Γραπτὰ Κηρύγματα: Κυριακὴ 8 Ἰουλίου, Ἀντίφωνα καί Τρισάγιος Ὕμνος

Θά συνεχίσουμε σήμερα μέ μερικά σχόλια πάνω στήν θεία Λειτουργία, πού εἶναι τό μεγαλύτερο ἀγαθό πού μᾶς ἔχει χαρίσει ὁ Θεός, διότι μέσα σέ αὐτήν μποροῦμε νά αἰσθανθοῦμε τήν ἀγάπη Του, νά προσευχηθοῦμε σέ Αὐτόν, νά κοινωνήσουμε τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ καί νά προγευόμαστε τοῦ Παραδείσου. Διότι μέ τήν συμμετοχή μας στήν θεία Λειτουργία καί μέ τήν προσπάθεια νά συγκεντρώνουμε τόν νοῦ μας καί νά ζοῦμε ὅλα ὅσα γίνονται σέ αὐτήν, κατά κάποιο τρόπο προετοιμαζόμαστε γιά νά συμμετάσχουμε στό μεγάλο πανηγύρι τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν.

Σήμερα θά δοῦμε τά δύο ἀντίφωνα, πού ψάλλουμε στήν ἀρχή τῆς θείας Λειτουργίας καί τόν τρισάγιο ὕμνο πού ψάλλουμε μετά τήν Μικρή Εἴσοδο.

Μέσα στήν θεία Λειτουργία προσευχόμαστε μέ πολλούς τρόπους, ὅπως μέ τήν ψαλμωδία, ἀφοῦ ὑπάρχουν πολλοί ὕμνοι πού ψάλλουν οἱ ψάλται καί οἱ ἱερεῖς, μέ τίς εὐχές πού ἀναγινώσκει μυστικῶς καί χαμηλοφώνως ὁ ἱερεύς στό Ἱερό Βῆμα καί μέ τήν ἐμμελή ἀνάγνωση, ἡ ὁποία χρησιμοποιεῖται στά ἀναγνώσματα, τόσο τό ἀποστολικό ὅσο καί τό εὐαγγελικό.

Ἀντίφωνα λέγονται μερικοί μικροί ὕμνοι, πού ψάλλονται ἀντιφωνικῶς, δηλαδή ἐναλλάξ ἀπό τούς ψάλτες. Τά τρία ἀντίφωνα εἶναι “ταῖς πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, Σῶτερ, σῶσον ἠμάς”, τό “σῶσον ἠμᾶς, Υἱέ Θεοῦ, ὁ ἀναστᾶς ἐκ νεκρῶν ψάλλοντας σοί ἀλληλούϊα” καί μετά ἀκολουθεῖ τό “ἀπολυτίκιο” τῆς ἡμέρας μέ τό ὁποῖο γίνεται ἡ Μικρή Εἴσοδος, ἡ εἴσοδος μέ τό Εὐαγγέλιο.

Τό κεντρικό μήνυμα τῶν ἀντιφώνων εἶναι ὅτι ὁ πραγματικός σωτήρας μας εἶναι ὁ Χριστός, ὁ ὁποῖος ἔγινε ἄνθρωπος, σταυρώθηκε καί ἀναστήθηκε γιά νά νικήση τόν θάνατο, τήν ἁμαρτία καί τόν διάβολο. Κανείς ἄλλος ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά μᾶς σώση παρά μόνον ὁ Χριστός. Καί βέβαια, αἰσθανόμαστε τήν ἀνάγκη νά παρακαλέσουμε τόν Χριστό καί νά ζητήσουμε τήν μεσιτεία τῶν ἁγίων καί τῆς Θεοτόκου, ἀκριβῶς γιατί αὐτοί ἑνώθηκαν μέ τόν Χριστό καί ἀποτελοῦν τήν πραγματική Ἐκκλησία καί γιατί διά τοῦ τρόπου αὐτοῦ θά μάθουμε καί ἐμεῖς τί ἔκαναν οἱ ἅγιοι γιά νά σωθοῦν. Ἔτσι θά μᾶς διδάξουν οἱ ἅγιοι καί τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο μποροῦμε καί ἐμεῖς νά ἑνωθοῦμε μέ τόν Χριστό.

Μετά τό δεύτερο ἀντίφωνο ψάλλεται καί ἕνας θαυμάσιος ὕμνος τοῦ 6ου αἰῶνος, πού ἀρχίζει μέ τήν φράση “ὁ μονογενής υἱός καί λόγος τοῦ Θεοῦ ἀθάνατος ὑπάρχων...” καί εἶναι μιά θαυμάσια περίληψη ὁλοκλήρου της πίστεώς μας. Μποροῦμε νά τόν μάθουμε καί νά τόν ψάλλουμε συχνά, γιατί στό τροπάριο αὐτό βρίσκεται ἡ τριαδολογία, τό μυστήριο τῆς θείας οἰκονομίας καί ἡ σωτηριολογία.

Ὁ Τρισάγιος ὕμνος, πού ψάλλεται μετά τήν μικρά εἴσοδο, εἶναι τό γνωστόν “ἅγιος ὁ Θεός, ἅγιος ἰσχυρός, ἅγιος ἀθάνατος ἐλέησον ἠμάς” καί εἶναι ἕνα ἀπό τά καλύτερα κομμάτια τῆς θείας λατρείας μας. Ὁ ὕμνος αὐτός ἀπαρτίσθηκε ἀπό τόν ὕμνο τῶν ἀγγέλων (τό ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος Κύριος Σαβαώθ) καί ἀπό διαφόρους ψαλμούς τοῦ Δαυίδ, πού ἀναφέρονται στήν μεγαλωσύνη καί τήν δόξα τοῦ Θεοῦ.

Τό κεντρικό μήνυμα τοῦ ὕμνου αὐτοῦ εἶναι διπλό. Τό πρώτον, εἶναι ἡ δόξα καί τό μεγαλεῖο του Θεοῦ. Δηλαδή ὁ Θεός εἶναι ἅγιος, ἰσχυρός, ἀθάνατος. Τό δεύτερον, ὅτι ἐμεῖς εἴμαστε ἄνθρωποι, ἁμαρτωλοί, ἀδύνατοι καί θνητοί. Γι’ αὐτόν ἀκριβῶς τόν λόγο ζητᾶμε ἀπό αὐτόν τόν Θεό τό ἔλεος καί τήν εὐσπλαχνία Του. Μοιάζουμε σάν ζητιάνοι τοῦ Θεοῦ καί ζητοῦμε ἔλεος καί συγχώρηση. Ποιός μπορεῖ νά αἰσθάνεται δικαιωμένος καί ἀναμάρτητος; Ὅλοι εἴμαστε ἁμαρτωλοί καί ἐλπίζουμε στήν ἀγάπη καί τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ.

Τούς μικρούς αὐτούς ὕμνους, ἤτοι “ταῖς πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου σῶτερ σῶσον ἠμάς”, τό “σῶσον ἠμᾶς υἱέ Θεοῦ ὁ ἀναστᾶς ἐκ νεκρῶν ψάλλοντας σοί ἀλληλούϊα”, τό “ὁ μονογενής υἱός καί λόγος τοῦ Θεοῦ...” καί τό “ἅγιος ὁ Θεός, ἅγιος ἰσχυρός, ἅγιος ἀθάνατος ἐλέησον ἠμάς”, νά τούς ψάλλουμε καθημερινά. Νά ζοῦμε μέ αὐτό τό πνεῦμα, γιατί ἔτσι θά ἀλλάξη καί ἡ ζωή μας.

† Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ