Στυλιανοῦ Γερασίμου: Ἀπόψεις τῶν Πεντηκοστιανῶν γιά τά μνημόσυνα

Πεντηκοστιανοί: Αἵρεση καί Πλάνη

Στυλιανοῦ Γερασίμου, Θεολόγου

1. Γιατί γίνονται τά μνημόσυνα σύμφωνα μέ τούς Πεντηκοστιανούς.

Οἱ Πεντηκοστιανοί κατακρίνουν τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας γιά τά μνημόσυνα. Ἡ ἀντίληψη δέ πού ἔχουν γιά τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μᾶς εἶναι μᾶλλον μονομερής καί ὄχι ὁλοκληρωμένη. Κατακρίνουν λοιπόν τήν ἀντίληψη ὅτι μετά τόν θάνατο ἡ ψυχή δέν πάει ἀμέσως στόν Θεό, ἀλλά περνάει ἀπό διαφόρους σταθμούς, πού λέγονται “ἐναέρια τελώνια”. Ἐκεῖ γίνεται ἐξέταση τῆς ζωῆς τοῦ νεκροῦ ἀπό πνεύματα καί ἀγγέλους. Ὅταν οἱ ἄγγελοι παίρνουν τήν ψυχή τήν ὁδηγοῦν σέ τρεῖς ἡμέρες στόν θρόνο τοῦ Θεοῦ. Σέ ἐννέα ἡμέρες ἀφοῦ τήν πάρουν τήν ὁδηγοῦν πάλι στόν θρόνο τοῦ Θεοῦ καί προσκυνεῖ. Στίς σαράντα ἡμέρες ὁ Θεός ἀποφασίζει πού πρέπει νά τοποθετηθῆ ἡ ψυχή.

2. Τά μνημόσυνα εἶναι ἀποστολική παράδοση;

Οἱ Πεντηκοστιανοί ἀπαντοῦν ὅτι δέν εἶναι, ἀλλά ἔχουν εἰδωλολατρική προέλευση. Καί σύμφωνα καί μέ τίς ἀρχές τους, τίποτε δέν γίνεται παραδεκτό ἐκτός της Ἁγιογραφικῆς μαρτυρίας. Ἀπό τήν συνήθεια τῶν εἰδωλολατρῶν, λένε, ἐπηρεάστηκαν καί οἱ Χριστιανοί καί ἄρχισαν νά τελοῦν τήν 3η καί 9η καί τήν 40η ἡμέρα μετά τόν θάνατο μνημόσυνα.

3. Εἶναι κακό νά τελοῦνται τά μνημόσυνα;

Ἀφοῦ λοιπόν δέν δέχονται τήν ἀποστολικότητα καί ἐκκλησιαστικότητα τῶν μνημοσύνων, ἑπόμενο εἶναι καί νά θεωροῦν ἀρνητικές τίς συνέπειες ἀπό τήν τέλεσή τους. Μέ τά μνημόσυνα, λένε, δίνεται ἡ ἐντύπωση στούς πιστούς ὅτι, καί νά μήν ἔχουν εὐαρεστήσει τόν Θεό οἱ κεκοιμημένοι συγγενεῖς καί φίλοι τους, μέ τήν προσευχή τῶν ζώντων θά συγχωρεθοῦν καί θά ἀναπαυθοῦν. Ἔτσι καλλιεργεῖται ἡ μάταια, κατ’ αὐτούς, ἐλπίδα στήν μεταθανάτια βοήθεια καί παραμελοῦν οἱ πιστοί τήν ἑτοιμασία τῆς ψυχῆς τους. Ἀποτέλεσμα εἶναι νά χάνονται αἰώνια μέ τήν “πλάνη”, ὅπως τήν χαρακτηρίζουν, τῶν μνημοσύνων.

4. Ὀρθόδοξη θεώρηση τῶν μνημοσύνων.

Τό Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι σῶμα “ζώντων καί τεθνεώτων”. Δηλαδή, δέν ὑπάρχουν ὀντολογικά νεκροί γιά τήν Ἐκκλησία μας, δέν ὑπάρχουν νεκροί γιά τόν Θεό –“οὐκ ἐστιν ὁ Θεός Θεός νεκρῶν, ἀλλά ζώντων” (ἔνν. οἱ Προπάτορες) (Ματθ. κβ', 32)– ἀλλά ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού ζοῦν σέ μιά προσωρινή “ἀφύσικη” κατάσταση, ἀφοῦ ἡ ψυχή ἔχει χωρισθῆ προσωρινά ἀπό τό σῶμα, χωρίς νά ἔχη χαθῆ τό πρόσωπο, ὅπως φαίνεται καί στήν παραβολή τοῦ πτωχοῦ Λαζάρου. Ἡ σχέση αὐτή ἀποτελεῖ ἰσχυρή πίστη τῶν μελῶν αὐτοῦ του Σώματος, πού στηρίζεται καί στήν Ἁγία Γραφή καί στίς ἐμπειρίες τῶν Ἁγίων. Οἱ δεήσεις, δηλαδή τά μνημόσυνα, γιά τά μέλη πού ἔχουν κοιμηθεῖ, ἀποτελοῦν ὑπέρτατη ἐκδήλωση ἀγάπης καί κορύφωση τῆς ἐλπίδος στήν συνοχή τοῦ Σώματος τῆς Ἐκκλησίας καί στήν ζωή καί μετά τόν θάνατο.

Ὁ ἅγιος Νεκτάριος ἑρμηνεύει μέσα σέ ὀρθόδοξα πλαίσια τό σχετικό λόγιό του Κυρίου, “οὐκ ἀφεθήσεται αὐτῶ, οὔτε ἐν τῷ νῦν αἰώνι, οὔτε ἐν τῷ μέλλοντι” (Ματθ. Ἰβ', 32) καθώς καί τό χωρίο της πρός Τιμόθεον Β' ἐπιστολῆς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, ὅπου ὁ Ἀπόστολος εὔχεται ὑπέρ τῆς ψυχῆς τοῦ κεκοιμημένου Ὀνησιφόρου “δώη αὐτῶ Κύριος εὐρεῖν ἔλεος παρά Κυρίου ἐν ἐκείνη τή ἡμέρα” (Β' Τιμ. α', 18).

Τά μνημόσυνα κατά τήν θεία Λειτουργία ἀποτελοῦν μυστήρια πού χαρακτηρίζουν τήν ἕνωση τοῦ Σώματος τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ ἅγιος Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης τονίζει ὅτι κατά τήν τέλεσή τους ἔπρεπε οἱ κατηχούμενοι νά ἀποχωρήσουν, γεγονός πού φανερώνει τόν μυστηριακό χαρακτήρα τους. Ἔτσι μόνον τά ἐνεργά μέλη τοῦ Σώματος μποροῦν νά τά κατανοοῦν. Τά μνημόσυνα ἔχουν ἀναφορά στόν Χριστό, τήν Δευτέρα Παρουσία Του καί τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν.

Καί βέβαια, πολλοί ἐκπρόσωποι τοῦ σχολαστικισμοῦ θεωροῦν τά μνημόσυνα ἁπλές τελετές, χωρίς καμιά ὠφέλεια γιά τούς νεκρούς, καί πολύ περισσότερο ἀρνοῦνται τόν μυστηριακό χαρακτήρα τους.

Ἐμεῖς πάντως γνωρίζουμε πόσο σημαντική εἶναι ἡ ὠφέλεια τῶν μνημοσύνων ὄχι μόνον γιά τούς νεκρούς, ἀλλά καί γιά τούς προσευχομένους γι’ αὐτούς πιστούς στά πλαίσια τοῦ Σώματος τῆς Ἐκκλησίας.