Γραπτὰ Κυρήγματα: Κυριακὴ 5 Αὐγούστου, Η Ἁγία Ἀναφορά

Ἀναλύοντας στά Κηρύγματα αὐτά τήν θεία Λειτουργία, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, φθάσαμε στό κεντρικό τμῆμα τῆς θείας Εὐχαριστίας πού λέγεται “ἀναφορά”, κατά τήν ὁποία μέ τό Ἅγιον Πνεῦμα θά μεταβληθῆ ὁ ἄρτος καί ὁ οἶνος σέ Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ. Ἀκριβῶς αὐτό τό γεγονός θά ἀναλύσουμε μέ λίγα καί ἁπλά λόγια σήμερα.

Ἡ εὐχή τῆς ἀναφορᾶς ἀναγνωρίζεται ἀπό τήν προτροπή τοῦ διακόνου “στῶμεν καλῶς, στῶμεν μετά φόβου, προσχωμεν τήν ἁγίαν ἀναφοράν ἐν εἰρήνη προσφέρειν”. Λέγεται ἀναφορά, γιατί ἀναφέρεται - προσφέρεται αὐτή ἡ προσευχή καί ἡ θυσία ὄχι σέ ἕνα ἐπίγειο θυσιαστήριο, ἀλλά στό ἐπουράνιο θυσιαστήριο. Στήν πραγματικότητα ἡ εὐχή τῆς ἀναφορᾶς ἀρχίζει ἀπό τήν ἀποστολική εὐχή “ἡ Χάρις τοῦ Κυρίου ἠμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καί ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί Πατρός καί ἡ κοινωνία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἴη μετά πάντων ἠμῶν” καί τελειώνει πάλι μέ τήν εὐχή καί εὐλογία “καί ἔσται τά ἐλέη τοῦ μεγάλου Θεοῦ καί σωτῆρος ἠμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ μετά πάντων ἠμῶν”. Τά μεγαλύτερα γεγονότα στήν ζωή μᾶς γίνονται μέ τίς εὐλογίες τοῦ Θεοῦ.

Προτοῦ ἀρχίση ἡ εὐχή τῆς ἀναφορᾶς ἀπαγγέλλεται τό “Πιστεύω”, δηλαδή τό Σύμβολο τῆς Πίστεως, τό ὁποῖο καταρτίσθηκε ἀπό τήν Πρώτη καί Δευτέρα Οἰκουμενική Σύνοδο καί περιλαμβάνει τά βασικά δόγματα στά ὁποῖα πιστεύουμε οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, δηλαδή ὅτι ὁ Θεός εἶναι Τριαδικός - Πατήρ, Υἱός καί Ἅγιον Πνεῦμα - ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ πού ἐνηνθρώπησε, ὅτι τό Ἅγιον Πνεῦμα εἶναι Θεός καί ἐκπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα, ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι μία, ἁγία, καθολική καί ἀποστολική, ὅτι τό Βάπτισμα εἶναι ἕνα καί τελεῖται μέσα στήν Ἐκκλησία, ὅτι ἀναμένουμε ἀνάσταση νεκρῶν καί δεύτερη ἔλευση τοῦ Χριστοῦ. Καί τίθεται τό Σύμβολο τῆς Πίστεως σέ αὐτό τό σημεῖο, γιατί μόνον ὅταν ἔχουμε ὀρθή πίστη μποροῦμε νά συμμετάσχουμε στήν θεία Λειτουργία. Οἱ αἱρετικοί ἀποκλείονται ἀπό αὐτήν γιατί δέν ἀνήκουν στήν Ἐκκλησία.

Κατά τήν διάρκεια τῆς εὐχῆς τῆς ἀναφορᾶς γίνονται τρία βασικά γεγονότα. Πρῶτον, γίνεται ἕνας διάλογος μεταξύ του λειτουργοῦ Ἱερέως καί τῶν παρευρισκομένων γιά νά ἀνυψώσουν τόν νοῦ στόν οὐρανό καί στήν συνέχεια ὁ Ἱερεύς εὐχαριστεῖ τόν Θεό γιά ὅλες τίς εὐεργεσίες πού ἔχει χαρίσει στό ἀνθρώπινο γένος. Δεύτερον, γίνεται ὑπαρξιακή ἀνάμνηση τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου καί ὁ λειτουργός ἐκφωνεῖ τά λόγια τοῦ Χριστοῦ “λάβετε φάγετε τοῦτό μου ἐστι τό σῶμα...” καί “ πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες τοῦτο ἐστι τό αἷμά μου...”. Τρίτον, ὅλη ἡ εὐχή τῆς ἀναφορᾶς εἶναι προσευχή τοῦ λειτουργοῦ πρός τόν Πατέρα - τό Πρῶτο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος - γιά νά στείλη τό Πανάγιο Πνεῦμα καί νά μεταβάλη τόν ἄρτο καί τόν οἶνο σέ Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ. Καί πράγματι τήν στιγμή ἐκείνη κατέρχεται τό Ἅγιο Πνεῦμα καί μεταβάλλει τά δῶρα, πού ἐμεῖς προσφέρουμε, σέ Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ. Ὑπάρχουν ἅγιοι πού ἐκείνη τήν στιγμή εἶδαν τό φῶς τοῦ Παναγίου Πνεύματος πάνω στήν Ἁγία Τράπεζα. Ἐμεῖς δέν τό βλέπουμε αὐτό γιατί δέν ἔχουμε αἰσθήσεις πνευματικές.

Ἡ θεία Λειτουργία εἶναι μιά θεοφάνεια καί μποροῦμε νά τήν παρομοιάσουμε μέ τήν περίπτωση τοῦ Μωϋσέως, ὁ ὁποῖος ἀνέβηκε ἐπάνω στό ὅρος Σινά, μέσα στόν γνόφο καί εἶχε προσωπική κοινωνία μέ τόν Θεό, ἐνῶ ὁ λαός παρέμεινε στίς ὑπώρειες τοῦ ὅρους. Ἔτσι καί ἐδῶ ὁ λειτουργός εἰσέρχεται στό ὅρος τῆς θεοπτίας, δηλαδή λέγει τήν εὐχή τῆς ἀναφορᾶς, καί ὁ λαός ἐκείνη τήν ὥρα χαμηλόφωνα καί ἱκετευτικά παραμένει στόν κυρίως Ναό ψάλλοντάς το “σέ ὑμνοῦμεν, σέ εὐλογοῦμεν, σοί εὐχαριστοῦμεν Κύριε καί δεόμεθά σου ὁ Θεός ἠμών”.

Ἐπίσης σημαντική εἶναι καί ἡ ἐκφώνηση τοῦ λειτουργοῦ “τα σά ἐκ τῶν σῶν σοί προσφέρομεν κατά πάντα καί διά πάντα”. Δηλαδή, Κύριε προσφέρουμε μερικά ἀπό τά δῶρα Σου πού Ἐσύ μᾶς ἔδωσες - τόν ἄρτο καί τόν οἶνο - κατά πάντα τόπο πού γίνεται ἡ θεία Εὐχαριστία αὐτήν τήν στιγμή καί γιά ὅλες τίς εὐεργεσίες πού μᾶς ἔδωσες.

Αὐτή ἡ ἐκφώνηση εἶναι καθοριστική γιατί δείχνει ὅτι ἡ θεία Λειτουργία ἔχει σκοπό νά προετοιμάση τόν ἄνθρωπο γιά νά προσφέρη ὁλόκληρη τήν ζωή του στόν Χριστό καί νά εἰσδύση στό “πνεῦμα” τῆς θείας Λειτουργίας πού εἶναι ἡ προσφορά, ἡ κένωση, ἡ θυσία, ἡ ὁλοκληρωτική ἀγάπη.

Μακάρι ὁλόκληρη ἡ ζωή μας νά εἶναι μιά εὐχή καί μιά προσπάθεια ἀναφορᾶς μας πρός τόν Θεό, ὁ Ὁποῖος ἔδειξε ποικιλοτρόπως τήν ἀγάπη Του σέ μᾶς.

† Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ