Γραπτὰ Κηρύγματα: Κυριακὴ 29 Ἰουλίου, Κατηχούμενοι καί Πιστοί

Ἡ θεία Λειτουργία, τήν ὁποία ἑρμηνεύουμε στά κηρύγματα αὐτά, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, χωρίζεται σέ δύο βασικά μέρη. Τό πρώτον εἶναι ἡ Λειτουργία τῶν Κατηχουμένων καί τό δεύτερον ἡ Λειτουργία τῶν Πιστῶν. Ἀπό τήν ἔναρξη τῆς θείας Λειτουργίας μέχρι τό Εὐαγγέλιο καί τίς δεήσεις πού ἀκολουθοῦν, μποροῦσαν νά παρευρίσκονται καί οἱ κατηχούμενοι, ὅσοι δηλαδή προετοιμάζονταν γιά νά βαπτισθοῦν, ἀλλά ὅταν ὁ διάκονος ἔλεγε “ὅσοι κατηχούμενοι προέλθετε, οἱ κατηχούμενοι προέλθετε, μή τίς τῶν κατηχουμένων, ὅσοι πιστοί ἔτι καί ἔτι ἐν εἰρήνη τοῦ Κυρίου δεηθώμεν”, τότε ἔφευγαν οἱ κατηχούμενοι καί παρέμεναν μέχρι τό τέλος στήν θεία Λειτουργία ὅσοι ἦταν βαπτισμένοι καί ἑπομένως ἦταν ὀρθόδοξοι Χριστιανοί.

Κατηχούμενοι στήν ἀρχαία Ἐκκλησία ἦταν μιά τάξη ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι προετοιμάζονταν γιά τό ἅγιο Βάπτισμα καί οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνον διδάσκονταν γιά τόν Θεό, ἀλλά συγχρόνως, μέ ἀνάλογη ἀγωγή, προσπαθοῦσαν νά καθαρίσουν τήν καρδιά τους ἀπό τά πάθη, δηλαδή νά θεραπεύσουν τό παθητικό της ψυχῆς. Μάθαιναν, δηλαδή, τί εἶναι ἁμαρτία καί πῶς μποροῦν νά ἀπαλλαγοῦν ἀπό τήν ἁμαρτία καί νά ἑνωθοῦν μέ τόν Χριστό. Οἱ Κατηχούμενοι, πού πλησίαζε ὁ χρόνος νά βαπτισθοῦν ὀνομάζονταν φωτιζόμενοι, γιατί μετά ἀπό λίγο καιρό θά ἐλάμβαναν τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τόν φωτισμό τοῦ Θεοῦ.

Πιστοί ἤσαν ὅσοι εἶχαν βαπτισθῆ, ὅσοι εἶχαν φωτισθῆ, δηλαδή ὅποιων τό παθητικό της ψυχῆς καθαρίσθηκε ἀπό τά πάθη καί ὁ νοῦς τούς εἶχε δεχθῆ τήν ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί γι’ αὐτό εἶχαν νοερά - καρδιακή προσευχή. Αὐτοί εἶχαν τίς προϋποθέσεις νά παραμείνουν μέχρι τό τέλος στήν θεία Λειτουργία καί βέβαια νά κοινωνήσουν τῶν ἀχράντων μυστηρίων, τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ.

Ἀλλά καί ἐάν μερικοί Πιστοί εἶχαν πέσει σέ κάποιο ἁμάρτημα, πού σήμαινε ὅτι ἔχασαν τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ἔπαυσε ἡ νοερά προσευχή στήν καρδιά, ἤ ἀπαρνοῦνταν τόν Χριστό, δεῖγμα ὅτι εἶχαν χάσει τό Ἅγιο Πνεῦμα, καί αὐτοί ἀποβάλλονταν ἀπό τήν τάξη τῶν πιστῶν καί συγκαταλέγονταν στήν τάξη τῶν μετανοούντων, μέ ἀποτέλεσμα νά φεύγουν ἀπό τόν Ἱερό Ναό, μετά τήν ἀνάγνωση τοῦ Εὐαγγελίου, μαζί μέ τούς κατηχουμένους.

Αὐτή ἡ διάκριση μεταξύ Κατηχουμένων καί Πιστῶν, πού γίνεται στά λειτουργικά κείμενα δείχνει δυό ἀλήθειες.

Ἡ μία ὅτι τό νά εἶναι κανείς Χριστιανός δέν εἶναι δεδομένο μέ τό ἅγιο Βάπτισμα, ἀλλά χρειάζεται νά ζῆ τίς ἀλήθειες τῆς πίστεως. Δηλαδή ἡ ἀποκαλυπτική ἀλήθεια πρέπει νά ἀφομοιωθῆ ἀπό τόν πνευματικό ὀργανισμό τοῦ ἀνθρώπου καί νά γίνη αἷμα καί τροφή. Ἡ πίστη δέν εἶναι μιά θεωρητική ἀποδοχή τῶν ἀληθειῶν τῆς πίστεως.

Ἡ δεύτερη ἀλήθεια εἶναι ὅτι τό νά συμμετέχη κανείς στήν θεία Λειτουργία εἶναι σοβαρή ὑπόθεση, ἀφοῦ ἔχει σχέση μέ τήν ἐσωτερική ζωή τοῦ ἀνθρώπου. Ὅσο κανείς ἔχει ἐσωτερική καθαρότητα, τόσο συμμετέχει καλύτερα στήν θεία Λειτουργία. Ἡ θεία Λειτουργία δέν εἶναι μόνον αὐτά πού λέγονται καί ψάλλονται, ἀλλά καί αὐτά πού γίνονται ἐσωτερικά. Μέσα στήν θεία Λειτουργία ἐνεργεῖ ὁ Τριαδικός Θεός, εἶναι παρόντες οἱ ἄγγελοι καί οἱ ἅγιοι, ἡ Παναγία Μητέρα τοῦ Χριστοῦ, δηλαδή εἶναι σύναξη οὐρανίων καί ἐπιγείων, ἀγγέλων καί ἀνθρώπων, ζώντων καί κεκοιμημένων. Πῶς μπορεῖ κανείς νά ἀποκτήση αἴσθηση αὐτῆς τῆς πραγματικότητος ἐάν δέν ἔχει καθαρότητα καρδιᾶς;

Τό κακό εἶναι ὅτι ζοῦμε σέ μιά ἐποχή, πού ὑπάρχει σύγχυση μεταξύ Κατηχουμένων καί Πιστῶν. Οἱ λεγόμενοι σήμερα Πιστοί, στήν ἀρχαία Ἐκκλησία θά ἦταν Κατηχούμενοι, γι’ αὐτό καί δέν μποροῦν νά καταλάβουν μερικοί ἄνθρωποι γιατί δέν προσευχόμαστε μέ τούς αἱρετικούς. Οἱ πιστοί προσεύχονται στήν θεία Λειτουργία γιά τούς κατηχουμένους νά φωτισθοῦν καί γιά τούς πεπλανημένους νά ἐπιστρέψουν στήν ἀληθινή πίστη, ἀλλά δέν μποροῦν νά προσεύχονται μαζί μέ αὐτούς μέ τά ἴδια λόγια καί νά ζητοῦν τά ἴδια αἰτήματα, ἀφοῦ βρίσκονται σέ διαφορετική πνευματική κατάσταση.

Ἅς ἀγωνισθοῦμε νά εἴμαστε πραγματικά πιστοί μέ ἔργο καί λόγο.

† Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ