Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ Μηνός: Ὅσιος Ἀρσένιος ὁ Μέγας, 7 Μαΐου

Πρωτοπρεσβύτερου Π. Γεώργιου Παπαβαρνάβα

Ὁ ὅσιος Ἀρσένιος ὁ μέγας γεννήθηκε στήν παλαιά Ρώμη. Ἀργότερα, προσκεκλημένος ἀπό τόν αὐτοκράτορα, ὅπως θά δοῦμε παρακάτω, μετέβη στήν νέα Ρώμη, δηλαδή στήν Κωνσταντινούπολη καί τέλος κατέληξε στήν ἔρημό της Ἀλεξάνδρειας, ὅπου καί ἐτελείωσε τήν ἐπίγεια ζωή του.

Ὁ ἅγιος Ἀρσένιος ἦταν ἄνθρωπος σοφός καί “κατά Θεόν” καί “κατά ἀνθρωπον”. Ἀπό τήν πολύ νεαρή του ἡλικία ἀκόμη ἐσπούδασε τήν ἀνθρώπινη γνώση καί σοφία. Ἀλλά μέ τήν προσευχή, τήν λατρευτική ζωή, τήν μελέτη καί τήν τήρηση τῶν θείων ἐντολῶν ἐβίωσε καί ἔμαθε καί τήν “ἄγνωστον γνώσιν”. Τήν γνώση πού δέν μπορεῖ νά γίνη κατανοητή μέ τό ἀνθρώπινο μυαλό, ἀλλά ἀποκαλύπτεται ἀπό τόν Θεό στήν κεκαθαρμένη καρδιά. Μέ ἄλλα λόγια, ἐντρύφησε μέ τήν μελέτη καί τόν τρόπο τῆς ζωῆς του στά μυστήρια τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ καί ἀνεδείχθη σοφός διδάσκαλος καί ἄριστος παιδαγωγός. Ἡ φήμη του ὡς σοφοῦ παιδαγωγοῦ καί διδασκάλου εἶχε ξεπεράσει τά ὅρια τῆς ἰδιαίτερής του πατρίδος καί ἦταν τόσο μεγάλη, πού ἀνάγκασε τόν αὐτοκράτορα Θεοδόσιο τόν μέγα νά παραβλέψη ὅλους τους μεγάλους παιδαγωγούς τῆς Βασιλεύουσας καί νά τόν προσκαλέση στήν Κωνσταντινούπολη, προκειμένου νά ἀναλάβη τήν διαπαιδαγώγηση τῶν δύο παιδιῶν του, τοῦ Ὀνωρίου καί τοῦ Ἀρκαδίου. Μάλιστα, γιά νά ἐπιτύχη τόν σκοπό τοῦ ὁ Θεοδόσιος, χρειάσθηκε νά παρακαλέση τόν βασιλέα Γρατιανό, καί ἀκόμη νά καταφύγη στήν συνδρομή τοῦ πάπα Ἰννοκεντίου, ὁ ὁποῖος πάπας, ἐννοεῖται ὅτι ἦταν τότε Ὀρθόδοξος.

Ὁ αὐτοκράτορας τιμοῦσε καί σεβόταν τόν Ὅσιο, οἱ δέ ἄρχοντες τῆς βασιλικῆς Συγκλήτου τόν θεωροῦσαν ὡς μέγα θησαυρό καί κειμήλιον. Ἐκεῖνος ὅμως, πού δέν ἀγάπησε ποτέ τήν ἀνθρώπινη δόξα, ἤθελε νά φύγη στήν ἔρημο καί ἐκεῖ νά ἀφοσιωθῆ στήν προσευχή. Πρός τόν σκοπό αὐτό παρακαλοῦσε μέρα - νύκτα τόν Θεό νά τοῦ ἀποκαλύψη τό θέλημά Του καί ἔλαβε τήν ἀπάντηση “Ἀρσένιε φεῦγε καί σώζου”. Τότε χωρίς νά χάση καιρό ἄλλαξε τά ροῦχα του μέ ἄλλα πιό εὐτελῆ καί ἀνεχώρησε γιά τήν Σκήτη τῆς Ἀλεξάνδρειας. Ἐκεῖ ἔλαβε τήν πληροφορία ἀπό τόν Θεό νά ἀσκηθῆ περισσότερο στήν σιωπή καί τήν ἡσυχία. Κάποτε τόν ἐπισκέφθηκε ὁ Ἀχιεπίσκοπος Ἀλεξανδρείας Θεόφιλος μαζί μέ μερικούς ἄλλους καί τόν παρακάλεσε νά τούς πῆ κάποιο λόγο γιά νά ὠφεληθοῦν πνευματικά. Τότε ὁ μέγας Ἀρσένιος τούς ρώτησε. “Εάν σᾶς πῶ κάποιο λόγο θά τόν ἐφαρμόσετε;” Καί ὅταν ἐκεῖνοι ἀπάντησαν ναί, τούς ἀποκρίθηκε. “Όπου ἀκούετε ὅτι εὑρίσκεται ὁ Ἀρσένιος μή πλησιάσετε σέ αὐτόν”. Τό περιστατικό αὐτό δείχνει τήν μεγάλη του ταπείνωση. Βίωνε στήν καθημερινή του ζωή τόν λόγο “ὅσο μέγας εἰ, τοσούτον ταπείνου σεαυτόν”.

Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης περιγράφει καί τήν ἐξωτερική του ὄψη καί λέγει ὅτι ὁ ὅσιος Ἀρσένιος ἦταν “ξηρός το σῶμα καί μακρύς εἰς τό μέγεθος, εἶχε τά γένεια μακριά ἕως τήν κοιλίαν, τό εἶδος τοῦ προσώπου τοῦ ἦτο ἀγγελικόν καί σεβάσμιον, ὡς τό τοῦ Πατριάρχου Ἰακώβ”. Ἐκοιμήθη σέ βαθύ γῆρας, περίπου ἑκατόν χρόνων. Ὅταν πλησίαζε ἡ ὥρα τῆς ἐξόδου του ἀπό τήν πρόσκαιρη αὐτή ζωή, τόν ρώτησαν οἱ μαθητές του, σέ ποιόν τόπο καί πῶς θά ἤθελε νά τόν ἐνταφιάσουν καί ἐκεῖνος ὁ μακάριος τους ἀποκρίθηκε: “Ὤ τέκνα μου, νά δέσετε σχοινίον εἰς τούς πόδας μου καί νά μέ σύρετε εἰς τό βουνόν”. Εἶναι καί αὐτή ἡ ἀπάντηση ἐνδεικτική της μεγάλης του ταπείνωσης, πού τόν ὁδηγοῦσε στό σημεῖο νά μή ἔχη καμίαν ἀπολύτως ἐκτίμηση στόν ἑαυτό του. Ὅμως ὁ δίκαιος Κριτής, ὁ ὁποῖος χαριτώνει καί δοξάζει τούς ταπεινούς, τόν ὕψωσε τόσον πολύ καί τόν ἀνέδειξε μέγαν.

Ἀξιοσημείωτα εἶναι τά τρία ἀποφθέγματα τά ὁποῖα μᾶς ἄφησε ὁ ὅσιος Ἀρσένιος.

Πρῶτον, ἡ ὑπενθύμιση, πού συνήθιζε νά κάνη στόν ἑαυτό τοῦ “Ἀρσένιε, δί’ ὅ ἐξήλθες”, δηλαδή προέτρεπε τόν ἑαυτό του νά μή ξεχάση ποτέ τόν λόγο γιά τόν ὁποῖο ζοῦσε καί γιά τόν ὁποῖο πῆγε στήν ἔρημο. Καί ὁ λόγος αὐτός δέν εἶναι ἄλλος ἀπό τήν θέωση, πού εἶναι καί ὁ σκοπός τῆς ζωῆς ὅλων μας. Αὐτό δέν πρέπει νά τό λησμονοῦμε καί αὐτός πρέπει νά εἶναι ὁ στόχος μας καί ὁ προσανατολισμός μας.

Δεύτερον, τό “ὁ Θεός μου, μή ἐγκαταλείπης μέ, ὅτι οὐδέν ἐποίησα ἀγαθόν ἐνώπιόν σου, ἀλλά δός μοί διά τήν ἀγαθότητά σου βαλεῖν ἀρχήν”. Δηλαδή, ὁ ὅσιος Ἀρσένιος θεωροῦσε τόν ἑαυτό τοῦ πολύ ἁμαρτωλό, αἰσθανόταν ὅτι δέν ἔχει κάνει κανένα καλό στήν ζωή του καί παρακαλοῦσε τόν Θεό νά μή τόν ἐγκαταλείψη, ἀλλά νά τόν ἀξιώση νά βάλη ἀρχή μετανοίας. Αὐτό συμβαίνει μέ ὅλους τους Ἁγίους. Δηλαδή, ὅσο περισσότερο πλησιάζουν τόν Θεό, τόσο ἐλεεινολογοῦν τόν ἑαυτό τους καί τόν θεωροῦν ὡς τόν χειρότερον ἁμαρτωλό.

Τρίτον, ἡ συμβουλή “πάσαν σου τήν σπουδήν ποίησον, ἴνα ἡ ἔνδον σου ἐργασία κατά Θεόν ἤ, καί νικήσης τά ἔξω πάθη”. Δηλαδή, μᾶς προτρέπει ὁ Ἅγιος - ὅπως ἑρμηνεύει ὁ ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης - ὅτι “ὅλην τήν σπουδήν μᾶς πρέπει νά ἔχωμεν εἰς τό νά γίνεται ἡ ἐσωτερική ἐργασία τῆς ἱερᾶς προσευχῆς καί νήψεως καθαρά καί διά μόνον τόν Θεόν, διότι ἐάν αὕτη ἐνεργεῖται καθαρά εὐκόλως θέλομεν νικήσει τά ἐξωτερικά πάθη τοῦ σώματος”. Ἀξίζει νά σημειωθῆ ὅτι τήν παραπάνω συμβουλή τοῦ ὁσίου Ἀρσενίου τήν ἀναφέρει πολλές φορές στούς λόγους τοῦ ὁ μεγάλος Πατήρ καί Διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, Ἀρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης.

Νά κρατήσουμε τίς προτροπές αὐτές τοῦ ὁσίου Ἀρσενίου καί νά προσπαθήσουμε νά τίς ἐφαρμόσουμε καί ἐμεῖς στήν δική μας ζωή, ἐπικαλούμενοι ταυτόχρονα τίς θεοπειθεῖς πρεσβεῖες του.