Ἐπίκαιροι Σχολιασμοί: Ἡ Κουλτούρα τῆς Πώρωσης

τοῦ Πρωτοπρεσβύτερου Θωμᾶ Βαμβίνη

Ἡ «πώρωση» εἶναι µιά ἀπό τίς πολλές ἐκφράσεις τῶν σημερινῶν νέων ἀνθρώπων. Πιστεύω ὅτι δέν εἶναι µιά ἁπλή λέξη, ἀλλά µιά λέξη «κλειδί», πού ἐκφράζει µιά ὁλόκληρη κουλτούρα. Στό στόµα τῶν νέων σημαίνει τό πάθος γιά κάτι ἢ τό κέφι γιά παράτολμες ἐνέργειες, χωρίς λόγο και νόηµα καί χωρίς ἀναστολές. 

Στήν ἐποχή µας, βέβαια, οἱ λέξεις ἔχουν χάσει τό «βάρος» τους. Σέ ὁρισµένες περιπτώσεις ἔχουν ἀλλάξει τελείως περιεχόµενο. Τό σημαίνον καί τό σηµαινόµενο ἔχουν ἀποσυνδεθεῖ, ὁπότε µιά λέξη μπορεῖ νά χρησιμοποιῆται χωρίς νά ἐκφράζη ἀπολύτως κανένα νόημα. Τό ἴδιο µπορεῖ νά συμβαίνη καί µέ τή λέξη «πώρωση». Εὔκολα κανείς διαπιστώνει ὅτι ὁ ὑπερρεαλισμός ἔχει γίνει τρόπος ζωῆς πολλῶν νέων. Ἔχει ἀφομοιωθῆ σέ τέτοιο βαθµό, ὥστε ρυθμίζει ἀκόμη καὶ τίς ἐκφράσεις τῆς καθημερινῆς ζωῆς, μέ ἄμεσο ἀποτέλεσμα τόν ἐθισµό στό παράλογο, τήν καταστροφή τῶν κριτηρίων, τελικά τήν «πώρωση». 

Ὁ ὑπερρεαλισμός εἶναι µιά κραυγή ἐναντίον τῆς λογικοκρατίας. Θά μποροῦσε νά πῆ κανείς ὅτι εἶναι µιά ἐνστικτώδης ἀναζήτηση τὴς αὐθεντικῆς πίστης, πού ὑπερβαίνει τήν λογική καί τά κριτήριά της. Εἶναι ἡ ἀναζήτηση ἑνός λόγου πέρα ἀπό τό παράλογο πού ζῆ ἡ ἀνθρώπινη ψυχή, ἡ ὁποία ἀσφυκτιᾶ µέσα στά πεπερασµένα ὅρια τῶν τριῶν διαστάσεων τοῦ χώρου καί κατατρώγεται ἀπό τό σαράκι του χρόνου. Ὁ ὑπερρεαλισμός ὅμως, ὅταν δέν ἐμπνέεται ἀπό ὑγιὴ πίστη πρός τήν µία «ὑπεράρχιον καί ὑπερούσιον ἀρχήν καί αἰτίαν», μένει ἐγκλωβισμένος στόν κόσµο τῶν αἰσθητῶν καί τῶν αἰσθήσεων, στόν ὁποῖο ἐπικρατοῦν οἱ νόµοι τῆς τυπικῆς λογικῆς, µέ ἄμεσο ἀποτέλεσμα νά βυθίζεται στό παράλογο καί τή σύγχυση. Γι αὐτό ἄλλωστε καταλήγει στό συμπέρασμα: «Τά πάντα τείνουν νά μᾶς πείσουν ὅτι πραγματικά ὑπάρχει ἕνα ὁρισμένο σημεῖο τοῦ μυαλοῦ, στά ὁποῖο ζωή καί θάνατος, πραγµατικό καί φανταστικό, παρελθόν καί µέλλον, ἀνακοινώσιμο καί µή ἀνακοινώσιμο, ὑψηλό καὶ χαμηλό, παύουν νά ἐκλαμβάνονται ἀντιφατικά» (Δεύτερο Μανιφέστο τοῦ Ὑπερρεαλισμοῦ, 1929). 

Τήν κουλτούρα τῆς «πώρωσης» διδάσκει συστηματικά ὁ τρόπος τῆς σύγχρονης ψυχαγωγίας. Ἡ µονότονη ἐκκωφαντική µουσική, πού συνοδεύεται ἀπό τήν πόση οἰνοπνευματωδῶν ποτῶν, ναρκώνει τή συνείδηση, δηµιουργώντας µιά αἴσθηση ἀπελευθέρωσης. Καταργοῦνται ὅλα τά κριτήρια, ὅλοι οἱ κανόνες καὶ τά δεδοµένα. Δέν ὑπάρχουν φραγμοί. Βγαίνει στήν ἐπιφάνεια καί κυριαρχεῖ «τὸ σημεῖο τοῦ μυαλοῦ» πού «ἀνακάλυψαν» οἱ ὑπερρεαλιστές, τό ὁποῖο ἀνάμεσα στό ἀληθινό καί τό ψεύτικο, στήν καταστροφή καὶ τή δηµιουργία δέν διαπιστώνει ἀντίθεση. 

Εἶναι γεγονός ὅτι οἱ ἔφηβοι βιώνουν ἔντονες ἐσωτερικές συγκρούσεις. Ἡ συνείδηση, γιά νά ἀντέξη αὐτές τίς καταστάσεις -ὅταν δέν γνωρίζει τή δύναμη τῆς μετάνοιας καί τή ζωή τῆς προσευχῆς αἰσθάνεται σάν µιά λύση τήν πώρωση, δηλαδή τήν ἀδρανοποίηση ὅλων τών ἠθικῶν ἀναστολῶν. Ἡ λέξη «πώρωση» στά στόµατα τῶν νέων εἶναι ἀπόηχος ἔντονων ἐσωτερικῶν συγκρούσεων. 

Ὅμως καί ἡ πορεία, γενικότερα, τοῦ σύγχρονου πολιτισµένου ἀνθρώπου χαρακτηρίζεται ἀπό τήν προσπάθεια νά ἀδρανοποιηθοῦν ὅλες οἱ ἀναστολές τῆς ψυχῆς καί νά ρυθμιστῆ ὁ ἄνθρωπος σέ µιά ἠθική συμπεριφορά χωρίς φραγμούς ἀπό «θρησκευτικές προκαταλήψεις», µέ κύριο κριτήριο τό συμφέρον καὶ τό σῶμα. «Τά πάντα, λοιπόν, τείνουν νά μᾶς πείσουν...» ὅτι ἡ κουλτούρα τοῦ σύγχρονου δυτικοῦ ἀνθρώπου εἶναι κουλτούρα πώρωσης. 

Γι αὐτό σήµερα εἶναι ἀπαραίτητη μιά «ὑπερρεαλιστική ἐπανάσταση», πού νά ἐμπνέεται ἀπό τήν πίστη. Μιά ἐπανάσταση πού θά ἀδρανοποιήση ὅλες τίς ἀναστολές τῆς λογικοκρατούµενης ὀλιγοπιστίας. Ἡ ὁποία θά μᾶς βοηθῆ νά κατανοοῦμε τό παράλογο τῆς ἁμαρτίας, νά βλέπουµε τήν ἀλήθεια πίσω ἀπό τή στιλπνή ἐπιφάνεια τῶν πραγμάτων καί νά κάνουµε πράγµατα «παράτολµα», δηλαδή νά ἀρνούμαστε τή Φιλαυτία, νά ἀγαποῦμε χωρίς προϋποθέσεις, νά πιστεύουµε ὑπέρλογα καί νά προσευχόµαστε ἀκόρεστα στόν ἔνσαρκο Λόγο καί στήν Τριαδική Μία Θεότητα.