Ἀρχιμ. Καλλινίκου Γεωργάτου: Τά τσαρούχια τῆς ἀγάπης

• “Ὁ ὅσιος Δαυίδ ἐστάλη παρά τοῦ γέροντός του ἐκ Ναυπάκτου εἰς τήν Ἄρτα διά τινά ὑπηρεσίαν, ἡ ὁδός ἡ ἀπέχουσα τῆς Ναυπάκτου ἄχρι τῆς Ἄρτης εἶναι τεσσάρων ἡμερῶν, ὁ μακάριος... συνήθιζε νά περιπατῆ ἀνυπόδητος...”. Ἐκεῖ κάποιος ἄρχοντας τόν εὐλαβήθηκε καί τοῦ χάρισε ἕνα ζευγάρι τσαρούχια. Ὁ Ὅσιος, ἀντιλήφθηκε τήν καλή πρόθεση τοῦ ἄρχοντος καί πῆρε τά ὑποδήματα, τά ὁποῖα ἔδειξε χαίρων στόν Γέροντά του Ἀκάκιο, ὅταν ἐπέστρεψε στήν Ναύπακτο. Καί ὁ Ἀκάκιος τοῦ μίλησε μ’ αὐτά τά λόγια: “Αὐτή εἶναι ἡ ὑποταγή τήν ὁποίαν σώζεις πρός ἐμέ, ὤ Γέρον; καί διατί δέν ἦλθες ἀνυπόδητος, καθώς ὑπῆγες; ἀλλά ἐλυπήθης τόν ἐαυτόν σου; ἀπελθε λοιπόν καί δός τά ὑποδήματα ὀπίσω εἰς τόν ἄνθρωπον ὁ ὁποῖος σου τά ἔδωκε καί πάλιν στρέψον ὀπίσω, καθώς ὑπῆγες ἀνυπόδητος... Τότε ὁ ταπεινόφρων Δαβίδ, ποιήσας μετάνοιαν, ἐδέχθη μετά χαρᾶς τήν ἐπιτίμησιν καί ἔπραξε καθώς τόν διέταξεν ὁ ἱερός ἐκεῖνος Ἀρχιερεύς...” (βίος ὁσίου Δαυίδ τοῦ Γέροντος). Ὁ ὅσιος Δαυίδ ἦταν τότε ἔφηβος.

• Ὁ ὑποτακτικός του ἀββᾶ Δωροθέου Δοσίθεος, ἐρώτησε κάποτε τόν ἀββᾶ “ρῆμα τῆς Ἁγίας Γραφῆς”, “ἐπειδή εἶχε ἀρχίσει ἀπό τήν πολλή καθαρότητά του νά κατανοῆ τά τῆς Ἁγίας Γραφής”. Ὁ ἀββᾶς Δωρόθεος τοῦ ἀπάντησε: “Δέν ξέρω, πήγαινε νά ρωτήσης τόν ἠγούμενο”, μέ τόν ὁποῖο προηγουμένως εἶχε συνεννοηθῆ ὁ ἀββᾶς Δωρόθεος. Ὁ Δοσίθεος ρώτησε τόν ἡγούμενο, ὅμως ἀντί γιά ἀπάντηση εἰσέπραξε αὐστηροτάτη ἐπίπληξη καί δύο χαστούκια καί ἐπέστρεψε στόν ἀββᾶ Δωρόθεο δείχνοντας τά κατακόκκινα μάγουλά του καί λέγοντας: “Τίς ἅρπαξα, καί μάλιστα γερές”! Ὁ ὅσιος Δοσίθεος ἦταν νεανίας.

• Ὁ ἀββᾶς Ἰωάννης (συγγραφέας τῆς “Κλίμακος”) ἐπισκεπτόμενος ἕνα μοναστήρι τῆς Αἰγύπτου, ζήτησε νά γνωρίση “ἐν πολιά βαθυτάτη θεϊκόν φρόνημα”. Ὁ Ἡγούμενος λοιπόν τοῦ Μοναστηριοῦ κάλεσε ἕναν Ἱερομόναχο, δεύτερον τή τάξει, δῆθεν γιά νά τοῦ δώση κάποια ἐντολή, ἀλλά τόν ἄφησε νά περιμένη γονατιστός ἐνώπιον ὅλων καθ’ ὅλην τήν διάρκεια τοῦ γεύματος, χωρίς νά τοῦ δώση καμμιά ἐξήγηση. Στό τέλος τόν ἔστειλε νά πῆ στόν ἀββᾶ Ἰσίδωρο τήν ἀρχή τοῦ 39ου ψαλμοῦ (“Ὑπομένων ὑπέμεινα τόν Κύριον καί προσέσχεν μοί...”). Ὅταν ρωτήθηκε ἀπό τόν ἀββᾶ Ἰωάννη τί αἰσθανόταν ὅλη τήν ὥρα σέ αὐτήν τήν ταπεινωτική στάση, τόν διαβεβαίωσε ὅτι προσευχόταν συνέχεια καί καμμία κακή σκέψη δέν πέρασε ἀπό μυαλό του, διότι “ἡ ἀγάπη οὐ λογίζεται τό κακόν” (Ἅ' Κορ. ἰγ', 5). Ἦταν δέ ὁ Ἱερομόναχος αὐτός ὀγδοηκοντούτης.

* * *

Τά περιστατικά αὐτά –ἐνδεικτικά ἑνός πλήθους παρομοίων παραδειγμάτων– προέρχονται ἀπό τήν ἀσκητική γραμματολογία τῆς Ἐκκλησίας μας. Εἶναι δηλαδή τά κατ’ ἐξοχήν παιδαγωγικά κείμενα, τουλάχιστον γιά τούς μοναχούς. Περιγράφουν μιά παιδεία σταυρική. Καί γιά μέν τούς μοναχούς εἶναι ἐφαρμοστέα, γιά δέ τούς ὑπόλοιπους Χριστιανούς δείχνουν, τουλάχιστον, ἕναν προσανατολισμό. Δηλαδή, οἱ Χριστιανοί τά ἀναγνωρίζουν ὡς πρότυπα σταυρικῆς ζωῆς, ὁμολογοῦν τήν ἀδυναμία τους, ἄν δέν μποροῦν νά τά ἐφαρμόσουν, καί ζητοῦν τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ νά πορεύονται αὐτόν τόν δρόμο. Αὐτή ἡ διάκριση εἶναι συμβατική, διότι πολλές φορές λαϊκοί ἐφάρμοσαν τελειότερα τό προφητικό: “Υἱέ, μή ὀλιγώρει παιδείας κυρίου μηδέ ἐκλύου ὑπ’ αὐτοῦ ἐλεγχόμενος, ὅν γάρ ἀγαπᾶ Κύριος παιδεύει, μαστιγοί δέ πάντα υἱόν ὅν παραδέχεται”.

Γιά τούς “Ἕλληνες” τά περιστατικά αὐτά εἶναι μωρία. Ἕνας σύγχρονος ὀρθολογιστής οὐμανιστής θά τά συνέκρινε μέ τίς ἐπιταγές τῆς παιδαγωγικῆς, τῆς ψυχολογίας καί τῆς φιλοσοφίας τῆς παιδείας, θά μνημόνευε τά ἀτομικά του δικαιώματα καί τίς βιολογικές του ἀνάγκες, θά ἐφάρμοζε τά παιδαγωγικά πορίσματα περί αὐτοπεποιθήσεως, συναισθηματικῆς ἰσορροπίας, τεκμηριώσεως ἤ ἔστω εὐλογοφανείας τῶν παιδαγωγικῶν μας ἐνεργειῶν κ.ο.κ. καί θά κατέληγε ὅτι παρόμοιες συμπεριφορές εἶναι, ἄν μή τί ἄλλο, “δείγματα μιᾶς ἄλλης ἐποχῆς”.

Καί ὁ “Ἰουδαῖος”, ὁ σημερινός ἐκκοσμικευμένος Χριστιανός, θά τά ἀντιμετώπιζε ὡς σκάνδαλα. Δέν εἶναι πολύς καιρός πού ἀκούσαμε ἀπό τά ραδιοκύματα αὐστηρόν Ἱεροκήρυκα, νά ὁμιλῆ γιά τό περιστατικό τοῦ ὁσίου Δαυίδ, παρουσιάζοντας τόν γέροντα τοῦ ὁσίου, Ἐπίσκοπο Ἀκάκιο, ὡς ἐκμεταλλευτῆ καί ὡς θύτη! “φθονερό” καί “ἀπάνθρωπο”! τόν δέ ὅσιο Δαυίδ ὡς θύμα καί ἀναξιοπαθοῦντα! Δέν παρέλειψε, βέβαια, ὁ σύγχρονος “Ἰουδαίος”, νά ἐκφράση τήν ἀγανάκτησή του γιά τόν ἄσπλαχνο παιδαγωγό, καθώς καί τήν συμπάθειά του γιά τό ταλαίπωρο παιδί!

Γιά τούς Χριστιανούς ὅμως, τά περιστατικά αὐτά φανερώνουν τήν δύναμη τοῦ Θεοῦ, γιατί μέσα ἀπό τήν σταυρική αὐτή παιδεία, ἡ ὁποία συνοψίζεται στό ψαλμικό “Δεῦτε, τέκνα, φόβον Κυρίου διδάξω ὑμάς”, βιώνεται ἡ ἀγάπη. Καί ἡ παιδεία αὐτή ἔχει τό θεωρητικό της ὑπόβαθρο στήν ὀρθόδοξη ἀνθρωπολογία, στήν διδασκαλία δηλ. γιά τήν δημιουργία καί τήν πτώση τοῦ ἀνθρώπου, καθώς καί στήν ὀρθόδοξη ἠθική. Καταστάλαγμα τῆς ἀσκητικῆς αὐτῆς παιδείας στόν λαό ἀποτελεῖ καί ἡ φράση πού ἀκούει ὡς συμβουλή ὁ νέος δάσκαλος: “Νά ἀγαπᾶς τά παιδιά, ἀλλά ἀπό μέσα σου!”.

Ὁ δρόμος ἀπό τήν Ναύπακτο μέχρι τήν Ἄρτα, τόν ὁποῖο περπάτησε ξυπόλητος ὁ ὅσιος Δαυίδ γιά τήν ἐντολή, μέ τά καινούρια τσαρούχια στό χέρι, δέν ἦταν δρόμος δουλείας, ἀλλά δρόμος πρός τήν ἐλευθερία τῆς ἀγάπης.

Τό σημείωμα αὐτό εἶναι ἁπλῶς μιά μικρή διαμαρτυρία γιά τήν ἀκατάσχετη, ἀπροϋπόθετη, ἀναληθῆ, ἀσταύρωτη, ἀρρωστημένη ἀγαπολογία τῶν ἡμερῶν μας!

* * *

“...Καί βλέπεις, ἐνῶ ἡ ὑπακοή εἶναι ἐλευθερία, ὁ πειρασμός ὅμως ἀπό κακία τήν παρουσιάζει σάν σκλαβιά καί ἀντιδροῦν τά παιδιά, ἰδίως τῆς ἐποχῆς μας, πού ἔχουν δηλητηριασθῆ ἀπό τό πνεῦμα τῆς ἀνταρσίας...”

(Γέρων Παΐσιος Ἁγιορείτης)

“Επηνέθη τίς μοναχός ὑπό τῶν ἀδελφῶν πρός τόν Ἀββᾶν Ἀντώνιον, ὁ δέ παραβαλόντα αὐτόν ἐπείρασεν, εἰ φέρει ἀτιμίαν, καί εὐρῶν ὅτι οὐ βαστάζει, εἶπεν αὐτῶ, ἔοικας κώμη, τά ἔμπροσθεν κεκαλλωπισμένη, τά δέ ὄπισθεν ὑπό ληστῶν συλουμένη”

(Γεροντικόν)