Προσφώνηση Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου στήν κουρά τοῦ μοναχοῦ π. Πολυκάρπου

Προσφώνηση Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου στήν κουρά τοῦ μοναχοῦ π. Πολυκάρπου Παστρωμᾶ (2-12-2000)

Οἱ Πνευματικοί ἄξονες τοῦ Μοναχοῦ

Ἡ ἀκολουθία πού ἔγινε σήμερα εἶναι καί λέγεται ἀκολουθία τῆς ρασοφορίας πού εἶναι ἡ πρώτη εἴσοδος στήν μοναχική πολιτεία. Ἔχει τά στοιχεῖα τῆς κουρᾶς, γιατί γίνεται κοπή τῶν μαλλιῶν –δεῖγμα ἀφιερώσεως– ἀλλάζει τό ὄνομα, ἐνδύεται ὁ κεκαρμένος τα μοναχικά ἔνδυματα, καθώς ἐπίσης οἱ εὐχές δηλώνουν τήν ἀλλαγή στήν ζωή τοῦ ἀνθρώπου, καί τήν πλήρη ἀφιέρωση στόν Θεό. Βέβαια, δέν δίδονται ἀκόμη οἱ μοναχικές ὑποσχέσεις, πράγμα τό ὁποῖο γίνεται κατά τήν ἀκολουθία τοῦ μεγάλου καί ἀγγελικοῦ σχήματος, ἀλλά ὅμως αὐτή καθ’ ἐαυτή ἡ πράξη καί ἡ ἀκολουθία ἐπιβεβαιώνει τόν λόγο τοῦ Χριστοῦ: “οὐδείς ἐπιβαλῶν τήν χείρα αὐτοῦ ἐπ’ ἄροτρον καί βλέπων εἰς τά ὀπίσω εὔθετος ἐστιν εἰς τήν βασιλείαν τοῦ Θεού” (Λουκ. θ’, 62).

Μέ τήν εὐκαιρία αὐτῆς τῆς κουρᾶς θά ἤθελα νά σού ὑπενθυμίσω μερικούς ἐπίκαιρους λόγους.

1. Πρό ἡμερῶν σέ ἕνα βιβλίο, πού περιγράφει τήν ζωή καί πολιτεία ἑνός ὁσίου των ἡμερῶν μας, τοῦ ἀειμνήστου Ἐφραίμ τοῦ Κατουνακιώτου, ἑνός μεγάλου ἀσκητοῦ, σέ κάποιο σημεῖο λέγεται ὅτι ὁ Γέροντας Ἐφραίμ συμβούλευε τούς μοναχούς νά ἔχουν δύο φράσεις συνεχῶς στά χείλη τους, ἡ μία το “εὐλόγησον”, ἡ ἄλλη το “νά ’ναι εὐλογημένο”. Καί ἄν προστεθῆ μιά τρίτη φράση, πού εἶναι ἡ κραυγή “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησον μέ” συμπληρώνεται ἡ κατ’ ἐξοχήν γλώσσα τῆς μοναχικῆς πολιτείας, πού ἀποτελεῖται κυρίως ἀπό αὐτές τίς τρεῖς φράσεις. Καί μέ αὐτές μπορεῖ νά συνεννοηθῆ μέ τίς ἀσώματες δυνάμεις, καί μέ αὐτές νά ἀναγνωρισθῆ πολίτης τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ.

Τρεῖς λοιπόν ἄξονες γύρω ἀπό τούς ὁποίους στρέφεται ὁλόκληρη ἡ μοναχική πολιτεία. Ἅς τίς δοῦμε μέ τήν σειρά.

“Ευλόγησον”

Εἶναι γνωστόν ὅτι οἱ μοναχοί χρησιμοποιοῦν αὐτήν τήν λέξη μέ πολλές ἔννοιες. Ἄλλοτε ἀντί χαιρετισμοῦ, ἀφοῦ ἀντικατέστησαν τό “καλημέρα” καί τό “καλησπέρα” μέ τό “εὐλόγησον”, ἄλλοτε μέ ἐρωτηματικό, προκειμένου νά ἐπαναλάβη ὁ συνομιλητής τοῦ κάποια φράση πού δέν ἔγινε ἀντιληπτή, ἄλλοτε γιά νά ἐπιβεβαιώση κάτι, καί κυρίως χρησιμοποιεῖται γιά νά ζητήση συγγνώμη γιά κάποια πράξη πού δυσαρέστησε τόν ἀδελφό του.

Ὅλες αὐτές οἱ ἔννοιες δείχνουν ὅτι ὁ μοναχός εἶναι “ἐπαίτης” ὄχι ἄλλων ἀγαθῶν, ἀλλά τῆς εὐλογίας τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἀνθρώπων, τῆς εὐλογίας ἀπό ὅλους, γιατί αἰσθάνεται ὅτι δέν τό ἀξίζει. “Επαίτης”, εὐλογίας! “Ἐπαίτης” συγγνώμης γιά ὅλα ὅσα ἔγιναν! Ὁ ἅγιος Ἰσαάκ θά γράψη: “Μακάριος ὁ ἄνθρωπος ὁ γινώσκων τήν ἐαυτοῦ ἀσθένειαν”. Ἐκεῖνος πού δέν μπορεῖ νά ζητήση συγγνώμη, νά πῆ τό εὐλόγησον, εἶναι ἄρρωστος, δείχνει ὅτι διακρίνεται ἀπό τήν νοοτροπία τῶν δικαιωμάτων. Γιατί, ὅπως λένε οἱ ἅγιοι Πατέρες, ἕνα “δικαίωμα” τοῦ μοναχοῦ, ὅταν συνδυάζεται καί μέ ἕνα “θέλημα”, συντελεῖ στήν καταστροφή του, ἀφοῦ ἔτσι γίνεται τρόπον τινά ἕνα βραχυκύκλωμα καί παύει νά ἔχη ἐπικοινωνία μέ τό ἀληθινό φῶς, τόν Θεό, ὁπότε σκοτάδι βαθύ ἔρχεται μέσα στήν καρδιά του καί σέ ὁλόκληρη τήν ὕπαρξή του.

“Να ’ναι εὐλογημένο”

Αὐτός εἶναι ὁ δεύτερος ἄξονας τῆς μοναχικῆς πολιτείας. Καί αὐτό δηλώνει τήν ὑπακοή βασικά στόν Θεό, στόν Ἐπίσκοπο, ἔπειτα στόν Γέροντα καί στήν συνέχεια σέ ὁλόκληρη τήν ἀνθρωπότητα. Ἡ ὑπακοή εἶναι στοιχεῖο τῆς νέας γεννήσεως. Κάθε μεγάλο ἔργο ξεκινᾶ ἀπό τήν ὑπακοή. Καί βέβαια ἡ ὑπακοή εἶναι θεολογική ἀρετή, δέν εἶναι ἁπλῶς ἡ κλήση τῆς θελήσεως, ἄν καί αὐτό εἶναι ἡ ἀρχή. Γίνεται ἡ ὑπακοή γιά νά γεννηθῆ κανείς σέ ἄλλον κόσμο, νά βγῆ ἀπό τήν ἀτομικότητά του καί νά γίνη πρόσωπο θεούμενο. Ὑπακοή, λοιπόν, στίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, στήν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, στόν Ἐπίσκοπο, στόν Γέροντα καί τόν ἀδελφό. Μιά ὑπακοή μόνον στόν Γέροντα χωρίς νά εἶναι ὑπακοή στήν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας καί τόν Ἐπίσκοπο δέν λυτρώνει τόν ἄνθρωπο ἀπό τήν φιλαυτία καί τήν ἀτομικότητα. Μέσα ἀπό αὐτήν τήν προοπτική πρέπει νά δή κανείς τούς Κανόνας τῆς Δ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου (ἡ’ καί ἰη’). Ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος καί πάλι γράφει: “Ἡ ἀληθινή ὑπακοή διπλή ἐστιν ἐν ἔργοις καί ὀνειδήσεσιν”. Ἡ ὑπακοή δέν ἐξαντλεῖται σέ λόγια, ἀλλά σέ πράξεις, σέ ἔργα. Κυρίως ὑπακοή ἔχει ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος πού μπορεῖ νά ἀντιμετωπίση τό πρόβλημα τῶν πειρασμῶν καί τοῦ ὀνειδισμοῦ.

“Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησον μέ”

Ἡ τρίτη φράση προσευχή πού ἀπευθύνεται μέρα καί νύκτα στόν Θεό. Ἡ προσευχή αὐτή λέγεται μονολόγιστη, γιατί πρέπει νά ὑπάρχη ἕνας λόγος, δηλαδή ἡ προσευχή δέν πρέπει νά συγχέεται μέ φαντασίες καί λογισμούς. Ἡ μικρή αὐτή προσευχή γίνεται μέ τό στόμα, ἀλλά μετά συνεχίζεται μέ τόν νοῦ καί τήν καρδιά, ὁπότε γίνεται ἕνας ἀλάλητος στεναγμός. Πρόκειται γιά μιά πνευματική εὔλαλη ἀλαλία, πού εἶναι ἰσχυρότερη ἀπό τούς ρητορικότερους λόγους. Ἡ προσευχή γίνεται ἐκφώνως, χαμηλοφώνως καί μυστικῶς, ἕως ὅτου γίνη νοερῶς καί καρδιακῶς. Σέ ὅλες τί φάσεις συνδέεται μέ τήν καθαρά προσευχή. Καί αὐτή εἶναι ἡ ἀρχή τῆς πνευματικῆς ζωῆς, γιατί, κατά τόν ἅγιο Ἰσαάκ τόν Σύρο, “μετά τήν καθαράν προσευχήν, ἄλλη προσευχή οὐκ ἔστι... Μετά δέ τοῦτον τόν ὄρον, ἔκπληξις ἔσται τότε, καί οὐχί προσευχή. Διότι πέπαυται τά τῆς προσευχῆς, καί θεωρία τίς ἐστι, καί οὐχί προσευχήν προσεύχεται ὁ νοῦς... Ἄλλον ἐστιν ἡ προσευχή καί ἄλλο ἡ ἐν αὐτή θεωρία”.

2. Στούς τρεῖς αὐτούς πνευματικούς ἄξονες πρέπει νά στηρίζης τήν μοναχική σου ζωή καί μάλιστα στήν Ἱερά Μονή Ἀμπελακιωτίσσης, γιά τήν ὁποία προορίζεσαι.  Ὁ ἡσυχαστικός τόπος θά σέ βοηθήση στήν ἄνοδό σου στόν Θεό.

Ἡ Ἱερά Μονή Ἀμπελακιωτίσσης ἔχει δύο μεγάλους πνευματικούς θησαυρούς, δύο πνευματικά πνευμόνια, μέ τά ὁποῖα ἀναπνέει ὅλη ἡ Ναυπακτία, ἤτοι τήν θαυματουργό εἰκόνα τῆς Παναγίας καί τό θαυματουργό χέρι τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου. Καί μέ τά δύο αὐτά πνευματικά θησαυρίσματα τῆς Μονῆς συνδέεσαι στενά.  Οἱ μεγαλύτεροι σταθμοί τῆς ζωῆς σου συνδέονται μέ τήν Παναγία, πού σέ ἀγάπησε καί τήν ἀγαπᾶς. Τώρα μέ τό ὄνομα πού ἔλαβες, συνδέεσαι καί μέ τόν ἅγιο Πολύκαρπο. Καί οἱ δύο αὐτοί θά σέ βοηθήσουν στήν ζωή σου, νά στερεωθῆς στήν μοναχική σου πολιτεία, ἀλλά καί στό περιβάλλον τῆς ἱστορικῆς Μονῆς τῆς Παναγίας τῆς Ἀμπελακιωτίσσης.

Πάντοτε προσευχόμουν στήν Παναγία καί τόν ἅγιο Πολύκαρπο νά φέρουν ἀνθρώπους στό Μοναστήρι. Καί ἤδη αὐτό πραγματοποιεῖται ἀπό σήμερα. Πιστεύω δέ ὅτι θά ἔχουμε καί συνέχεια, ὥστε τό Μοναστήρι αὐτό νά ἀποκτήση ἡμέρες δόξης καί πάλι, ἐπειδή ὁ ἄνθρωπος σήμερα ἔχει ἀνάγκη ἀπό τέτοιους χώρους, ὅπου θά βρίσκη εἰρήνη, γαλήνη καί ἠρεμία.

Ἀγαπητέ μου π. Πολύκαρπε

Εὔχομαι νά ἀποκτήσης στήν ζωή σου καί τήν μοναχική σου πολιτεία αὐτούς τούς τρεῖς ἄξονες, ἤτοι τό “εὐλόγησον”, τό “νά ’ναι εὐλογημένο” καί τό “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησον μέ”. Νά ἐργάζεσαι μέσα σέ αὐτό τό πνευματικό κλίμα. Νά ἀποκτήσης πολλούς μυστικούς καρπούς, γιατί αὐτό ἔχει μεγάλη ἀξία καί καίει τόν διάβολο, ὄχι ἡ φανερή, ἀλλά ἡ κρυφή ἀρετή. Ἐνθυμοῦμαι τόν καταπληκτικό ἐκεῖνο δοξαστικό πού εὔχομαι νά ἐκπληρωθῆ στήν προσωπική σου ζωή: “Δεῦτε ἐργασώμεθα ἐν τῷ μυστικῶ ἀμπελώνι, καρπούς μετανοίας”.

Ἡ Κυρία Θεοτόκος καί ὁ ἅγιος Πολύκαρπος νά εἶναι πάντα μαζί σου.