Ἐγκύκλιος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου: “Ἔχουμε ἕνα “μοντέλο” πολιτισμοῦ καὶ ὀργανώσεως τῆς κοινωνίας, ποὺ μπορεῖ νὰ βοηθήση τὸν τρόπο διοργανώσεως τῆς Εὐρωπης”

Ἐγκύκλιος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος

Προς τὸ Χριστεπώνυμον Πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος

Τέκνα ἐν Κυρίω περιπόθητα,

Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος αἰσθάνεται τὴν ἀνάγκη νὰ ἐπικοινωνήση μαζί σας, γιὰ νὰ εὐχαριστήση θερμοτατα ὅλους ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἀνταποκρίθηκαν στὴν πρόσκλησή της νὰ ὑπογράψουν τὰ ἔντυπα, ὥστε νὰ ἐνεργοποιηθῆ τὸ ἄρθρο 44 τοῦ Συντάγματος, προκειμένου ὁ ἑλληνικὸς λαὸς νὰ ἀποφανθῆ γιὰ ἕνα τέτοιο κρίσιμο θέμα, ὅπως εἶναι ἡ ἀναγραφὴ τοῦ θρησκεύματος στὰ Δελτία Ταυτοτήτων.

Ἡ σημασία αὐτοῦ του ἐγχειρήματος εἶναι πολυσήμαντη καὶ θὰ χρειασθῆ πολὺς καιρός, γιὰ νὰ μπορέση νὰ ἑρμηνευθῆ ἀναλυτικά. Ἀλλὰ καὶ ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖον προγραμματίσθηκε εἶναι σημαντικός. Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι οὔτε ὁ λαὸς διχάσθηκε, ὅπως μερικοὶ προέβλεπαν, οὔτε ἐπεισόδια ἔγιναν, οὔτε καὶ ἡ Ἱεραρχία τραυματίσθηκε ὡς πρὸς τὴν ἑνότητά της.

Παρακολουθήσαμε ὅλοι μας αὐτὸν τὸν καιρὸ τὶς συζητήσεις ποὺ ἔγιναν στὰ Μέσα Μαζικῆς Ἐνημέρωσης καὶ σὲ ἄλλους χώρους, γύρω ἀπὸ τὸ βαθύτερο σκοπὸ ὅλης αὐτῆς τῆς προσπάθειας. Καὶ αὐτὸ ἔχει μεγάλη σημασία, διότι δὲν ἐτέθη μιὰ ἁπλὴ ὑπογραφή, ἀλλὰ αὐτὸ ἔγινε “μετὰ λόγου καὶ γνώσεως”.

Ἀναλύοντας λίγο αὐτὴν τὴν ἄποψη, θέλουμε νὰ ὑπογραμμίσουμε ὅτι ὅλον αὐτὸν τὸν καιρὸ μὲ ἀφορμὴ τὴν συλλογὴ τῶν ὑπογραφῶν, ἔγιναν συζητήσεις γιὰ τὸν ρόλο καὶ τὴν θέση τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας στὴν κοινωνία μας• δημοσιεύθηκαν πολλὰ κείμενα σχετικὰ μὲ τὴν διατήρηση καὶ τὴν μὴ ἀλλοίωση τῆς πολιτιστικῆς μας παραδόσεως μέσα στὴν χοάνη τῆς παγκοσμιοποίησης καὶ τῆς νέας τάξης πραγμάτων• ἔγινε λόγος γιὰ τὸν ἐγγενῆ πολιτισμικὸ λόγο ποὺ ἔχουμε νὰ προσφέρουμε στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση• συζητήθηκε σοβαρὰ ἡ ἀρχὴ τῶν δημοψηφισμάτων καὶ ἡ ἀρχὴ τῆς ἀμέσου δημοκρατίας. Πρόκειται γιὰ ἕνα ἱστορικὸ ἐπίτευγμα, τὸ ὁποῖο δὲν ἔγινε ἀπὸ τῆς συστάσεως τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους καί, φυσικά, θὰ ἀργήση νὰ ἐπαναληφθῆ καὶ εἶναι σημαντικὸ ὅτι ἡ Ἱερὰ Σύνοδος ἀνέλαβε αὐτὴν τὴν ἱστορικὴ πρωτοβουλία.

Ἔχουμε τὴν βεβαιότητα ὅτι ἡ κάθε ὑπογραφὴ ἔχει ἰδιαίτερη βαρύτητα, ἂν ὑπολογισθοῦν τὰ ὅσα ἀναφέραμε προηγουμένως. Κάθε ὑπογραφὴ δηλώνει στὴν πραγματικότητα ἀνάληψη προσωπικῆς εὐθύνης καὶ διατύπωση προσωπικοῦ λόγου πάνω στὸ θέμα ποὺ ἀπασχόλησε καὶ ἀπασχολεῖ τὴν Πατρίδα μας.

Ἡ ὅλη διαδικασία ἔγινε μέσα σὲ ἐκκλησιολογικὰ καὶ θεολογικὰ πλαίσια. Ἐκκλησιολογικά, γιατί δὲν ἔγινε ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ ἐκκλησιαστικὸ σύστημα, δηλαδὴ ἔγινε κάτω ἀπὸ τὴν πνευματικὴ καθοδήγηση τῶν Μητροπολιτῶν κάθε Ἐπαρχίας, δὲν παραθεωρήθηκε ἡ Ἐκκλησιαστική μας ὀργάνωση. Θεολογικὰ πλαίσια, γιατί προσδιορίσθηκε ἡ μεγάλη σημασία τοῦ ἀποκαλυπτικοῦ λόγου στὴν ἱστορία, τὴν κοινωνία καὶ τὸν πολιτισμό, καθὼς ἐπίσης δώσαμε μεγάλη σημασία στὴν ἐλευθερία, ποὺ εἶναι τὸ χαρακτηριστικὸ γνώρισμα τοῦ προσώπου, καὶ φυσικὰ ἀποβλέψαμε στὸ πρόσωπο μὲ ὅλη τὴν σημασία τῆς λέξεως. Καὶ βέβαια πάνω ἀπὸ ὅλα, ἡ ὅλη προσπάθεια δὲν ἔγινε γιὰ ἰδιοτελεῖς σκοπούς, ἀλλὰ γιὰ τὴν διαφύλαξη τῆς ἑτερότητας τῆς πολιτισμικῆς μας παραδόσεως ποὺ τὴν ἔχουμε μεγάλη ἀνάγκη σήμερα, γιατί αὐτὴ δίνει νόημα καὶ λόγο στὴν ζωή μας, αὐτὴ λογοποιεῖ καὶ νοηματοδοτεῖ τὴν ὕπαρξή μας.

Ἡ σημερινὴ Κυριακή, ποὺ χαρακτηρίζεται ὡς Κυριακή της Ὀρθοδοξίας, μᾶς δείχνει τὴν μεγάλη ἀξία ποὺ ἔχει ἡ Ὀρθόδοξη θεολογία καὶ παράδοση γιὰ τὴν προσωπική μας ζωή, ἀλλὰ καὶ τὴν ζωὴ καὶ ἐπιβίωση τοῦ Γένους μας. Καὶ εἶναι γνωστὸν ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία δὲν συνδέεται μὲ ἰδεολογίες, οὔτε ἁπλῶς μὲ θρησκευτικὰ συναισθήματα, ἀλλὰ μὲ μιὰ ζωὴ ποὺ μεταμορφώνει τὸν ἄνθρωπο, ἀνακαινίζει τὴν κτίση, ἀλλοιώνει τοὺς κοινωνικοὺς θεσμούς. Ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι μιὰ συγκροτημένη Ἐκκλησία μὲ ὁλοκληρωμένη ἐκκλησιαστικὴ καὶ κοινωνικὴ ζωή. Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἀγωνίσθηκαν σθεναρὰ γιὰ τὴν διαφύλαξη ὅλων των ἐκκλησιαστικῶν παραδόσεων, τὴν ἀναστήλωση τῶν ἱερῶν εἰκόνων, ἀλλὰ καὶ τὴν ἀναστήλωση τοῦ ἀνθρώπου, ποὺ εἶναι δημιουργημένος κατ’ εἰκόνα Θεοῦ καὶ δὲν πρέπει νὰ ὑποτάσσεται σὲ ἰδεολογίες, δουλεῖες καὶ ἐξαρτήσεις. Στὸ “Συνοδικό της Ὀρθοδοξίας” ἐπανειλημμένως γίνεται λόγος γιὰ τὸ ὅτι πρέπει νὰ δίδουμε τὴν ὁμολογία τῆς πίστεως “κατὰ τὰς τῶν ἁγίων θεοπνεύστους θεολογίας καὶ τὸ τῆς Ἐκκλησίας εὐσεβὲς φρόνημα”.

Εἶναι γνωστὸν ὅτι πρὶν ἀπὸ τὴν ἀναστήλωση τῆς ἱερῶν εἰκόνων, ποὺ ἑορτάζουμε σήμερα, προηγήθηκαν προσπάθειές της τότε πολιτικῆς ἐξουσίας νὰ εἰσέλθη ἀλαζονικὰ μέσα στὸν ἐσωτερικὸ χῶρο τῆς Ἐκκλησίας, νὰ ἀλλοιώση τὶς ἐκκλησιαστικὲς παραδόσεις, νὰ ἐπιβάλη διάφορες μεταρρυθμίσεις, ὥστε νὰ ἀποδυναμωθῆ ἡ ἐπίδραση τῆς Ἐκκλησίας στὸ λαό. Ἀλλὰ ὁ λαός, καθοδηγούμενος ἀπὸ τοὺς ἁγίους Πατέρας, ἀντιστάθηκε σὲ ὅλη αὐτὴν τὴν εἰκονοκλαστικὴ κίνηση, καὶ αὐτὸς ὁ ἀγώνας συνετέλεσε στὸ νὰ διατηρηθῆ ἡ παράδοση, νὰ καλλιεργηθοῦν οἱ ἐκλλησιαστικὲς τέχνες καί, βεβαίως, νὰ μείνη γιὰ πολὺ ἀκόμη καιρὸ στὸ προσκήνιο τῆς ἱστορίας ἡ Ρωμαϊκὴ Αὐτοκρατορία, τὸ λεγόμενο Βυζάντιο. Διάφορες μελέτες ποὺ δημοσιεύθηκαν τελευταία ἀπέδειξαν ὅτι ἡ Ρωμαϊκὴ Αὐτοκρατορία - Βυζάντιο παρέμεινε ὡς ἡ μακροβιότερη πρωταγωνιστικὴ δύναμη τοῦ δυτικοῦ κόσμου, καὶ αὐτὸ ἔγινε γιατί στηρίχθηκε στὸν πολιτισμό, στὸν ὁποῖον πρωτεύοντα ρόλο διαδραμάτισε ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ἔτσι, τὸ Κράτος διατηρήθηκε μὲ τὸν πολιτισμό, ἐπέδρασε στοὺς γύρω λαοὺς μὲ τὴν πολιτισμικὴ αὐτὴ παράδοση καί, τὸ σπουδαιότερο, αὐτὸς ὁ πολιτισμὸς παρέμεινε καὶ μετὰ τὴν πτώση τοῦ Βυζαντίου, γιατί ἡ Παράδοση συνδέει τὸ πρόσωπο μὲ τὴν κοινωνία, τὴν ὕλη μὲ τὸ πνεῦμα, τὴν ἱστορία μὲ τὸ ἔσχατο, τὸν ἄνθρωπο μὲ τὸν Θεό.

Πρέπει νὰ γίνη ἀντιληπτὸ ὅτι ἡ διαγραφὴ τοῦ θρησκεύματος ἀπὸ τὶς ταυτότητες καὶ ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖον ἔγινε, ἀλλὰ καὶ τὰ σχέδια ποὺ μερικοὶ ἐπεξεργάζονται, εἶναι δηλωτικά της εἰσελεύσεως μιᾶς ἄλλης ὀθνείας δυτικῆς παραδόσεως στὸν τόπο μας, ἐνῶ ἡ προσπάθεια τῆς Ἐκκλησίας γίνεται στὴν προοπτική της διατηρήσεως τῆς παραδόσεως καὶ προσφορᾶς αὐτῆς τῆς παραδόσεως στοὺς Εὐρωπαίους ποὺ τὴν ἔχουν ἀνάγκη. Διατρανώνουμε τὴν ἄποψη ὅτι ἔχουμε καὶ ἐμεῖς μιὰ παράδοση ζωῆς, καὶ μὲ τὴν διατήρησή της θὰ ἐπιζήσουμε. Ἔχουμε ἕνα “μοντέλο” πολιτισμοῦ καὶ ὀργανώσεως τῆς κοινωνίας, ποὺ πρέπει νὰ προβληθῆ, γιατί μπορεῖ νὰ βοηθήση καὶ τὸν τρόπο διοργανώσεως τῆς Εὐρώπης.

Ὅπως γνωρίζετε, βρισκόμαστε πρὸς τὸ τέλος τῆς ὅλης διαδικασίας γιὰ τὴν συλλογὴ ὑπογραφῶν, ἡ ὁποία περατοῦται τὴν 25η Μαρτίου, ἑορτὴ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου καὶ μεγάλη ἐθνική μας ἑορτή. Αὐτὴ ἡ ἡμερομηνία εἶναι σημαντική, γιατί ἡ Ἐκκλησία διαφύλαξε ἀλώβητό το Γένος μᾶς κατὰ τὴν φρικτὴ περίοδο τῆς δουλείας. Ἑπομένως, μερικὲς ἀκόμη ἡμέρες ἀπομένουν μέχρι τὴν λήξη αὐτῆς τῆς ἱστορικῆς καὶ σημαντικῆς προσπάθειας, καὶ γι’ αὐτὸ ἡ Ἱερὰ Σύνοδος παρακαλεῖ τοὺς Ἕλληνες πολίτες, οἱ ὁποῖοι δὲν ὑπέγραψαν ἀκόμη, νὰ τὸ κάνουν μὲ μεγάλη ἄνεση, ὥστε ἡ φωνή, ἡ ὁποία μέχρι τώρα ἀκούστηκε, νὰ δυναμώση ἀκόμη περισσότερο καὶ νὰ γίνη ἰσχυρότερη. Παρακαλοῦμε, ὅσοι ἔχετε ἀποφασίσει νὰ ὑπογράψετε, νὰ ἀναζητήσετε τὰ σχετικὰ ἔντυπα, ἔχοντας ὑπ’ ὄψη σας ὅτι ἡ Ἱερὰ Σύνοδος ἔλαβε σοβαρὲς ἀποφάσεις γιὰ τὴν προστασία τῶν ἀνθρώπων ποὺ τὴν ἐμπιστεύονται καὶ ὑπογράφουν τὰ ἔντυπα αὐτά. Θέλουμε νὰ καταστήσουμε σὲ ὅλους σας γνωστό, ὅτι τὰ ἔντυπα θὰ παραμείνουν στὴν Ἱερὰ Σύνοδο μὲ κάθε ἀσφάλεια, γιὰ διαφύλαξη καὶ διασφάλιση τοῦ ἐμπιστευτικοῦ καὶ προσωπικοῦ χαρακτῆρος τοῦ ὅλου ἐγχειρήματος, ἐνῶ στὴν Κυβέρνηση θὰ δοθῆ βεβαίωση ἐπικυρωμένη ἀπὸ Συμβολαιογράφο, στὴν ὁποία θὰ ἀναγράφεται μόνο ὁ συνολικὸς ἀριθμὸς τῶν ὑπογραφέντων ἐντύπων.

Μὲ τὴν ἐλπίδα ὅτι μὲ τὴν προσπάθεια αὐτὴ τὴν ὁποία ἀνέλαβε ἡ Ἱερὰ Σύνοδος θὰ συνεχίζη νὰ κτυπᾶ ἡ καρδιὰ τοῦ τόπου μας μὲ τοὺς ρυθμοὺς τῆς παραδόσεώς μας καὶ ὅτι αὐτὸ θὰ συντελέση θετικὰ καὶ στὴν δική μας ὕπαρξη καὶ στὴν ἀναζήτηση τῶν ἄλλων, εὐχόμεθα “ἡ Χάρις τοῦ Κυρίου ἠμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς καὶ ἡ κοινωνία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἴη μετὰ πάντων ὑμών”. Ἀμήν.

Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν
Χριστόδουλος, Πρόεδρος

Οἱ Συνοδικοὶ Ἀρχιερεῖς
Ὁ Ἀρχιγραμματεὺς