στήν καρδιά, ὄρεξη γιά προσευχή, μετάνοια καί διάθεση γιά διόρθωση καί μίμηση τῆς θεάρεστης ζωῆς του.