Ἀρχιμ. Καλλινίκου Ε. Γεωργάτου: “Παίδων Ἠγήτωρ”

Τοὺς σοὺς ἀφελεῖς / παίδας ἄγειρον / αἰνεῖν ἁγίως, / ὑμνεῖν ἀδόλως / ἀκάκοις στόμασιν / παίδων ἡγήτορα Χριστὸν
(Κλήμης Ἀλεξανδρεὺς)

Θελήσαμε νὰ ἀφιερώσουμε λίγο χῶρο τῆς “Ε.Π.” σὲ θέματα παιδαγωγικά, ὄχι ἀποκλειστικὰ παιδικὰ ἢ νεανικά.

Στὴν παράδοσή μας ἡ ἔννοια τῆς Παιδείας ἔχει εὐρύτητα, ὥστε ὅλοι, γιὰ ὅλη μας τὴν ζωή, νὰ εἴμαστε παιδία - μαθητές. Παιδία ὀνομάζονται ἀπὸ τὸν Κλήμη τὸν Ἀλεξανδρινὸ ὅλοι ὅσοι μετέχουν τοῦ Βαπτίσματος, ἀλλὰ καὶ ὅλοι ὅσοι ἀσχολοῦνται μὲ τὴν ἀλήθεια. Ἀπὸ τὴν ἄποψη αὐτὴ ὀνομάζονται παιδία-μαθητὲς ἀκόμα καὶ αὐτοὶ ποὺ λειτουργοῦν ὡς παιδαγωγοὶ σὲ συγκεκριμένο χῶρο καὶ χρόνο.

Ἐπίσης, ὁ ἴδιος ἐκκλησιαστικὸς συγγραφέας παρουσιάζει μιὰ ἱεραρχημένη θεώρηση τῆς παιδείας. Στὴν κορυφὴ τῆς πυραμίδας βρίσκεται ὁ μόνος Παιδαγωγός, ὁ Λόγος τοῦ Πατρός, καὶ ἐν συνεχεία κάθε κατώτερη βαθμίδα ὀφείλει νὰ παιδαγωγεῖται ἀπὸ τὴν ἀνώτερη. Εἶναι φανερὸ ὅτι ἡ Παιδεία ἐννοεῖται ὡς καλλιέργεια ἀρετῆς καὶ ἄληστης γνώσης καὶ ὅτι τὸ ἀδιάκοπό της Παιδείας δὲν ὀφείλεται στὴν ἐρευνητικὴ προσπάθεια ἀνακάλυψης τῆς ἀπεραντοσύνης τοῦ μακρὸ- καὶ μικρὸ-κόσμου, ἀλλὰ στὸν ἄφταστο Παιδαγωγὸ στὴν κορυφὴ τῆς παιδαγωγικῆς πυραμίδας. Ἔτσι, ποτὲ κανεὶς δὲν μένει ἀμέτοχος παιδείας, κανεὶς δὲν μένει δίχως ἀναφορά.

Τὸ ὅτι οἱ σημερινοὶ νέοι δυσκολεύονται νὰ γίνουν μαθητές, τουλάχιστον ὡς πρὸς τὴν ἀρετή, ἢ γίνονται ὀπαδοὶ τυφλῶν, ὀφείλεται ἴσως στὸ ὅτι οἱ παιδαγωγοὶ τοὺς ἔχουν πάψει νὰ εἶναι μαθητές, δηλαδὴ νὰ ἔχουν ἀναφορά, κίνηση. Ὁ ἐπίσκοπος Παλλάδιος ἔγραφε, τὸν 4ο αἰω. πρὸς τὸν “πραιπόσιτο” Λαῦσο (“Λαυσαϊκὴ ἱστορία”, ἔκδ. Ι. Μ. Σταυρονικήτα): “Σὲ μακαρίζω γιὰ τὴν προαίρεσή σου... διότι ἐνῶ ὅλοι θαμπώνονται ἀπὸ μάταια πράγματα καὶ οἰκοδομοῦν λίθους ἀπὸ τοὺς ὁποίους δὲν θὰ ὠφεληθοῦν, ἐσὺ θέλεις νὰ διδάσκεσαι λόγους οἰκοδομῆς. Διότι μόνος ὁ Θεὸς τῶν ὅλων δὲν ἐπιδέχεται διδαχή, ἀφοῦ εἶναι καὶ αὐτοφυὴς καὶ δὲν ὑπάρχει ἄλλος πρὶν ἀπ’ αὐτόν• ὅλα τα ἄλλα ἐπιδέχονται διδαχή, ἀφοῦ εἶναι δημιουργήματα καὶ κτιστά. Καὶ τὰ μὲν πρῶτα διδάσκαλο ἔχουν τὴν Ἀνωτάτη Τριάδα• τὰ δεύτερα διδάσκονται ἀπὸ τὰ πρῶτα• τὰ τρίτα ἀπὸ τὰ δεύτερα• καὶ οὕτω καθεξῆς κατὰ τάξη, μέχρι τὰ τελευταῖα... Αὐτοὶ λοιπὸν ποὺ νομίζουν ὅτι δὲν ἔχουν ἀνάγκη διδασκάλων, ἢ ποὺ δὲν πείθονται σὲ ὅσους διδάσκουν μὲ ἀγάπη, πάσχουν ἀπὸ ἄγνοια...”.

Μερικές, λοιπόν, παιδαγωγικὲς ἀρχές, μὲ διαχρονικὴ ἀξία, καὶ κυρίως μὲ τὴν προοπτικὴ ποὺ δίδουν οἱ διδάσκαλοι τῆς ἀρετῆς, οἱ ὁδηγοὶ πρὸς τὸν ὄντως Ἀγαθὸ Λόγο, θὰ ἀναπτύσσουμε στὸν χῶρο αὐτὸ τῆς “Ε.Π.”, ἀπευθυνόμενοι σὲ ὅσους ἔχουν ἀναλάβει εὐθύνη ἀγωγῆς παιδιῶν, ἀλλὰ καὶ σὲ “παίδας” ὁποιασδήποτε ἡλικίας. Ἃς δώσουμε προσοχή.