Κύριο ἄρθρο: Τὰ διαπλεκόµενα συμφέροντα

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία γιά τά λεγόμενα «διαπλεκόµενα συμφέροντα». Βέβαια ὁ λόγος αὐτός ἀναφέρεται σέ ὑλικά συμφέροντα, πού ἔχουν σχέση µέ τήν πολιτική κατάσταση τής χώρας µας καί γενικότερα µέ τήν ἐξουσία. Πρόκειται γιά ἕνα τρίπτυχο: πολιτική, ἐξουσία, ὑλικές ἀπολαβές, πού εἶναι τά χαρακτηριστικά γνωρίσματα τοῦ νέου τύπου ἀνθρώπου πού ἐπικρατεῖ στίς ἡμέρες µας. 

Εἶναι γεγονός ὅτι σήµερα ἐξασκοῦνται διάφορες ἐπιρροές καί πιέσεις σ’ αὐτούς πού βρίσκονται στήν ἐξουσία. Αὐτό εἶναι κοινό μυστικό. Θά ἤθελα νά ἀναφέρω ἕνα χαρακτηριστικό παράδειγµα, δηλαδή τό θέµα τῶν ναρκωτικῶν. Ὁ Μιττεράν εἶχε ὁμολογήσει ὅτι ἡ µαφία τῶν ναρκωτικῶν «εἶναι ἱκανή νά διαφθείρη ἀκόμα καί τίς ἴδιες τίς Κυβερνήσεις µας». Ὅταν στήν Βουλή τῶν Ἑλλήνων ἔγινε συζήτηση σέ ἐπίπεδο ἀρχηγῶν κοµµάτων, ὁμολογήθηκε: «ὑπάρχουν χῶρες στὀν κόσµο, ὅπου ὁ ρόλος αὐτῶν τῶν ὀργανώσεων (λαθρεμπόρων ναρκωτικῶν) γίνεται ἄμεση ἀπειλή γιά τό κρά
τος, καθώς διαβρώνει τό πολιτικό καί οἰκονομικό τους σύστημα». Ἐπίσης ὁμολογήθηκε: «τά ναρκοκυκλώματα σήµερα διασυνδέονται µέ κόµµατα, πολιτικούς, κυβερνήσεις». 

Ἀπόδειξη αὐτῆς τῆς ἀλήθειας εἶναι τό γεγονός ὅτι παρά τίς προτάσεις τῆς ἐπιτροπῆς Πομπιντού, πού ἀντιμετωπίζει τό πρόβληµα τῶν ναρκωτικῶν στήν βάση του, ἐν τούτοις δέν μπορεῖ νά συγκροτηθῆ µιά δύναμη σέ ἐπίπεδο ΟΗΕ, γιά νά ἀντιμετωπίση τό πρόβληµα. Φαίνεται, λοιπόν, ὅτι ἡ υἱοθέτηση τῶν προτάσεων τῆς ἐπιτροπῆς Πομπιντού συναντᾶ δυσκολίες «λόγω τῆς πολυπλοκότητος τῶν συμφερόντων πού θίγονται». 

Πιστεύω ὅμως ὅτι τά διαπλεκόµενα συμφέροντα δέν ἐξαντλοῦνται µόνον στόν ὑλικό καί πολιτικό τοµέα, ἀλλά ἐπεκτείνονται καί στόν πολιτιστικό καί πνευματικό χῶρο. Αὐτό τό ἐντοπίζω κυρίως στήν χώρα µας, πού δέχεται ἰσχυρές ἐπιδράσεις πού ἀλλοιώνουν τήν πολιτιστική καί πνευματική της παράδοση. 

Στόν χῶρο αὐτό πού βρισκόµαστε διαμορφώθηκε, καλλιεργήθηκε καί βιώθηκε µιά ἰδιαίτερη παράδοση, πού λέγεται ἑλληνορθόδοξη. Τόσο οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες ὅσο καί οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας δέν πλησίαζαν τόν κόσµο µέσα ἀπό τήν χρηστική καί ὠφελιμιστική προοπτική, ἀλλά ἀπό τήν ὀντολογική. Δηλαδή, δέν τούς ἐνδιέφερε τόσο σέ τί χρησιμεύει κάθε ἀντικείμενο, ἀλλά ποιά εἶναι ἡ ὀντολογία του. Ἔχει παρατηρηθῆ πολύ σωστά ὅτι ἡ Δύση πάντα ἐπέμενε κυρίως στήν πράξη, τήν ἠθική, ἐνῶ ἡ ἑλληνορθόδοξη Παράδοση προχωροῦσε στήν ὀντολογία. Στό σημεῖο αὐτό βλέπω τήν διαφορά μεταξύ ἀνατολικοῦ καί δυτικοῦ τρόπου ζωῆς. Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες φιλόσοφοι, ὅπως τό ἔκαναν καί οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, μελετώντας κάποιο ἀντικείμενο καί γεγονός προσπαθοῦσαν νά δοῦν τήν ὀντολογία του, ἐνῶ οἱ δυτικοί βλέπουν τήν χρήση του. Οἱ πρῶτοι ἀπαντοῦσαν στό ἐρώτημα τί εἶναι αὐτό τό ἀντικείμενο, ἐνῶ οἱ δεύτεροι σέ τί μᾶς χρησιμεύει. 

Ὅταν κάνω λόγο γιά ὀντολογία, ἀσφαλῶς γνωρίζω ὅτι ὑπάρχει σαφής διαφορά μεταξύ ὀντικοῦ καί ὀντολογικοῦ, ὅπως καί µεταξύ ὑπαρκτικοῦ καί ὑπαρξιακοῦ. Τό ὀντικό καί ὑπαρκτικό ἀπαντᾶ στὸ ἐρώτημα τί εἶναι αὐτό καθ' ἑαυτό τό ὄν καί αὐτή καθ’ ἑαυτή ἡ ὕπαρξη, ἐνῶ τό ὀντολογικό καί ὑπαρξιακό ἀσχολεῖται µέ τήν σχέση καί τήν ἀναφορά τοῦ ὄντος πρός τό Εἶναι. Πάντως, τά τελευταῖα χρόνια ἀλλοιώνεται αὐτή ἡ ἑλληνορθόδοξη Παράδοση στό συγκεκριµένο αὐτό θέµα. Ἡ ὀντολογική προοπτική ἀντικαθίσταται ἀπό τήν περιγραφική καί τήν χρηστική ὠφελιμιστική ἀντίληψη. 

Κάποιοι ἔχουν συμφέρον νά ἀποξενωθῆ αὐτός ὁ τόπος ἀπό τήν ὀντολογία του καί νά περιοριστῆ στό ἐπίπεδο σχῆμα, στήν λειτουργία μιᾶς µηχανῆς, ὥστε τά πάντα νά ἑρμηνεύονται καί ἐκλαμβάνονται µηχανιστικά, ἀκόμη καί αὐτός ὁ ἔρωτας. Ἐκεῖνοι πού ἐπιµένουν νά βλέπουν τά πράγματα µέσα ἀπό τήν προοπτική τῆς παράδοσής µας χαρακτηρίζονται «λαπάδες», «διανοούμενοι», «ἰδιόρρυθμοι», «περίεργοι», «φανατικοί», «φονταμενταλιστές», «ἰδεολόγοι», «μεταφυσικοί». Ὅλα πρέπει νά λειτουργοῦν µέ τήν λογική ἑνός ἠλεκτρονικοῦ ὑπολογιστοῦ. ᾽Ακόμη καί ὁ εὐαίσθητος χῶρος τῆς Ἐκκλησίας μερικοί ἐπιμένουν νά κυβερνᾶται ἀπό µάνατζµεντ, πού συνιστᾶ πλήρη ἀλλοίωση τοῦ πνευματικοῦ ὀργανισμοῦ καί μετατροπή της σέ ἕνα Βατικανό. Εὐτυχῶς πού σχεδόν ὅλοι οἱ Κληρικοί δέν ἐπιθυμοῦν κάτι τέτοιο. 

Ἔτσι, τά διαπλεκόµενα συμφέροντα ἀναφέρονται στήν ὑπόσταση καί τήν ὑποδομή τοῦ Ἔθνους µας. Αὐτό δέν τό λέμε ρατσιστικά καί ἐθνοφυλετικά, ἀλλά ὑπερεθνικά. Καί γιά νά τό πῶ καθαρότερα, ὑπάρχουν πολλοί σήµερα πού ἐπιδιώκουν τήν ἀλλοίωση τῆς πνευματικῆς ὑποδομῆς τοῦ τόπου µας, πού διακρίνεται γιά ἕνα ἄλλο ἦθος καί ἄλλον τρόπο ζωῆς. 

Πιστεύω ὅτι οἱ εὐαίσθητες, ρωμαλέες καί ζωντανές φωνές µερικῶν «ἰδιόρρυθμων» ἀνθρώπων, πού ἐξακολουθοῦν νά «ἰδιωτεύουν» ρομαντικά καί ἀναρχικά, μποροῦν νά σπάσουν τά διαπλεκόµενα συμφέροντα. Ὁ τόπος αὐτός ἐξακολουθεῖ νά «παράγη» ποιητές, ροµαντικούς, φιλοσόφους, θεολόγους. Αὐτό εἶναι ἐλπίδα καί παρηγοριά. Τελικά ὑπάρχει µιά ὑγιής ἀναρχία, πού σπάζει τήν αὐταρχικότητα καί τήν τελολογία τῆς ἄλογης ἐξουσίας τής µηχανῆς, πού θέλει νά ἐπιθληθῆ στό ἀνθρώπινο πρόσωπο, καί στήν ἀτμόσφαιρα τοῦ προσώπου. 

(Τό ἄρθρο αὐτό δημοσιεύθηκε στό ΒΗΜΑ τῆς 2ας Ἰουνίου 1996).